زبانشناسی عمومی
روح الله یعقوبی؛ فردوس آقا گل زاده
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 شهریور 1401
چکیده
پژوهش حاضر با رویکرد دستور نقشگرای نظام مند، به توصیف و تحلیل استعاره های دستوری بینافردی وجه در کتابهای معیار آموزش زبان تافل می پردازد؛ و در پی پاسخ به این پرسش است که آزمون تافل، تا چه میزان توانسته از انواع استعاره دستوری وجه، به عنوان یکی از مفاهیم مطرح در زبانشناسی نقشگرای نظام مند که رویکردی ارتباط محور است و یک ویژگی مهم زبان ...
بیشتر
پژوهش حاضر با رویکرد دستور نقشگرای نظام مند، به توصیف و تحلیل استعاره های دستوری بینافردی وجه در کتابهای معیار آموزش زبان تافل می پردازد؛ و در پی پاسخ به این پرسش است که آزمون تافل، تا چه میزان توانسته از انواع استعاره دستوری وجه، به عنوان یکی از مفاهیم مطرح در زبانشناسی نقشگرای نظام مند که رویکردی ارتباط محور است و یک ویژگی مهم زبان علم را کاربرد استعاره دستوری می داند، استفاده نماید. رویکرد پژوهش حاضر تحلیل محتوای کیفی، و روش گردآوری داده ها کتابخانه ای است. در این راستا سه کتاب آموزش زبان تافل که در مجموع شامل چهارده آزمون است، انتخاب شدند. بخش شنیداری هر آزمون دارای شش متن جدا در قالب مکالمه و سخنرانی است. ابتدا تک‌تک بندهای 84 متن به طور مجزا مشخص و بررسی شدند. سپس استعاره‌های دستوری در هر متن شناسایی و به لحاظ نوع و بسامد مقایسه شدند. یافته‌های حاصل از تحلیل داده ها نشان داد: 1- بسامد استعاره های وجه در متنهای مکالمه بیشتر از متنهای سخنرانی بخش شنیداری آزمون تافل است 2- از نظر نوع استعاره دستوری وجه، نتایج نشان داد انواع استعاره وجه در متن شنیداری استفاده شده و به ترتیب استفاده از وجه خبری و پرسشی، به جای وجه امری بیشترین فراوانی نسبت به سایر انواع استعاره‌های وجه را دارد. میتوان گفت حفظ وجهه و رعایت ادب باعث میشود افراد از وجه امری پرهیز نمایند. آگاهی از انواع استعاره دستوری وجه و آموزش صریح آن در فرایند زبان آموزی، به افراد در بالا بردن توانش استعاری آنها و در نتیجه درک و تولید بهتر متون علمی کمک می کند.
تحلیل گفتمان انتقادی
مریم رشیدی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 مرداد 1401
چکیده
پژوهش حاضر با روشی توصیفی- تحلیلی و مطابق با الگوی سه‌لایه‌ای نورمن فرکلاف، زبان عرفانی حافظ را در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین، بررسی و تحلیل می‌کند و به این مسئلۀ اصلی پاسخ می‌دهد که حافظ چرا، چگونه و با استفاده از کدام ساختارهای زبانی، گفتمان عرفانی‌اش را تولید و موجبات درک و دریافت آن را فراهم کرده‌است. بدین منظور پس از توصیف ...
بیشتر
پژوهش حاضر با روشی توصیفی- تحلیلی و مطابق با الگوی سه‌لایه‌ای نورمن فرکلاف، زبان عرفانی حافظ را در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین، بررسی و تحلیل می‌کند و به این مسئلۀ اصلی پاسخ می‌دهد که حافظ چرا، چگونه و با استفاده از کدام ساختارهای زبانی، گفتمان عرفانی‌اش را تولید و موجبات درک و دریافت آن را فراهم کرده‌است. بدین منظور پس از توصیف غزل‌های عرفانی حافظ مطابق با چارچوب نظریه نقشگرای نظام‌مند مایکل هلیدی و با تکیه بر فرانقش اندیشگانی زبان در آن چارچوب، با عنایت به بافت درون‌زبانی و برون‌زبانی غزل‌ها و با تحلیلی بینامتنی، به تفسیر و تبیین ایدئولوژیک آنها می‌پردازد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد، ویژگی‌های عرفانی شاخص در زبان حافظ، ویژگی‌هایی است که با دیگر متون عرفانی، اشتراکاتی دارد و ضمن ارائۀ مختصات بینامتنی و قواعد عام گفتمان عرفانی، منعکس‌کنندۀ دیدگاه‌های شخصی و ایدئولوژیک حافظ در ارتباط با اوضاع فرهنگی- اجتماعی زمانۀ اوست. دستاورد پژوهش، توجیه و تبیین علمی، نظام‌مند و الگومدار زبان عرفانی حافظ و بیان چگونگی و چرایی شکل‌گیری، تولید و دریافت گفتمان عرفانی او، با استفاده از ابزارهای دقیق و قابل اتکاء تحلیل انتقادی گفتمان است که نتایج پژوهش را بر پایه‌های مستدل و موثق زبانشناسی نوین، استوار و از برچسب کلی‌گویی و خطاهای حاصل از آن، مبرّا می‌سازد.
معنا شناسی
آرش آقابزرگیان معصومخانی؛ مریم ایرجی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 شهریور 1401
چکیده
این پژوهش ضمن کاربست ابزارهای گسترش، پیچیده‌سازی، پرسش و ترکیب در چارچوب نظریه استعاره مفهومی جهت تحلیل خلاقیت مبتنی بر تفکر عامیانه در شعر سیمین بهبهانی، به بررسی ویژگی‌های کیفی نظریه آمیختگی مفهومی به عنوان دیدگاهی مکمل برای تبیین جامع‌تر موضوع پرداخته است. نتایج حاصله نشان می‌دهند که شاعر ضمن کاربرد جداگانه ابزارها در مواردی ...
بیشتر
این پژوهش ضمن کاربست ابزارهای گسترش، پیچیده‌سازی، پرسش و ترکیب در چارچوب نظریه استعاره مفهومی جهت تحلیل خلاقیت مبتنی بر تفکر عامیانه در شعر سیمین بهبهانی، به بررسی ویژگی‌های کیفی نظریه آمیختگی مفهومی به عنوان دیدگاهی مکمل برای تبیین جامع‌تر موضوع پرداخته است. نتایج حاصله نشان می‌دهند که شاعر ضمن کاربرد جداگانه ابزارها در مواردی نیز از کاربرد توأمان بهره گرفته است. به طور کلی تحلیل این نمونه‌ها در چارچوب نظریه آمیختگی مفهومی نمایانگر این است که گاهی شاعر شبکه‌های آمیخته‌ای مبتنی بر دو رونداد را به صورت جداگانه در متن حاضر می‌کند که اگرچه در برخى جنبه‌‌ها اطلاعات مشابهى را به دست مى‌دهند، اما بعضاً مى‌توانند حاوی برخى اطلاعات متضاد نیز باشند. از سوی دیگر گاهی شاهد بازتاب یک یا چند فضاى آمیخته برآمده از شبکه‌هایی در پس‌زمینه به داخل شبکه دیگری هستیم که هر دو درونداد آن نقش فضاهاى پیش‌زمینه را ایفا مى‌کنند. همچنین میتوان شرایطی را در نظر گرفت که شبکه آمیخته‌ای مبتنى بر سه درونداد وجود داشته باشد. نظریه آمیختگی مفهومی میتواند بر اساس تبیین‌های مرتبط با برداشت‌هاى پویا و منظرى از اندیشه عامیانه و همچنین چگونگی انسجام مفاهیم در ذهن و بافت بلافصل زبانی به واکاوی جامع چگونگی درهم تنیدگی مفاهیم مختلف در شعر بپردازد.
عصب شناسی زبان
شبنم بشارتی؛ مرجان طاهری اسکویی؛ هوشنگ دادگر؛ نازنین امیرارجمندی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 شهریور 1401
چکیده
کودکان اُتیسم در تعاملات اجتماعی و در تولید و درک ساختارهای زبانی مشکل دارند. هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی داستان‌های اجتماعی بر برخی ویژگی‌های نحوی گفتار کودکان مبتلا به اُتیسم بود. این پژوهش مداخله ای-نیمه تجربی تک گروهی و طرح آن به صورت پیش‌آزمون و پس‌آزمون بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کودکان با اختلال طیف اُتیسم در مرکز ...
بیشتر
کودکان اُتیسم در تعاملات اجتماعی و در تولید و درک ساختارهای زبانی مشکل دارند. هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی داستان‌های اجتماعی بر برخی ویژگی‌های نحوی گفتار کودکان مبتلا به اُتیسم بود. این پژوهش مداخله ای-نیمه تجربی تک گروهی و طرح آن به صورت پیش‌آزمون و پس‌آزمون بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کودکان با اختلال طیف اُتیسم در مرکز اُتیسم سینا در سال تحصیلی 1398 در شهر قزوین بود که از بین آنها 10 دختر و پسر 7 تا 15ساله دارای اُتیسم سطح 1(نیازمند حمایت) به عنوان نمونه آماری و به صورت نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. اساس کار پژوهش بِراون (1973) و با نظر بر تِک و نایگلس (2014) بود. در پیش‌آزمون 50 نمونه زبانی از گفتار توصیفی و گفتار خودانگیخته هر کودک از طریق داستان‌های زنجیره‌ای کودکان استثنایی (مریم دریانورد، 1398 و 1399) و کارت‌های مصور که شامل مقوله‌های نحوی بود در طی1 ساعت گرفته شد. در پس‌آزمون نیز همین روش انجام شد. داستان‌های اجتماعی بر اساس گِری (1993) طراحی و تنظیم شد. این کودکان برنامه مداخله‌ای را طی 10 جلسه انفرادی 30 الی 45 دقیقه‌ای دریافت کردند. این مطالعه در طی 3 ماه انجام شد. مشکلات نحوی در گفتار این کودکان پس از ثبت گفتار توصیفی و گفتار خودانگیخته مورد بررسی قرار گرفت. داده‌های جمع‌آوری شده در این مطالعه بر اساس آزمون ویلکاکسون در نرم افزار SPSS نسخه 22 تحلیل شد. نتایج تحلیل ویلکاکسون نشان داد که داستان‌خوانی سبب بهبود برخی مهارت‌های نحوی گفتار کودکان اُتیسم شد (05/0 ˂p). برمبنای نتایج مطالعه، روایت داستان‌های اجتماعی برخی مشکلات نحوی گفتار کودکان اُتیسم از جمله کاربرد افعال ربط، مرکب، لازم، متعدی، کمکی، منفی، حال ساده و استمراری و گذشته ساده را بهبود می بخشد.
معنا شناسی
عشرت ایشان اقا؛ محمد فاضلی؛ محمدعلی شریفیان
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 آذر 1401
چکیده
استفادۀ عطار از تصویر و آفرینش تصویرهای گوناگون و خلاق از ویژگی‌هایی است که به آثار وی امکان تحلیل‌های ورای تحلیل‌های گفتمانی رایج می‌دهد. عطّار در آثار خود به فراخور موضوع، برای بیان مضامین و اصطلاحات حکمی و فلسفی، و تاثیرگذاری بیشتر ، از تصویرپردازی و ظرفیاهای آن در خلق زیبایی استفاده کرده است. تصاویر موجود در آثار عطار ...
بیشتر
استفادۀ عطار از تصویر و آفرینش تصویرهای گوناگون و خلاق از ویژگی‌هایی است که به آثار وی امکان تحلیل‌های ورای تحلیل‌های گفتمانی رایج می‌دهد. عطّار در آثار خود به فراخور موضوع، برای بیان مضامین و اصطلاحات حکمی و فلسفی، و تاثیرگذاری بیشتر ، از تصویرپردازی و ظرفیاهای آن در خلق زیبایی استفاده کرده است. تصاویر موجود در آثار عطار در خدمت گسترش مفاهیم در داستان هستند و بر زیبایی‌آفرینی و ابهام مجود در متن می‌افزایند، بنابراین ضرورت دارد که به شکلی روشمند بررسی شوند. نگاه عطار به تصویر فراتر از نظام ادبی نگاهی جهان‌شناختی نیز هست وی باور دارد؛ عالَم، تصویری از جمال حّق است که همۀ زیبایی‌های معشوق را در خود منعکس کرده و به راحتی میتوان صفات جمال حق را در دنیا و مخلوقات نظاره کرد. این پژوهش با استفاده از نشانه‌شناسی دیداری به بررسی رمزهای موجود در تصاویر به کار رفته در مثنوی‌های عطار پرداخته است. در این فرایند نخست برخی تصاویر مورد مطالعه قرار می‌گیرند؛ و ویژگی‌های نظام دیداری موجود در تصاویر تا حد امکان بررسی می‌شوند و در مرحلۀ بعدی دلالت‌های ضمنی و رمزگانی آنها مورد بررسی و اشاره قرار میگیرد تا نقش تصاویر در زیبایی‌آفرینی و تکمیل گفتمان مفهومی مورد نظر عطار در آثارش آشکار شود.
روان شناسی زبان
الهام ثباتی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 مهر 1401
چکیده
هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی و مقایسۀ مفاهیم استعاری ترس در گفتار روزمرۀ بزرگسالان بینا و نابینای مادرزاد در جغرافیای زبانی-فرهنگی ایلام می‌باشد. به این منظور، داده‌های پژوهش از 50 گویشور این منطقه در دو گروه آزمودنی شامل 25 نفر بزرگسال نابینا به‌عنوان گروه آزمایش در ردۀ سنی70-18 سال و 25 نفر بزرگسال بینا به‌عنوان گروه کنترل همتای آنها ...
بیشتر
هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی و مقایسۀ مفاهیم استعاری ترس در گفتار روزمرۀ بزرگسالان بینا و نابینای مادرزاد در جغرافیای زبانی-فرهنگی ایلام می‌باشد. به این منظور، داده‌های پژوهش از 50 گویشور این منطقه در دو گروه آزمودنی شامل 25 نفر بزرگسال نابینا به‌عنوان گروه آزمایش در ردۀ سنی70-18 سال و 25 نفر بزرگسال بینا به‌عنوان گروه کنترل همتای آنها گردآوری شدند. به منظور نمایش چگونگی بیان استعاری ترس در گفتار این دو گروه از افراد علاوه‌بر نگاشت-ها، پربسامدترین حوزه‌های مبدأ نیز شناسایی و معرفی شدند. تحلیل داده‌ها با استفاده از روش‌های آمار توصیفی و آمار استنباطی در نرم‌افزارSPSS صورت گرفت. یافته‌های مربوط به درک استعاره‌های مفهومی عواطف مشخص ساخت که از نظر فراوانیِ استعاره‌ها، تفاوت معنی‌داری بین بزرگسالان بینا و نابینا وجود نداشت، اما فراوانی منشأهای حسی به‌کاررفته برای قلمروهای مبدأ ترس در گفتار این دو گروه با یکدیگر متفاوت بود، به طوری که افراد نابینا برای بیان ترس به‌طور معنی‌داری حواس چشایی و لامسه را بیشتر از افراد بینا به کار بردند(P<0.05). مقایسه داده‌های به‌دست آمده از پژوهش با مدل قلمروهای مبدأ کووچش (2002) نشان داد که از نظر کاربرد قلمروهای مبدأ ترس، مطابقت کامل بین آنها وجود نداشت.
تحلیل گفتمان
زیبا ملک زاده دیلمقانی؛ ناصر ناصری تازه شهری؛ شهریار حسن زاده
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 مهر 1401
چکیده
«اومانیسم» مکتبی فلسفی و ادبی است که منشأ پیدایش آن را یونان قدیم می‌دانند. این مکتب بر ارزش و مقام انسان ارج نهاده و او را میزان همه چیز قرار می‌دهد. اوج تجلی اومانیسم در قرون وسطی بود که راهی نو برای تقابل با استبداد کلیساهای قرون وسطی ایجاد کرد. آزادی، خود مختاری، خود رهبری، خویشتن‌شناسی و شناخت ابعاد مختلف استعدادهای انسان ...
بیشتر
«اومانیسم» مکتبی فلسفی و ادبی است که منشأ پیدایش آن را یونان قدیم می‌دانند. این مکتب بر ارزش و مقام انسان ارج نهاده و او را میزان همه چیز قرار می‌دهد. اوج تجلی اومانیسم در قرون وسطی بود که راهی نو برای تقابل با استبداد کلیساهای قرون وسطی ایجاد کرد. آزادی، خود مختاری، خود رهبری، خویشتن‌شناسی و شناخت ابعاد مختلف استعدادهای انسان از جمله موضوعات مهمی است که در این مکتب مورد تأکید قرار گرفته‌اند. بی‌گمان وجه اشتراک عرفان با اومانیسم نیز در همین موضوعات است. رمان روز دیگرشورا، توجه جامعه را به سوی واقعیاتی که از نظر ما دور مانده‌اند، جلب می‌کند. سعی در روشن کردن اذهان به سوی انسان گرایی وارزش مقام خود است. تلاش برای یافتن هویت در رمانش موج می‌زند. بنابراین پرسش اصلی این تحقیق آن است که اومانیسم با چه جلوه‌های زبانی‌ای در رمان روز دیگر شورا بازتاب یافته است. در این پژوهش سعی برآن است رمان روز دیگر شورا در مبانی و افکار اومانیستی، با توجه به خردگرایی، فردگرایی، انسان مداری، آزادی، روابط انسانی، ارزش و کرامت انسانی، اراده، طبیعت گرایی، تعهد، عدم محدودیت به جغرافیای خاص و کمال گرایی و غیره مورد بررسی قرار گیرد. برآیند این تحقیق که به شیوۀ توصیفی تحلیلی صورت گرفته، حکایت از آن دارد که از مبانی اومانیسم، انتقاد از سنت و جدال با جهل و خرافه- روابط انسانی- اراده و آزادی- طبیعت گرایی- مدارا و تساهل- خردگرایی و تعهد در چارچوب و جای جای رمان مشاهده شده است.
ساخت‌واژه
سعید اکبری؛ نازنین امیر ارجمندی؛ مرجان طاهری اسکویی؛ مهناز کربلایی صادق
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 مهر 1401
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی زایایی پسوندهای اشتقاقی اسم ساز در زبان فارسی با تکیه بر چارچوب نظری زایایی پلاگ(2003) می‌پردازد. بدین منظور نگارندگان از پیکره‌ای برگرفته از پایگاه دادگان زبان فارسی، 3907اسم مشتق استخراج نمودند. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی بوده و روش گردآوری داده‌ها بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای است.نگارندگان پس از بررسی ...
بیشتر
پژوهش حاضر به بررسی زایایی پسوندهای اشتقاقی اسم ساز در زبان فارسی با تکیه بر چارچوب نظری زایایی پلاگ(2003) می‌پردازد. بدین منظور نگارندگان از پیکره‌ای برگرفته از پایگاه دادگان زبان فارسی، 3907اسم مشتق استخراج نمودند. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی بوده و روش گردآوری داده‌ها بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای است.نگارندگان پس از بررسی و تحلیل داده‌های جمع‌آوری شده از پیکره پژوهش، این‌گونه نتیجه گرفتند که روش کمی سنجش زایایی فرایندهای واژهسازی که پلاگ(2003) معرفی نموده، شمارش بروندادهای یک فرایند واژهسازی است. همچنین، روش‌های مختلف سنجش میزان زایایی پسوندهای اشتقاقی اسمساز، نتایج متفاوتی را از میزان زایایی این پسوندها ارائه می‌دهد. تحلیل داده‌های استخراج شده از پیکره پژوهش نشان می‌دهد که در میان پسوندهای اشتقاقی اسمساز در زبان فارسی پسوند اسم ساز(-ی) بیشترین زایایی را دارد و پسوندهای اسم ساز (-ان، -ئینه، -یژه، -ون، -اورنجن، -رنجن، -شِن ، -گاله) از کمترین میزان زایایی برخوردارند.کلید واژهها : اسمسازی، زایایی، پسوند اشتقاقی، اسم مشتق، واژه تک بسامدی.
پریسا نجفی؛ جلال رحیمیان؛ علیرضا خرمایی؛ امیرسعید مولودی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 فروردین 1401
چکیده
محمول‌های مرحله‌ای مبین هریک از مراحل آغاز، ادامه یا پایان انجام یک رویداد هستند و در قالب فعل‌هایی مانند شروع کردن، ادامه دادن، پایان یافتن و نظایر آنها مطرح می‌شوند. در این راستا، ساخت‌هایی را که در آنها محمول مرحله‌ای وجود دارد، «ساخت مرحله‌ای» نام می‌نهیم و به بحث و یررسی آنها می‌پردازیم. بر این باوریم دستور نقش ...
بیشتر
محمول‌های مرحله‌ای مبین هریک از مراحل آغاز، ادامه یا پایان انجام یک رویداد هستند و در قالب فعل‌هایی مانند شروع کردن، ادامه دادن، پایان یافتن و نظایر آنها مطرح می‌شوند. در این راستا، ساخت‌هایی را که در آنها محمول مرحله‌ای وجود دارد، «ساخت مرحله‌ای» نام می‌نهیم و به بحث و یررسی آنها می‌پردازیم. بر این باوریم دستور نقش و ارجاع با رویکردی که به تحلیل ساخت‌های مرکب دارد میتواند به عنوان چارچوب نظری پژوهش حاضر مورد استفاده قرار گیرد. بر این اساس نخست به تحلیل نحوی و معنایی، سپس به تبیین تعامل دو سطح نحو و معنا می‌پردازیم. در نهایت نیز طرحواره ساختی ساخت‌های مرحله‌ای در زبان فارسی را ارائه خواهیم داد. در بعد نحوی انواع روابط «الحاق-پیوند» مد نظر هستند و در بعد معنایی انواع ویژگی‌های محمولها محور بحث خواهند بود. تعامل نحو-معناشناسی در ساخت‌های مرحله‌ای نیز در قالب الگوریتمهای پیوندی توجیه خواهند شد. گفتنی است داده‌های پژوهش حاضر برگرفته از پیکره همشهری 2 میباشند.
نحو
سحر محمدیان؛ بهرام مدرسی؛ فروغ کاظمی؛ ستاره مجیدی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 مهر 1401
چکیده
دبیرمقدم (۱۳۸۳،۱۳۶۹) بر این باور است که «را» علاوه بر آنکه میتواند از لحاظ نحوی نقش‌نمای مفعول صریح باشد، از لحاظ اطلاعی میتواند نشان مبتدای ثانویه آن باشد. در‌این‌بین، برخی از پژوهشگران رخداد «را» در مفعول صریح به‌عنوان نشان مبتدای ثانویه، هنگامی که نکره است و یا هنگامی که در پاسخی به پرسش گوینده به‌عنوان کانون ...
بیشتر
دبیرمقدم (۱۳۸۳،۱۳۶۹) بر این باور است که «را» علاوه بر آنکه میتواند از لحاظ نحوی نقش‌نمای مفعول صریح باشد، از لحاظ اطلاعی میتواند نشان مبتدای ثانویه آن باشد. در‌این‌بین، برخی از پژوهشگران رخداد «را» در مفعول صریح به‌عنوان نشان مبتدای ثانویه، هنگامی که نکره است و یا هنگامی که در پاسخی به پرسش گوینده به‌عنوان کانون اطلاعی در بافت گفتمانی تلقی‌می‌شود، مورد‌‌چالش قرار‌داده‌اند و این نشان را معطوف به عواملی چون تشخیص‌پذیری، معرفگی و مشخص‌بودگی دانسته‌اند. هدف از پژوهش حاضر بررسی نشان «را» بر اساس رویکرد کینگ (۱۹۹۷)، بات و کینگ (۲۰۰۰) و ابوبکری (۲۰۱۸) در دستور واژی-نقشی با‌تکیه‌‌بر تعاریف ارائه‌شده از مبتدای ثانویه توسط دبیرمقدم (۱۳۸۳،۱۳۶۹) و دالریمپل و نیکولااوا (۲۰۱۱) است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است و داده‌ها به دو شیوۀ کتابخانه‌ای و میدانی گردآوری شده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهند که «را» به‌عنوان پس‌اضافۀ دستوری در ساخت نقشی در مشخصۀ «صورت حرف اضافه» قرار‌می‌گیرد و میتواند نقش مفعول متممی پذیرنده و یا کنش‌پذیر را به‌جای نقش مفعول صریح نشان‌دار‌کند. «را» در ساخت اطلاع در مشخصۀ «صورت گفتمانی» قرار‌می‌گیرد و منجر به نشان‌داری مبتدای ثانویه میشود. در ساخت سازه‌ای نیز به‌عنوان هستۀ حرف اضافه باعث شکل‌گیری گروه حرف‌اضافه‌ای میشود. همچنین در موارد چالش‌برانگیز مذکور این امر نشان‌‌داده‌شده‌است که با پیشنهادی مبنی‌بر ساخت اطلاع لایه‌ای، نشان «را» به‌عنوان «صورت گفتمانی» مبتدای ثانویه را در سطح جمله نشان‌دار‌می‌کند و در سطح گفتمانی مبتدای ثانویه میتواند در لایۀ زیرین و یا بیرونی سایر عناصر اطلاعی در ساخت اطلاع قرار‌گیرد. ازاین‌رو میتوان نتیجه‌گرفت که رویکرد مذکور در دستور واژی-نقشی همراستا با نظر دبیرمقدم (۱۳۸۳، ۱۳۶۹) مبنی‌بر تأثیر عوامل نحوی و اطلاعی بر رخداد «را»، میتواند بازنمایی جامعی از نشان «را» ارائه‌دهد.
مسعود دهقان؛ بهمن حیدری؛ عامر قیطوری
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 دی 1401
چکیده
پژوهش حاضر نه تنها ارائۀ اولین مطالعۀ کامل دربارۀ یک شاعر کُردزبان با استفاده از نظریۀ جهان‌های متن است، بلکه نخستین ارائه از نحوۀ شکل‌گیری مکان جهان متن کرسی اثر شیرکو بیکس بر پایۀ نظریۀ جهان‌های متن است که به روش توصیفی-تحلیلی و با هدف دست‌یابی به مکان جهان متن کرسی انجام شده است. داده‌ها به روش کتابخانه‌ای و از متن کرسی اثر ...
بیشتر
پژوهش حاضر نه تنها ارائۀ اولین مطالعۀ کامل دربارۀ یک شاعر کُردزبان با استفاده از نظریۀ جهان‌های متن است، بلکه نخستین ارائه از نحوۀ شکل‌گیری مکان جهان متن کرسی اثر شیرکو بیکس بر پایۀ نظریۀ جهان‌های متن است که به روش توصیفی-تحلیلی و با هدف دست‌یابی به مکان جهان متن کرسی انجام شده است. داده‌ها به روش کتابخانه‌ای و از متن کرسی اثر شیرکو بیکس انتخاب و گردآوری شده‌اند. بررسی شکل‌گیری مکان جهان متن کرسی با استفاده از عناصر جهانساز و گزارههای نقشگستر نشان داد، مکان جهان متن کرسی از رهگذر ناممکانها و در غیاب ناممکانها از رهگذر عناصر جهانساز زمان و شخصیت بازنمایی میشود. همچنین، بخشی از بازنمایی مکان جهان متن کرسی از رهگذر گروه‌های فعلی گزارههای نقشگستر حاصل میشود. علاوه بر این، بازنمایی مکان در جهان متن کرسی، شواهد شناختی-شعری برای حمایت از ادعای شیرکو بیکس مبنی بر اینکه مکان و اسامی سطح وسیعی از آثار او را در برگرفتهاند ارائه داد.
رده شناسی زبان
والی رضایی؛ نجمه خدری
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 دی 1401
چکیده
مقوله‌ی قید از مباحث پیچیده‌ای است که تاکنون جنبه‌های متفاوتی از آن مورد بررسی قرار گرفته است. با این وجود، زبان‌شناسان در خصوص مسائل متنوع مربوط به قید، از تعریف آن گرفته تا اصالت آن به عنوان یک مقوله واژگانی، به توافق همگانی نرسیده‌اند. در این پژوهش سعی بر آن است تا در چارچوب نظریه‌ی سرنمون رده‌شناختی با مشخص‌کردن ویژگی‌های ...
بیشتر
مقوله‌ی قید از مباحث پیچیده‌ای است که تاکنون جنبه‌های متفاوتی از آن مورد بررسی قرار گرفته است. با این وجود، زبان‌شناسان در خصوص مسائل متنوع مربوط به قید، از تعریف آن گرفته تا اصالت آن به عنوان یک مقوله واژگانی، به توافق همگانی نرسیده‌اند. در این پژوهش سعی بر آن است تا در چارچوب نظریه‌ی سرنمون رده‌شناختی با مشخص‌کردن ویژگی‌های سرنمونی قیدهای فارسی به تعیین جایگاه آنها در نقشه‌ی معنایی اجزاء کلام کرافت به عنوان یکی از اجزاء کلام پرداخته شود. به این منظور، با توجه به معیارهای رده‌شناختی، شماری از قیدهای پرکاربرد در زبان گفتاری فارسی معیار مورد استفاده در برنامه‌های تلویزیونی و متون مختلف فارسی معاصر مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، جایگاه قیدهای بی‌نشان در زبان فارسی که به لحاظ نقشی تعریف شده‌اند و از نظر رده‌شناختی بی‌نشان به حساب می‌آیند در نقشه‌ی معنایی اجزاء کلام کرافت مانند صفت‌های بی‌نشان در طبقه‌ی معنایی ویژگی تعیین گردید و مشخص شد که این قیدهای بی‌نشان، بر خلاف صفت‌های بی‌نشان که به بیان نقش کنش گزاره‌ای توصیف در درون ارجاع می‌پردازند، نقش کنش گزاره‌ای توصیف در درون اسناد را ایفا می‌کنند. همچنین جایگاه گروه‌های حرف اضافه‌ای فعلی و فعل‌های قیدگون نیز به عنوان قیدهای نشان‌دار، به ترتیب، به منزله‌ی واژه-های چیز و بیان‌گر نقش کنش گزاره‌ای توصیف در درون اسناد و واژه‌های کنش و بیان‌گر نقش کنش گزاره‌ای توصیف در درون اسناد در نقشه‌ی معنایی اجزاء کلام کرافت مشخص گردید. در واقع، این نوشتار نشان داده است که مقوله‌ی واژگانی قید که در نظریه کرافت(2001) نادیده گرفته شده بود را نیز مانند سایر مقوله‌ها میتوان در نقشه‌ی معنایی اجزاء کلام وارد نمود و مقوله‌ی قید هم در نظریه‌ی سرنمون رده شناختی قابل بررسی است.
کاربرد شناسی
معصومه خدایی مقدم؛ عطیه کامیابی گل؛ شهلا شریفی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 دی 1401
چکیده
ارزیابی محتوایی کتابهای درسی با استفاده از بازبینه،از روش‌های مرسوم ارزیابی است که سهم به‌سزایی در حفظ کیفیت آنها ایفا می‌کند. در این پژوهش با استفاده از بازبینه اعتبارسنجی‌شده که شامل چهار مقوله ویژگی‌های فیزیکی، طراحی و سازمان‌دهی کتاب؛ مهارت‌ها و زیرمهارت‌های زبانی؛ موضوع و محتوا و ملاحظات کلی و کاربردی است مجموعه کتب ...
بیشتر
ارزیابی محتوایی کتابهای درسی با استفاده از بازبینه،از روش‌های مرسوم ارزیابی است که سهم به‌سزایی در حفظ کیفیت آنها ایفا می‌کند. در این پژوهش با استفاده از بازبینه اعتبارسنجی‌شده که شامل چهار مقوله ویژگی‌های فیزیکی، طراحی و سازمان‌دهی کتاب؛ مهارت‌ها و زیرمهارت‌های زبانی؛ موضوع و محتوا و ملاحظات کلی و کاربردی است مجموعه کتب آموزش نوین زبان فارسی (آنزف) و مجموعه کتب آموزش فارسی به فارسی (آفبف) به روش کیفی و کمی تحلیل و مقایسه شدند. نتایج نشان داد بر اساس نظر مدرسین مجموعه آفبف و آنزف به لحاظ ویژگی‌های فیزیکی، طراحی و سازمان‌دهی در حد خوب و خیلی خوب ارزیابی شدند اما از نظر نویسندگان با توجه به کاستی-هایی مانند عدم وجود کتاب کار و راهنمای معلم و غیره دو مجموعه در حد نسبتاً خوب ارزیابی شدند. در زمینه مهارت‌ها و زیرمهارت‌ها، هر دو مجموعه ایرادات اساسی داشتند اما به طور کلی مجموعه آنزف در حد نسبتاً خوب و مجموعه آفبف در حد ضعیف ارزیابی شد که با نتایج آماری نیز مطابقت داشت. به لحاظ ویژگی موضوع و محتوا مجموعه آنزف در حد نسبتاً خوب و آفبف در حد ضعیف ارزیابی شد که همراستا با نتایج آماری است. به لحاظ ملاحظات کلی مجموعه آنزف در حد نسبتاً خوب و همراستا با نتایج آماری و مجموعه آفبف بر خلاف نتایج آماری نسبتاً خوب، در حد نسبتاً ضعیف ارزیابی شد. به‌طور کلی مجموعه آنزف در حد نسبتاً خوب و مجموعه آفبف در حد ضعیف ارزیابی شد.
تحلیل گفتمان انتقادی
محمد رضا پهلوان نژاد
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 بهمن 1401
چکیده
تحلیل گفتمان انتقادی بعنوان یکی از رویکرد های تحلیل گفتمان تلاش می کند با طبیعی زدایی از متن و بررسی ساختارها و مولفه های گفتمان مدار متون ، روابط قدرت و ایدئولوژی نهفته در آنها را آشکار کند . در این مقاله به اختصار رویکردهای غالب تحلیل گفتمان وابزارهای تحلیل متن بر اساس الگوی ون لیوون (1996) معرفی شدند . سپس به کمک این ابزار و در چاچوب ...
بیشتر
تحلیل گفتمان انتقادی بعنوان یکی از رویکرد های تحلیل گفتمان تلاش می کند با طبیعی زدایی از متن و بررسی ساختارها و مولفه های گفتمان مدار متون ، روابط قدرت و ایدئولوژی نهفته در آنها را آشکار کند . در این مقاله به اختصار رویکردهای غالب تحلیل گفتمان وابزارهای تحلیل متن بر اساس الگوی ون لیوون (1996) معرفی شدند . سپس به کمک این ابزار و در چاچوب نظری گفتمان لاکلاوموف به تحلیل فیلم "سوته دلان" به نویسندگی و کارگردانی علی حاتمی پرداخته شد و چگونگی شکل گیری گفتمان های دینی ، جنسیت و عقل گرایی و احساس گرایی به تفصیل مورد بررسی قرار گرفت . این پژوهش نشان می دهد چگونه ایدئولوژی و روابط سلطه می تواند در شکل دهی به نگرش و بینش افراد اثر گذاشته و در مناسبات و تعاملات اجتماعی آنان تجلی یابد. از نتایج دیگر تحقیق می توان گفت مطایق نگرش سنتی ، مرد با برجسته سازی مفاهیمی چون فرادستی و اعمال کننده قدرت حق سلطه بر زن را برای خود قایل می باشد. بنابراین علاوه بر عواملی مانند قدرت و ایدّولوژی ، جنسیت نیز می تواند در برتری گفتمانی موثر باشد.
واج شناسی
بشیر جم
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 بهمن 1401
چکیده
صورت‌های مضارع فعل «دادن» شامل «می‌دهم»، «می‌دهی»، «می‌دهد»، «می‌دهیم»، «می‌دهید» و «می‌دهند» از افزوده شدن پیشوند مضارع اخباری (mi-) و شناسه‌های /-am/، /-i/، /-ad/، /-im/، /-id/ و /-and/ به بن مضارع فعل «دِه» ساخته می‌شوند. تلفظ این صورت‌ها از سه هجا در گونة رسمی به دو هجا در گونة گفتاری کاهش می‌یابد. ...
بیشتر
صورت‌های مضارع فعل «دادن» شامل «می‌دهم»، «می‌دهی»، «می‌دهد»، «می‌دهیم»، «می‌دهید» و «می‌دهند» از افزوده شدن پیشوند مضارع اخباری (mi-) و شناسه‌های /-am/، /-i/، /-ad/، /-im/، /-id/ و /-and/ به بن مضارع فعل «دِه» ساخته می‌شوند. تلفظ این صورت‌ها از سه هجا در گونة رسمی به دو هجا در گونة گفتاری کاهش می‌یابد. طبق «اصل کوشش کمینه» دلیل کاهش شمار هجاها گرایش گویشوران برای صرف انرژی و کوشش کمتر در تولید عناصر زبانی است. هدف پژوهش پیشِ رو تحلیل فرایندهای واجی، ارائه و رتبه‌بندی محدودیت‌هایی است که برهم‌کنش‌شان موجب رخداد این فرایندهای واجی شده است. رتبه‌بندیِ به دست آمده به تدریج تکمیل میشود تا در نهایت بتواند تبیین‌کنندة همة تلفظ‌های این صورت‌ها باشد. علت اولیة تغییر تلفظ این صورت‌ها رفع التقای واکة /e/ی فعل«دِه» با واکه‌های شناسه‌هاست که از رهگذر حذف واکة /e/ی فعل صورت می‌پذیرد. فرایندهای دیگری که در صورت‌های مختلف فعل «دادن» رخ می‌دهند شامل حذف همخوان /d/ی شناسه‌ها، درج همخوان [n] و افراشتگی هستند. در تلفظ گفتاری صورت‌های «می‌دهد» و «می‌دهید» تیرگی واجشناختی از نوع زمینه‌چین رخ داده است که با بهره‌گیری از محدودیت‌های ویژة دسترسی‌دار به اطلاعات ساختواژی مورد تحلیل قرار گرفته‌اند. افزون بر این که تحلیل تیرگی در تلفظ گفتاری صورت «می‌دهد» در چارچوب رویکرد «پیاپی‌گزینیِ هماهنگ» انجام شده است.
تحلیل گفتمان
محمد باقر میرزایی حصاریان؛ شیوا احمدی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 18 بهمن 1401
چکیده
گفتگوکاوی یکی از حوزه‌های مهم در زبانشناسی است که به بررسی گفتگوهای واقعی می‌پردازد و آنها را از جهات مختلف مورد بررسی قرار می‌دهد؛ یکی از مباحث مهم در گفتگوکاوی نوبت‌گیری است که تعیین می‌کند، چه کسی چه وقت با چه نشانه-های زبانی و غیرزبانی برای واگذاری یا دریافت نوبت اقدام کند. هدف پژوهش حاضر واکاوی بازنمود نظام نوبت‌گیری ...
بیشتر
گفتگوکاوی یکی از حوزه‌های مهم در زبانشناسی است که به بررسی گفتگوهای واقعی می‌پردازد و آنها را از جهات مختلف مورد بررسی قرار می‌دهد؛ یکی از مباحث مهم در گفتگوکاوی نوبت‌گیری است که تعیین می‌کند، چه کسی چه وقت با چه نشانه-های زبانی و غیرزبانی برای واگذاری یا دریافت نوبت اقدام کند. هدف پژوهش حاضر واکاوی بازنمود نظام نوبت‌گیری در گفتگوهای مجموعه درسنامه پرفا با روش توصیفی- تحلیلی است. از 11 تکنیک مطرح‌شده توسط سَکس و همکاران (Sacks et al. ، 1974) و جفرسون (Jefferson، 1973) برای تحلیل داده‌ها استفاده شده است. بررسی 98 گفتگو در مجموعه سه جلدی پرفا نشان داد در 75 درصد موارد نوبت‌گیری، گوینده خود تصمیم به واگذاری نوبت سخن نمود و در 25 درصد باقیمانده خودنوبت‌گیری رخ داد. در موضوع واگذاری نوبت سخن، تکنیک «سوال و جواب» سهم بسیار زیاد و دو تکنیک «سوالات تاکیدی و عذرخواهی» سهم بسیار اندک و تقریباً صفر درصدی را در واگذاری نوبت داشتند. در موضوع خودنوبت‌گیری نیز تکنیک «بیان عقیده در زمان مناسب» سهم بسیار زیاد و تکنیک «پیش‌بینی کردن پایان سخن گوینده» سهم صفر درصدی داشتند. در میزان به کارگیری نسبی تکنیک‌های واگذاری نوبت و خودنوبت‌گیری در کتابهای سطح مقدماتی، میانی و پیشرفته نظم خاصی مشاهده نشد. در مجموع به نظر می‌رسد نظام نوبت‌گیری سخن به طور کلی در درسنامه پرفا بازنمود داشته ولی به صورت جزئی در آن اختلافاتی با نظام‌نوبت‌گیری طبیعی فارسی‌زبانان وجود دارد.
تحلیل گفتمان
حسین بازوبندی؛ علی حاجی خانی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401
چکیده
در حوزه تحلیل گفتمان، تجزیه و تحلیل ژانر مقالات پژوهشی در چند دهه اخیر توجه ویژه‌ای را به خود معطوف ساخته است. در این میان، بررسی بخش مقدمه یک مقاله پژوهشی که به عنوان نقشه راه و پیش‌نمایشی برای درک بخش-های بعدی مقاله و همچنین معیاری بسیار مهم برای ارزیابی کل آن مقاله محسوب میشود بیشترین مطالعات ژانربنیاد را در بیشتر حوزه‌های ...
بیشتر
در حوزه تحلیل گفتمان، تجزیه و تحلیل ژانر مقالات پژوهشی در چند دهه اخیر توجه ویژه‌ای را به خود معطوف ساخته است. در این میان، بررسی بخش مقدمه یک مقاله پژوهشی که به عنوان نقشه راه و پیش‌نمایشی برای درک بخش-های بعدی مقاله و همچنین معیاری بسیار مهم برای ارزیابی کل آن مقاله محسوب میشود بیشترین مطالعات ژانربنیاد را در بیشتر حوزه‌های تخصصی و دانشگاهی به خود اختصاص داده است. با وجود این، یکی از ژانرهایی که تاکنون هیچ-گونه‌ای مطالعه‌ای در مورد بخش مقدمه مقالات آن در چهارچوب رویکرد تحلیل گفتمان ژانربنیاد صورت نگرفته، حوزه مطالعات علوم قرآن و حدیث است. از این رو، مقاله حاضر، بر اساس الگوی نظری سویلز (2004) که کارآمدی آن در حوزه تحلیل ژانر به اثبات رسیده است، با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی ساختار بلاغی و حرکت‌های ارتباطی مقدمۀ 80 مقاله منتشرشده در بازه سال‌های 1395 تا 1399 از 8 مجله معتبر پژوهشی حوزه علوم قرآن و حدیث می-پردازد. در واقع، این مطالعه، در قالب تحلیل ژانر با تمرکز روی حرکت‌های ژانری مقدمه مقالات، دو کارکرد عمده را دنبال می‌کند: اول اینکه، نویسندگان ژانر مقالات پژوهشی علوم قرآن و حدیث، چگونه کار خود را در بخش مقدمه معرفی و تا چه میزان از معیارهای لازم برای نوشتن یک مقدمه خوب بر اساس الگوی نظری پژوهش پیروی می‌کنند؛ و هدف دوم اینکه در این ژانر خاص، تا چه حدی شاهد تنوع ژانری در مجلات یک حوزه واحد خواهیم بود. نتایج پژوهش حاضر، که هم میتواند برای بالا بردن کیفیت مقدمه‌نویسی نویسندگان مقالات پژوهشی و هم برای ارزیابی داوران از این ژانر خاص و دیگر ژانرهای مرتبط راهگشا و مفید باشد، حاکی از عدم آگاهی کافی برخی از نویسندگان این ژانر نسبت به ساختار ژانری و حرکت‌های ارتباطی‌بلاغی بخش مقدمه مقالات است که منجر به عدم پیروی کامل از الگوی نظری تحقیق شده است.
زبانشناسی و گویش‌های خراسان
جهاندوست سبزعلیپور
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401
چکیده
شاخۀ شمال‌غربی، یکی از شاخه‌های مهم زبان‌های ایرانی است که زیرمجموعۀ فراوانی دارد و در مناطق وسیعی از ایران و خارج از آن گویشور دارد. از زیرشاخه‌های آن میتوان به تاتی، تالشی، سمنانی و غیره اشاره کرد. دهه‌های أخیر در مورد زبانها و گویش‌های ایرانی پژوهش‌های زیادی انجام شده و هر روز در حال تکمیل شدن هستند. هنینگ، یارشاطر، لُکوک، ...
بیشتر
شاخۀ شمال‌غربی، یکی از شاخه‌های مهم زبان‌های ایرانی است که زیرمجموعۀ فراوانی دارد و در مناطق وسیعی از ایران و خارج از آن گویشور دارد. از زیرشاخه‌های آن میتوان به تاتی، تالشی، سمنانی و غیره اشاره کرد. دهه‌های أخیر در مورد زبانها و گویش‌های ایرانی پژوهش‌های زیادی انجام شده و هر روز در حال تکمیل شدن هستند. هنینگ، یارشاطر، لُکوک، استیلو در مورد دسته‌بندی زبان‌های شمال، شمالغرب و مرکزی ایران نظرات ارزندهای ارائه کردهاند. محققان گویشور داخل ایران نیز در دهه‌های أخیر داده‌های سودمندی از زبان رایج در مناطق خود منتشر کردهاند. یارشاطر و استیلو در مورد خانواده تاتی، به دستهبندیهای قابل توجهی دست زدهاند. در این مقاله ضمن بیان آن دستهبندیها، به تعدادی از گویش‌های تاتی که در دسته‌بندی یارشاطر و استیلو نیامده، اشاره خواهد شد. هدف از این پژوهش بازخوانی متون به قصد دست‌یابی به همه گویش‌های خانوادۀ زبانی تاتی است. پرسش اصلی این تحقیق آن است که «زبان تاتی در چه مناطقی رواج دارد و چه ارتباطی با زبان پهلوی اشکانی دارد؟» بررسی شواهد تحقیق نشان می‌دهد که زبان پهلوی اشکانی (پارتی) میتواند به عنوان نیای زبان‌های تاتی فرض شود.
نحو
سید مهدی ساداتی نوش آبادی؛ نرجس بانو صبوری
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 04 اسفند 1401
چکیده
در این پژوهش، ساختار کافت در دو زبان ایرانی پیش از اسلام؛ زبان فارسی باستان و فارسی میانۀ زردشتی با استفاده از رویکرد ادغام متقارن و اشراف چندگانه تحلیل و بررسی میشود. بدین منظور، نخست ساختار کافت و ویژگی‌های آن معرفی میشود و سپس به بررسی کافت در زبان فارسی باستان و فارسی میانۀ زردشتی بر اساس رویکرد چیتکو (ب 2011 و 2012) پرداخته میشود. ...
بیشتر
در این پژوهش، ساختار کافت در دو زبان ایرانی پیش از اسلام؛ زبان فارسی باستان و فارسی میانۀ زردشتی با استفاده از رویکرد ادغام متقارن و اشراف چندگانه تحلیل و بررسی میشود. بدین منظور، نخست ساختار کافت و ویژگی‌های آن معرفی میشود و سپس به بررسی کافت در زبان فارسی باستان و فارسی میانۀ زردشتی بر اساس رویکرد چیتکو (ب 2011 و 2012) پرداخته میشود. بر اساس این پژوهش، بررسی نمونه‌های زبانی جمع‌آوری شده از زبان فارسی باستان که دارای ساختار کافت هستند، نشان می‌دهد که نوع حذف ساختاری مشاهده‌شده در این زبان با تعریف کافت متفاوت است. در ساختار کافت وجود دو هم‌پایه در جمله لازم است اما در نمونه‌های زبانی یافتشده از فارسی باستان، شاهد وجود یک جمله هستیم که در آن قلب نحوی مشاهده میشود به‌گونه‌ای که ساختاری که حذف سازه در داخل آن انجام شده است، خود یک سازۀ واحد (گروه اسمی مفعول) است. بررسی نمونه‌های زبانی از فارسی میانۀ زردشتی که دارای ساختار کافت هستند، نشاندهندۀ این است که یکسان بودن زمان، جهت، نمود فعل و همچنین فعل واژگانی در همپایهها در ساختار کافت و عدم امکان وجود ارزش‌های مختلف برای این مشخصه‌ها در هم پایه‌ها میتواند دلیلی بر ادغام متقارن هستۀ زمان، هستۀ نمود، هستۀ فعلی کوچک و هستۀ فعل واژگانی و اشتراک آنها بین همپایهها در ساختار کافت در زبان فارسی میانه باشد.
زبانشناسی عمومی
ساسان ملکی؛ محمد راسخ مهند
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 22 اسفند 1401
چکیده
چکیده:
انعطاف‌پذیری در اصطلاحات، به مفهوم کاربرد صورت‌های مختلف واژگانی، واژی-نحوی و نحوی این ساخت‌ها در بافت‌های مختلف است؛ به‌طوری که مفهوم کلّی آنها تغییر نکند. هدف از این پژوهش توصیفی-تحلیلی، بررسی فرآیندهای مربوط به انعطاف‌پذیری اصطلاحات دارای نام‌اندام «دست» در سطوح واژگانی، واژی-نحوی و نحوی است. بدین منظور، 427 ...
بیشتر
چکیده:
انعطاف‌پذیری در اصطلاحات، به مفهوم کاربرد صورت‌های مختلف واژگانی، واژی-نحوی و نحوی این ساخت‌ها در بافت‌های مختلف است؛ به‌طوری که مفهوم کلّی آنها تغییر نکند. هدف از این پژوهش توصیفی-تحلیلی، بررسی فرآیندهای مربوط به انعطاف‌پذیری اصطلاحات دارای نام‌اندام «دست» در سطوح واژگانی، واژی-نحوی و نحوی است. بدین منظور، 427 مثال مربوط به کاربرد 160 اصطلاحِ دارای نام‌اندام «دست»، از فرهنگ فارسی عامیانه (1387) استخراج و در چارچوب نظریات مون (1998) و لانگ‌لاتز (2006) تحلیل شده‌اند. یافته‌ها نشان داد که انعطاف‌پذیری واژگانی به واسطة فرآیند اضافه‌سازی «اسم»، «صفت»، «قید»، «سور» و فرآیند جایگزینی «افعال» و «حروف اضافه» صورت می‌پذیرد؛ انعطاف‌پذیری واژی-نحوی با اضافه‌سازی «یای نکره» و «نشانه جمع -ها» همراه است و انعطاف-پذیری نحوی از رهگذر جابه‌جایی سازه‌ها در قالب «پسایندسازی»، «قلب نحوی» و «ساخت‌های سببی و ناگذرا»؛ «انعطاف‌پذیری نقشی»؛ جایگزینی «مفعول جاندار و مفعول بی‌جان» و اضافه‌سازی «متمّم‌های اختیاری» انجام میشود. همچنین، مشخص شد که اصطلاحات مورد بررسی به فرآیند «اضافه‌سازی» تمایل بیشتری دارند. در تبیین فرآیندهای انعطاف‌پذیری به این نتیجه رسیدیم که عواملی چون «معرفگی»، «ساخت اطلاعی»، «اقتصاد زبانی»، «خاص‌شدگی» و «بیان کمیّت» موجب انگیختگی اصطلاحات می‌شوند. از جهت کاربردی، یافته‌های این پژوهش میتواند مورد استفاده نویسندگان کتابهای آموزش اصطلاحات به غیرفارسی‌زبانان و مدرسان مربوطه قرار گیرد تا در حوزه آموزش اصطلاحات زبانی، با ارائه مثال‌های مناسب، توجّه لازم را به ویژگی‌های انعطاف‌پذ‌یر این‌گونه عبارت‌ها داشته باشند.
)
