تحلیل گفتمان
تحلیل گفتمان ون‌دایکی هویت زنان در چهار رمان منتخب فارسی (سووشون، چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم، سال بلوا، شوهر آهو خانم)

سجاد باقری؛ علی علیزاده

دوره 15، شماره 3 ، آذر 1402

چکیده
  هویت زنان و مسائل پیرامون آن‌ها از موضوعات مهم این روزهای جامعه جهانی است؛ اما این بخش از جامعه به علت برخی سنت‌ها و عادات حاکم بر جوامع و نگاه خاص به آن‌ها، همیشه جنس دوم تلقی شده-اند. این شیوۀ نگرش به هویت زن در ادبیات داستانی نیز نمود پیداکرده است. تحلیل گفتمان بر این اصل تأکید دارد که نحوه خلق هر گفتمان ریشه در دیدگاه خالق آن گفتمان ...  بیشتر

تحلیل گفتمان
بررسی تطبیقی رمانتیسم زبانی در اشعار ابتهاج و انسی الحاج با رویکردی شناختی

سلیم قادری تپه رشت؛ ناصر حسینی؛ اردشیر صدر الدینی

دوره 15، شماره 3 ، آذر 1402

چکیده
  زبان‌شناسی ‌شناختی، به‌عنوان یکی از شاخه‌های اصلی علوم شناختی، رویکردی است که به زبان، به‌مثابه ابزاری برای کشف ساختار نظام شناختی انسان می‌نگرد. معنی‌شناسی شناختی، به‌عنوان یکی از حوزه‌های اساسی زبان‌‌شناسی شناختی، دارای نظریه‌های مختلفی مانند طرح‌واره‌های تصویری، آمیختگی مفهومی، فضاهای ذهنی، مجاز و استعاره است. گرایش ...  بیشتر

تحلیل گفتمان
نمود کهن‌الگویِ پیرِ دانا و رؤیا در منظومه‌هایِ حماسیِ بهمن‌نامه و فرامرزنامه

محسن آذرپیرا؛ حمیدرضا اردستانی رستمی؛ نصرا.. امامی؛ مسعود خردمندپور

دوره 15، شماره 3 ، آذر 1402

چکیده
  «کهن‌الگو» یکی از اصطلاحات بنیادین در روان‌شناسی کارل گوستاو یونگ است که در ناخودآگاه فردی و جمعی نوع بشر حضور دارد. هنر و ادبیّات، یکی از نمودگاه‌های اصلی ناخودآگاه بشری است. در شعر کهن فارسی، به‌ویژه منظومۀ حماسیِ بهمن‌نامه و فرامرزنامه، کهن‌الگوها ازجمله کهن‌الگوی «پیرِ دانا» برای تحقّقِ منظور یا غرضی خاص در حماسه ...  بیشتر

تحلیل گفتمان
نقد و بررسی محتوای رمان‌های چهارگانه البشیر بن سلامه (عایشه، عادل، علی، ناصر) بر اساس رویکرد تحلیل گفتمان

شهین نصیری؛ مصطفی یگانی؛ اردشیر صدرالدینی

دوره 15، شماره 2 ، شهریور 1402، ، صفحه 153-179

چکیده
  نگاه ساختاری به آثار ادبی به سبب بررسی عناصر درون متنی و کشف الگوی پیوند آنها، زمینه های دریافت شایسته تر از ماهیت ادبیات را فراهم می آورد، و با ارایه شگردهای خلق آثار برتر ادبی می تواند به گسترش الگو های پردازش اثر ادبی کمک کند. بدین ترتیب، برای بررسی ساختاری و محتوای متن رمان چهارگانه االبشیر بن سلامه، ناچار باید ابتدا طرح کلی آن ...  بیشتر

تحلیل گفتمان
حرکت های ارتباطی‌بلاغی در بخش مقدمۀ‌ مقالات علمی‌پژوهشی: تحلیلی ژانربنیاد بر اساس انگارۀ سویلز (2004) (مطالعۀ موردی 8 مجله از ژانر علوم قرآن و حدیث)

حسین بازوبندی؛ علی حاجی خانی

دوره 15، شماره 1 ، خرداد 1402، ، صفحه 23-52

چکیده
  در حوزه تحلیل گفتمان، تجزیه و تحلیل ژانر مقالات پژوهشی در چند دهه اخیر توجه ویژه‌ای را به خود معطوف ساخته است. در این میان، بررسی‌ بخش مقدمه یک مقاله پژوهشی که به عنوان نقشه راه و پیش‌نمایشی برای درک بخش-های بعدی مقاله و همچنین معیاری بسیار مهم برای ارزیابی کل آن مقاله محسوب می‌شود بیشترین مطالعات ژانربنیاد را در بیشتر حوزه‌های ...  بیشتر

تحلیل گفتمان
بررسی تطبیقی تصویر زن در شعرهای احمد شاملو و هوشنگ ابتهاج (با تاکید انگاره‌های اجتماعی)

حسین لعل عارفی؛ سید علی اکبر شریعتی فر؛ علی عشقی سردهی

دوره 15، شماره 1 ، خرداد 1402، ، صفحه 197-222

چکیده
  ادبیات به‌ویژه شعر معاصر، انعکاسِ تصاویر و انگاره‌های اجتماعی عصر خویش است. این تصاویر اگرچه مختصر یا پراکنده است؛ اما با تامل و دقت و با قرار گرفتن در کنار هم، جلوه‌های مختلف مسائل اجتماعی را بیان و تحلیلی عمیق از اجتماع و آثار ادبی به خواننده منتقل می‌کند. این مقاله به روش توصیفی تحلیلی و با جمع‌آوری مستندات شعری می‌کوشد ضمن بررسی ...  بیشتر

تحلیل گفتمان
واکاوی بازنمود نظام نوبت‌گیری سخن در گفتگوهای مجموعه درسنامۀ پرفا

شیوا احمدی؛ محمد باقر میرزایی حصاریان

دوره 14، شماره 4 ، اسفند 1401، ، صفحه 197-227

چکیده
  گفتگوکاوی یکی از حوزه­های مهم در زبان­شناسی است که به بررسی گفتگوهای واقعی می­پردازد و آن­ها را از جهات مختلف مورد بررسی قرار می­دهد؛ یکی از مباحث مهم در گفتگوکاوی نوبت‌گیری است که تعیین می­کند، چه کسی چه وقت با چه نشانه­های زبانی و غیرزبانی برای واگذاری یا دریافت نوبت اقدام ‌کند. هدف پژوهش حاضر واکاوی بازنمود نظام نوبت‌گیری ...  بیشتر

تحلیل گفتمان
بازتاب گفتمان اومانیستی در رمان معاصر روز دیگر شورا اثر فریبا وفی

زیبا ملک زاده دیلمقانی؛ ناصر ناصری تازه شهری؛ شهریار حسن زاده

دوره 14، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 171-191

چکیده
  «اومانیسم» مکتبی فلسفی و ادبی است که منشأ پیدایش آن را یونان قدیم می‌دانند. این مکتب بر ارزش و مقام انسان ارج نهاده و او را میزان همه چیز قرار می‌دهد. اوج تجلی اومانیسم در قرون وسطی بود که راهی نو برای تقابل با استبداد کلیساهای قرون وسطی ایجاد کرد. آزادی، خود مختاری، خود رهبری، خویشتن‌شناسی و شناخت ابعاد مختلف استعدادهای انسان ...  بیشتر

تحلیل گفتمان
بررسی قطب‌بندی نظام گفتمانی در ترکیب‌بند محتشم کاشانی بر اساس نظریۀ مربع ایدئولوژیک ون دایک

فرشته ناصری

دوره 14، شماره 2 ، تیر 1401، ، صفحه 155-179

چکیده
  تحلیل گفتمان شعر این امکان را به خواننده می‌دهد تا نسبت به جهان‌بینی شاعر، عقاید، باورها و انگاره‌های ذهنی او آگاهی پیدا کند. این مسأله در ارتباط با شعر شیعه و شعر عاشورایی که غالبا برپایة برجسته‌سازی قطب مثبت «خود» و حاشیه‌رانی قطب منفی «دیگری» بنا شده‌است، نمودی دوچندان دارد. ترکیب‌بند محتشم کاشانی ازجمله شاهکارهای ...  بیشتر

تحلیل گفتمان
بررسی تطبیقی آثار و اندیشه ‏های نیمایوشیج و کریم قربان‏نفس‎اُف (شاعر کشور ترکمنستان) بر اساس تقسیم‏ بندی فرانسوا یوست

طواق گلدی گلشاهی

دوره 14، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 29-67

چکیده
  ادبیّات تطبیقى یکى از بخش‏هاى ارزشمند و مفید ادبیّات به شمار مى‏آید و ما را از تأثیر و تأثّر ادبیّات دیگر ملّت‏ها آگاه می ‏سازد و امکان توسعه و تبادل فرهنگى و ادبى را میان ملّت‏ها فراهم مى‏سازد. مقایسه‏ ادبیّات دو ملّت که از نظر زبان و جغرافیاى سیاسى با هم تفاوت دارند، به کشف اندیشه ‏ها و تحوّلات ادبى مشترک مى‏ انجامد ...  بیشتر

تحلیل گفتمان
بررسی چگونگی ترسیم مبانی هویت‌بنیاد در سخنرانی‌ آئین تحلیف جو بایدن از رهگذر استعاره‌های مفهومی

سمیه شوکتی مقرب؛ جلال رحیمیان

دوره 14، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 209-232

چکیده
  پژوهش پیش رو با بررسی استعاره‌های مفهومی در تحلیل سخنان آیین تحلیف در پی فهم چگونگی ترسیم مرزهای هویتی و دستیابی به مشروعیت از رهگذر استعاره‌های مفهومی است. بر این اساس، نظام معنایی استعاره (کووچش، 2010) و نظریه گفتمان لاکلا و موف (2001) به عنوان چارچوب نظری پژوهش استفاده می‌شوند تا چگونگی اثرگذاری این نظام معنایی بر دستیابی به مشروعیت ...  بیشتر

تحلیل گفتمان
تحلیل گزیده‌ای از اشعار فیلیس ویتلی، شاعر آفریقایی ـ آمریکایی برپایة نظریة «استدلالِ» تولمین

ویدا سبزواری بیدختی؛ سعید روزبهانی؛ ابوالقاسم امیراحمدی؛ محمد داوودی

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 137-166

چکیده
  نظریة استدلال یا استدلال‌ورزی، مطالعه‌ای بین رشته‌ای است که می‌توان ازطریق آن و با استنتاج منطقی، به نتیجۀ خاصی رسید. استنتاج منطقی بدین معنا است که ادعاهایی، چه صحیح چه غلط، مبتنی بر مقدماتی مطرح می‌شود. این فرایند در علوم انسانی، مناظره‌های مدنی، مباحثه و گفتگو کاربرد داشته و هدف از آن غالباً اقناع مخاطب و دفاع از اعتقادات ویا ...  بیشتر

تحلیل گفتمان
نقش استعارۀ مفهومی در ساخت و گزینش استعاره در اشعار احمد شاملو و نادر نادرپور براساس نظریۀ لیکاف و جانسون

حسین لعل عارفی؛ علی اکبر شریعتی‌فر؛ علی عشقی سردهی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 167-190

چکیده
  استعارۀ مفهومی در عرصه‌های مختلفی همچون متون سیاسی، رسانه­ای و ادبی مورد پژوهش و بررسی قرار گرفته  است. در پژوهش حاضر سعی شده است استعارۀ مفهومی در شعر معاصر پژوهش شود. این پژوهش در اصل به نقش استعارۀ مفهومی در ساخت و گزینش استعاره‌ها در اشعار شاملو و نادرپور توجه دارد و می‌کوشد این نکته را نشان دهد که می­توان پذیرفت استعاره، ...  بیشتر

تحلیل گفتمان
تحلیل فراگفتمان‌های تعاملی در خطبه‌های نهج‌البلاغه

زهرا حسینی؛ رها زارعی فرد

دوره 12، شماره 2 ، دی 1399، ، صفحه 33-58

چکیده
  یکی از مباحث مطرح در بررسی متون و گفتمان‌ها چگونگی استفادة نویسنده و گوینده از فراگفتمان‌هاست. فراگفتمان، مقوله‌ای است که رابطة بین نویسنده (یا گوینده) با ادعاهایش در متن (گفتمان) و همچنین رابطة وی با مخاطب را بازنمود می‌کند. فراگفتمان‌ها انواع مختلفی دارند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها فراگفتمان‌های تعاملی است. در این پژوهش هدف آن ...  بیشتر

تحلیل گفتمان
معرفی شیوه های تحلیل یادداشتهای خودکشی و بررسی موردی چندنمونه یادداشت کوتاه فارسی

اعظم استاجی

دوره 12، شماره 2 ، دی 1399، ، صفحه 177-202

چکیده
  ادداشت خودکشی عبارت از هر نوع متنی است که فرد قبل از خودکشی یا قبل از اقدام به خودکشی از خود به جای می گذارد. این متون از سوی زبانشناسان، روانشناسان، حقوقدانان و ... از وجوه مختلف مورد تحلیل قرار می‌گیرند تا به درک بهتری از پدیده خودکشی کمک کنند. بخش اول این مقاله به مرور شیوه های مختلف تحلیل این یادداشتها و راههای متمایز کردن متون واقعی ...  بیشتر

تحلیل گفتمان
تحلیل روابط ساختار بلاغی در پیام‌های بازرگانی و میزان تأثیرگذاری آن بر مخاطبان

مریم سادات حجازی؛ سیده مریم روضاتیان؛ زهره نجفی

دوره 12، شماره 1 ، تیر 1399، ، صفحه 327-354

چکیده
  نظریة ساختار بلاغی رویکردی علمی است که در حوزة مطالعات زبان‌شناسی‌رایانشی مطرح شده است و ابزاری کارآمد برای توصیف متن در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهد. در این ساختار هر بخش از متن نسبت به دیگر بخش‌های متن نقشی بر عهده دارد. متداول-ترین رابطة متنی، رابطة هسته-وابسته است. در این رابطه بخشی از متن برای بخش دیگر نقش مکمل ایفا می‌کند. ...  بیشتر