سید مهدی ساداتی نوش آبادی؛ مهدی سبزواری؛ نرجس بانو صبوری؛ مزدک انوشه
دوره 12، شماره 1 ، تیر 1399، صفحه 1-29
چکیده
در این مقاله رد وابسته در زبان فارسی بر اساس دو رویکرد پیشنهادی در برنامهی کمینهگرا به نامهای «حرکت کنارهای» و «ادغام متقارن» تحلیل میشود. این مقاله ادعا میکند که رویکرد «حرکت کنارهای» با قائل شدن به حرکت کنارهای یک گروه اسمی از بند ادات به بند اصلی جمله جهت بازبینی و ارزشگذاری مجدد مشخصهی حالت خود، ...
بیشتر
در این مقاله رد وابسته در زبان فارسی بر اساس دو رویکرد پیشنهادی در برنامهی کمینهگرا به نامهای «حرکت کنارهای» و «ادغام متقارن» تحلیل میشود. این مقاله ادعا میکند که رویکرد «حرکت کنارهای» با قائل شدن به حرکت کنارهای یک گروه اسمی از بند ادات به بند اصلی جمله جهت بازبینی و ارزشگذاری مجدد مشخصهی حالت خود، با مبانی برنامه کمینهگرا مبنی بر حذف شدن مشخصههای تعبیرناپذیر پس از ارزشگذاری آنها، در تضاد است. استفاده از رویکرد «ادغام متقارن» و پذیرش رد وابسته بهعنوان یک گروه اسمی مشترک بین بندهای ادات و اصلی جمله نیز با توجه به نمونههای زبانی از زبان فارسی که در آنها مشخصه های حالت مختلفی برای گروه اسمی مشترک در بندهای جمله وجود دارد، نمیتواند مبنای توضیح این پدیده نحوی قرار گیرد. شواهد تجربی از زبان فارسی، نشاندهنده ویژگیهای متفاوتی برای ساختارهای دارای رد وابسته است بهگونهای که گروه اسمی جابهجاشده میتواند دارای مشخصه حالت متفاوتی در هر دو بند جمله باشد و وجود ضمیر در جایگاه رد اصلی در جمله باعث بدساختی جمله نمیشود. این مقاله ادعا مینماید که شواهد تجربی از زبان فارسی باستان و میانه مبنی بر عدم وجود جملههای دارای رد وابسته در آنها و همچنین شواهد زبان فارسی نو مبنی بر ویژگیهای خاص این پدیده ، نشانگر این واقعیت است که زبان فارسی فاقد پدیده نحوی رد وابسته است و ساختارهایی از زبان فارسی نو که در آنها بهظاهر رد وابسته وجود دارد، نشاندهنده تغییرات تدریجی در زبان فارسی نو و پیدایش این نوع از ساختها است.
پریوش اعلائیان؛ سید مصطفی عاصی؛ علی کریمی فیروزجایی؛ حیات عامری
دوره 12، شماره 1 ، تیر 1399، صفحه 31-60
چکیده
چکیدهبا روی کار آمدن فرهنگهای الکترونیکی و با توجه به نارساییهای فرهنگهای موجود فارسی، ارائۀ شیوهای علمی و مبتنی بر نظریه در فرایند تدوین فرهنگها ضروری است. یکی از دغدغههای حوزۀ فرهنگنگاری، همواره شیوۀ مرتب کردن اصطلاحات و عبارات اصطلاحی بوده است. هدف از پژوهش حاضر ارائۀ اصطلاحات و عبارات اصطلاحی به شیوهای غیرخطی ...
بیشتر
چکیدهبا روی کار آمدن فرهنگهای الکترونیکی و با توجه به نارساییهای فرهنگهای موجود فارسی، ارائۀ شیوهای علمی و مبتنی بر نظریه در فرایند تدوین فرهنگها ضروری است. یکی از دغدغههای حوزۀ فرهنگنگاری، همواره شیوۀ مرتب کردن اصطلاحات و عبارات اصطلاحی بوده است. هدف از پژوهش حاضر ارائۀ اصطلاحات و عبارات اصطلاحی به شیوهای غیرخطی در فرهنگها است. برای رسیدن به هدف پژوهش این پرسش مورد توجه قرار گرفت که چگونه میتوان شیوهای جدا از شیوۀ متداولِ ترتیب الفبایی و خطی برای فهرست کردن اصطلاحات و ارائۀ معادلهای آنها در نظر گرفت؟ در این راستا، نگارندگان با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی و رویکرد معناشناسی شناختی و مفاهیم مطرح در آن، همچون استعارۀ مفهومی، مجاز مفهومی و نیز دانش متعارف، به بررسی دادههای برگرفته از فرهنگ دوجلدی فارسی سخن (انوری، 1382) پرداختند. در انتها، نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که با ارائۀ بستههای استعاری و مجازی و براساس دانش متعارف اهل زبان در فرهنگهای لغت، میتوان شیوهای غیرخطی برای چینش اصطلاحات و معادلهای آنها پیشنهاد کرد. اما تمام اصطلاحات قابل تحلیل براساس استعاره، مجاز و دانش متعارف نبودند، زیرا بعضی از اصطلاحات با بخش غیرمجازی زبان ساخته شدهاند و بر همان اساس هم قابل تحلیل میباشند.
ایران عبدی؛ محمد راسخ مهند
دوره 12، شماره 1 ، تیر 1399، صفحه 61-85
چکیده
اصل بسامد زبانی یکی از عوامل درونزبانی است که بر اساس آن زبان تمایل به صرف کمترین انرژی برای تلفظ و بیان ساختهای مختلف زبانی دارد. فرضیههای مطرح در این زمینه که بر پایۀ دو دیدگاه تاریخی و همزمانی بررسی شدند، عبارتند از: افزایش و یا کاهش امکانات دستوری نمود در گذر زمان حاصل بسامد آن است، یعنی هرگاه هر یک از انواع نمود آغازی، مستمر و تکمیلی ...
بیشتر
اصل بسامد زبانی یکی از عوامل درونزبانی است که بر اساس آن زبان تمایل به صرف کمترین انرژی برای تلفظ و بیان ساختهای مختلف زبانی دارد. فرضیههای مطرح در این زمینه که بر پایۀ دو دیدگاه تاریخی و همزمانی بررسی شدند، عبارتند از: افزایش و یا کاهش امکانات دستوری نمود در گذر زمان حاصل بسامد آن است، یعنی هرگاه هر یک از انواع نمود آغازی، مستمر و تکمیلی در گذر زمان بسامد بیشتری پیدا کرده، از امکانات بیانی و دستوری آن کاسته شدهاست و برعکس. فرضیۀ دوم نیز که در قالب نگاه همزمانی است بیان میکند، هر یک از انواع نمود در فارسی معاصر که بسامد بیشتری دارد، دارای امکانات دستوری و صوری کمتری است. لذا پیکرهای از متون فارسی نو متقدم و فارسی معاصر که شامل 8549 بند فعلی است، فراهم آوردیم. ابتدا امکانات بیانی هر یک از انواع نمود آغازی، مستمر و تکمیلی و سپس بسامد هر یک را شمردیم و دادههای بهدست آمده را در دو دورۀ مذکور مورد مقایسه قرار دادیم. نتایج بهدستآمده از تحلیل و بررسی پیکرۀ پژوهش صحت هر دو فرضیه را تآیید میکند، یعنی بین کاهش یا افزایش تعداد امکانات دستوری نمود در گذر زمان و بسامد آنها رابطۀ معکوس وجود دارد. در مورد فرض دوم نیز وجود رابطۀ معکوس بین بسامد و تعداد هر یک از انواع نمود در مقایسه با دیگر انواع آن تأیید شد.
سینا شفیعیان؛ علی ایزانلو؛ سید امیر امین یزدی
دوره 12، شماره 1 ، تیر 1399، صفحه 85-109
چکیده
این پژوهش به مقایسه استفاده از عبارات احتیاط آمیز در روایت بیماران اسکیزوفرن و افراد سالم میپردازد. جهت استخراج روایت شرکت کنندگان از فیلم کوتاه شش دقیقهای گلابی استفاده شد. تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از دو شیوه توصیفی و استنباطی بر روی 7 مورد عبارات احتیاطآمیز؛ شامل افعال وجهی معرفتی ممکن، ...
بیشتر
این پژوهش به مقایسه استفاده از عبارات احتیاط آمیز در روایت بیماران اسکیزوفرن و افراد سالم میپردازد. جهت استخراج روایت شرکت کنندگان از فیلم کوتاه شش دقیقهای گلابی استفاده شد. تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از دو شیوه توصیفی و استنباطی بر روی 7 مورد عبارات احتیاطآمیز؛ شامل افعال وجهی معرفتی ممکن، تکرار شمارش، ساخت پرسشی، ساخت شخصی غیر ارتقایی، اصطلاحات وجهی، افعال تردید و ساخت منفی انجام گرفت. در روش آماری استنباطی به تجزیه و تحلیل و بررسی متغیرهای پژوهش با استفاده از آزمون تی و من-وتنی پرداخته شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که میان استفاده بیماران اسکیزوفرن و افراد سالم در بهکارگیری انواع 7 مورد عبارات احتیاط آمیز مستخرج از داده های دو گروه، اختلاف معنیدار مشهود است؛ بدین معنا که افراد سالم از اصطلاحات وجهی و افعال تردید در روایت خود به صورت معنیداری بیشتر استفاده کردهاند. به نظر میرسد که اختلال در تئوری ذهن و بهکارگیری قواعد کاربردشناختی بیماران اسکیزوفرن از دلایل اصلی این اختلاف معنی دار هستند.
فرشته مهدوی؛ بتول علی نژاد؛ عادل رفیعی
دوره 12، شماره 1 ، تیر 1399، صفحه 111-136
چکیده
مقاله ی حاضر، تحقیقی در باب فرایند کشش جبرانی در زبان فارسی است. روش این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی است. از آنجا که نظریه ی بهینگی موازی قادر به بررسی لایه های میانی در فرایندهای صرفی- واجی نمی باشد، در این تحقیق برای نخستین بار به تحلیل فرایند کشش جبرانی در زبان فارسی در چارچوب نظریه ی بهینگی لایه ای پرداخته شد. نظریه ی بهینگی لایه ...
بیشتر
مقاله ی حاضر، تحقیقی در باب فرایند کشش جبرانی در زبان فارسی است. روش این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی است. از آنجا که نظریه ی بهینگی موازی قادر به بررسی لایه های میانی در فرایندهای صرفی- واجی نمی باشد، در این تحقیق برای نخستین بار به تحلیل فرایند کشش جبرانی در زبان فارسی در چارچوب نظریه ی بهینگی لایه ای پرداخته شد. نظریه ی بهینگی لایه ای، انگاره ای جدید از بهینگی موازی است و شامل چندین نگاشت می باشد که به طور متوالی از درونداد به برونداد مرتب شده اند. نظریه ی بهینگی لایه ای، دارای لایه های میانی است و ترتیب انجام فرایندهای صرفی- واجی مشهود است. در این پژوهش براساس نظریه ی بهینگی لایه ای، رخداد فرایند کشش جبرانی بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان داد که به ترتیب، فرایند جذب، حذف همخوان چاکنایی و فرایند کشش جبرانی به خوبی در سطوح مختلف نظریه ی بهینگی لایه ای قابل بازنمایی است؛ لذا بهینگی لایه ای تحلیل شفاف تری از رخداد فرایند کشش جبرانی ارائه می دهد، اگرچه این نوع تحلیل ممکن است اقتصادی نباشد.
فرهاد معزی پور
دوره 12، شماره 1 ، تیر 1399، صفحه 137-188
چکیده
دستوریشدگی فرایندی است که منجر به شکلگیری واحدهای دستوری از منابع واژگانی میشود یا بهموجب آن واحدهای دستوری در یک زبان، دستوریتر میشوند. یافتن مصادیق دستوریشده در زبان فارسی پیشتر موضوع پژوهشهای زبانشناختی متعددی بوده است، اما آنچه که در این پژوهش مورد بررسی قرار میگیرد پاسخ به این پرسش است که چگونه میتوان از قابلیتهای ...
بیشتر
دستوریشدگی فرایندی است که منجر به شکلگیری واحدهای دستوری از منابع واژگانی میشود یا بهموجب آن واحدهای دستوری در یک زبان، دستوریتر میشوند. یافتن مصادیق دستوریشده در زبان فارسی پیشتر موضوع پژوهشهای زبانشناختی متعددی بوده است، اما آنچه که در این پژوهش مورد بررسی قرار میگیرد پاسخ به این پرسش است که چگونه میتوان از قابلیتهای دستور نقش و ارجاع به عنوان یک چارچوب دستوری نقشگرا برای نمایش درجات متفاوت دستوریشدگی استفاده کرد؟ پژوهش حاضر، نظری است و نگارنده برای پاسخ به پرسش مذکور، چهار فعل معین در زبان فارسی شامل «باید»، «خواستن»، «داشتن» و «توانستن» را برمیگزیند تا با بررسی رفتارهای واژی- نحویشان که بازتاب درجات متفاوتی از معینشدگی آنها برای نمایش نمود، وجهیت و زمان میباشد، قابلیتهای نحویِ دستور نقش و ارجاع را در بازنمایی صوریِ دستوریشدگی به تصویر کشد. طبیعتاً چارچوب نظری اتخاذشده در این پژوهش دستور نقش و ارجاع است و هدف، آزمودن سازوکارهای نحوی در این انگارۀ دستوری از جمله ساخت لایهای بند مشتمل بر فرافکنی سازهای و فرافکنی عملگر، و روابط پیوند- شبکه برای نمایش صوری دستوریشدگی میباشد.
محمد دوستی؛ عالیه کرد زعفرانلو کامبوزیا؛ ارسلان گلفام؛ عباسعلی آهنگر
دوره 12، شماره 1 ، تیر 1399، صفحه 189-216
چکیده
هدف از این پژوهش بررسی واج آرایی گویش بلوچی سیستانی در چارچوب واجشناسی زایشی است. یک پیکره زبانی از گفتار تعدادی از گویشوران بلوچ سیستانی جمع آوری شد. یافته ها نشان میدهد که هم در آغازه و هم در پایانه هجا خوشه همخوانی وجود دارد. همخوانهایی که دارای مشخصه [-رسا] هستند نمی توانند بعنوان عضو دوّم خوشه آغازه هجا در واژه های بسیط و مرکب قرار ...
بیشتر
هدف از این پژوهش بررسی واج آرایی گویش بلوچی سیستانی در چارچوب واجشناسی زایشی است. یک پیکره زبانی از گفتار تعدادی از گویشوران بلوچ سیستانی جمع آوری شد. یافته ها نشان میدهد که هم در آغازه و هم در پایانه هجا خوشه همخوانی وجود دارد. همخوانهایی که دارای مشخصه [-رسا] هستند نمی توانند بعنوان عضو دوّم خوشه آغازه هجا در واژه های بسیط و مرکب قرار گیرند. همچنین دو همخوان با جایگاه تولید یکسان در آغازه هجا تشکیل خوشه نمیدهند. ضمناً، همخوانهای /r/ و /w/ بیشترین بسامد را بعنوان عضو دوّم خوشه آغازه هجا و همخوانهای /n/ و /r/ بعنوان عضو اوّل خوشه پایانه هجا بترتیب بیشترین بسامد را دارند. واکه افتاده پیشین /a/، پربسامدترین واکه در هسته هجاهایی که دارای خوشه همخوانی آغازه و پایانه هستند بشمار میرود. امّا پربسامدترین عضو دوّم خوشه همخوانی در پایانه هجا، بترتیب همخوانهای گرفته، خیشومی و روان هستند. اصل توالی رسایی در خوشه همخوانی آغازه هجا و همچنین در خوشه همخوانی پایانه هجا با واکه های کشیدهe:, o:, u/ , i,ɑ/ رعایت میشود ولی این اصل با واکه های کوتاه /a, ɩ, ʊ/ نقض میگردد.
پریسا نجفی؛ فریده حق بین؛ هدی اردلان
دوره 12، شماره 1 ، تیر 1399، صفحه 217-245
چکیده
آسیبهای جسمی ناشی از کاربرد انواع مواد شوینده و پاک کننده خانگی حاکی از عدم آگاهی صحیح مصرفکننده پیرامون محصولات مذکور است. از طرفی نیز مهمترین شیوه در جهت اطلاعرسانی به مصرفکننده از سوی تولیدکننده درج «هشدار» بر روی محصول است، بنابراین چنین به نظر میرسد که هشدارهای درج شده بر روی محصولات دارای کفایت مطلوب و بهینه ...
بیشتر
آسیبهای جسمی ناشی از کاربرد انواع مواد شوینده و پاک کننده خانگی حاکی از عدم آگاهی صحیح مصرفکننده پیرامون محصولات مذکور است. از طرفی نیز مهمترین شیوه در جهت اطلاعرسانی به مصرفکننده از سوی تولیدکننده درج «هشدار» بر روی محصول است، بنابراین چنین به نظر میرسد که هشدارهای درج شده بر روی محصولات دارای کفایت مطلوب و بهینه نیستند و در نتیجه مطالعه و بررسی علمی آنها ضروری مینماید. در جستار حاضر بر اساس دادههایی متشکل از 67 نوع ماده شوینده، پاککننده و ضدعفونیکننده خانگی بر اساس مؤلفه زبانی، مؤلفه طراحی و مؤلفه رنگ به تحلیل برچسبهای هشدار روی محصولات پرداخته و میزان کفایت آنها را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادیم. آنچه که با بررسی دادهها مستفاد میشود آن است که برچسبهای هشدار بر روی محصولات دارای کفایت مطلوب نیستند و در نهایت نگارندگان با در نظرگیری هر سه مؤلفههای مذکور الگوی برچسب هشدار مطلوب و دارای کفایت بالا را عرضه میکنند. لازم به ذکر است که عمده پژوهشهای صورت گرفته در این زمینه (برچسبهای هشدار) در حوزه «زبانشناسی حقوقی[1]» مطرح و ارائه .شدهاند [1] Forensic linguistics
کاربرد شناسی
سید انور اسدی؛ ابراهیم بدخشان؛ عادل دست گشاده؛ زانیار نقشبندی
دوره 12، شماره 1 ، تیر 1399، صفحه 247-276
چکیده
هدف از پژوهش دستیابی به ماهیت و تحول «نامگذاری مشاغل » شهر سنندج در سدهی اخیر است. به دلیل بعد شناختی و اجتماعی هدف موردنظر، این بررسی با استفاده از چارچوب زبانشناسی اجتماعی- شناختی و در حوزه مشاغل انجام گرفته است. روش انجام پژوهش، تحلیل محتوا است و روش و ابزار گردآوری اطلاعات هم مشاهده و اسنادی است. جامعه آماری مورد ...
بیشتر
هدف از پژوهش دستیابی به ماهیت و تحول «نامگذاری مشاغل » شهر سنندج در سدهی اخیر است. به دلیل بعد شناختی و اجتماعی هدف موردنظر، این بررسی با استفاده از چارچوب زبانشناسی اجتماعی- شناختی و در حوزه مشاغل انجام گرفته است. روش انجام پژوهش، تحلیل محتوا است و روش و ابزار گردآوری اطلاعات هم مشاهده و اسنادی است. جامعه آماری مورد پژوهش هم کلیه مشاغل با احتساب 3711 مورد است. طبق نتایج این پژوهش، در نامگذاری مشاغل بهعنوان فراحوزه غیررسمی عامل اجتماعی نامگذاری، صاحبان مشاغل هستند و بر اساس تاثیراتی که فضای فرهنگی و سیاسی جامعه بر آنان حاکم است نامگذاری صورت گرفته است. در این حوزه بیشتر از اسامی افراد و به لحاظ متغیر جنسیت، بیشتر اسامی مردانه است. نامگذاری در شهر سنندج در زیر مقوله مشاهیر، معاصرگراست و به هویت محلی گرایش بیشتری دارد. اسامی نشات گرفته از طبیعت نیز به زیرمقولهی گیاهی متمایل است و مفهومسازی زیربنای انتخاب نامهای استعاری موجود، نمادی از بافت فرهنگی و توپولوژی منطقه مورد مطالعه است.
معنا شناسی
بلقیس روشن؛ حمیده بنیادی
دوره 12، شماره 1 ، تیر 1399، صفحه 277-304
چکیده
زبانشناسی اجتماعی شناختی، نگرشی نو در حوزة زبانشناسی است که از تعامل دو رویکرد زبانشناسی اجتماعی و زبان-شناسی شناختی بوجود آمده و هدف آن بررسی ابعاد اجتماعی شناختی زبان در کاربرد روزمره است. پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی بوده و هدف از آن تحلیل کتاب فارسی پایة هشتم، دورة متوسطة اول (اکبری شلدره، 1397) در چارچوب زبانشناسی اجتماعی شناختی ...
بیشتر
زبانشناسی اجتماعی شناختی، نگرشی نو در حوزة زبانشناسی است که از تعامل دو رویکرد زبانشناسی اجتماعی و زبان-شناسی شناختی بوجود آمده و هدف آن بررسی ابعاد اجتماعی شناختی زبان در کاربرد روزمره است. پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی بوده و هدف از آن تحلیل کتاب فارسی پایة هشتم، دورة متوسطة اول (اکبری شلدره، 1397) در چارچوب زبانشناسی اجتماعی شناختی است. در این مطالعه، واحد تحلیل "جمله" و دادهها به شیوة اسنادی و تمامشماری استخراج شدهاند. از میان 1200 جملة استخراجشده، جملههایی که ساختار استعاری داشتند، (500 جمله)، بر اساس طرحوارههای تصوری جانسون (1987) بررسی شدند. از این میان، جملههای حاوی متغیرهای اجتماعی (170 جمله) مشخص شده و در پایان تعامل طرحوارههای تصوری با متغیرهای اجتماعی مورد تحلیل (کمّی و کیفی) و بازنمایی قرار گرفتند. در این تعامل 320 مورد طرحوارة تصوری و 240 مورد متغیر اجتماعی مشارکت داشتند. طرحوارههای تصوری «نیرو»، «حرکت»، «حجم» و «فرایند» و متغیرهای اجتماعی «نگرش اعتقادی و مذهبی»، «فرهنگ» و «همبستگی» بیشترین مشارکت را در تعامل دو رویکرد زبانشناسی شناختی و اجتماعی داشتند. گرچه کاربرد بیش از 500 جملة استعاری نشان میدهد که مؤلفان به رشد خلاقیت و تفکرات انتزاعی نوجوانان توجه داشتهاند؛ اما، با توجه به تعامل 34 درصدی از جملههای استعاری با متغیرهای اجتماعی، نگارندگان معتقدند رویکرد زبانشناسی اجتماعی شناختی در این کتاب به تمامیت به منصة ظهور نرسیده است. از دیگر یافتهها آنکه هر چه تعداد طرحوارهها نسبت به متغیرهای اجتماعی در یک جمله بیشتر باشد، آن جمله از پیچیدگی مفهومی بیشتری برخوردار است و عکس آن نیز صادق است. ایجاد حس صمیمیت با کاربرد بالای متغیر «همبستگی»، تبعیض جنسیتی، معرفی فرهنگ ایرانی-اسلامی در ساختارهای استعاری از دیگر یافتههای این پژوهش میباشند.
فضل اله خدادادی؛ حمید طاهری
دوره 12، شماره 1 ، تیر 1399، صفحه 305-326
چکیده
بر این باوریم که زبان مجموعهای نظاممند و بههمپیوسته است که در عین یکپارچگی و تشکّل، پیوسته در حال تحول و دگرگونی است. یکی ازگسترده ترین حوزههای دستخوش تحول این نظام حوزۀ معنایی و ساختاری است. پیرو این تحولات در مطالعهی تاریخی – جغرافیایی واژگان تاریخ بیهقی در منطقۀ شرق خراسان رضوی(تایباد)،به این نکته رسیدهایم که باوجودآنکه ...
بیشتر
بر این باوریم که زبان مجموعهای نظاممند و بههمپیوسته است که در عین یکپارچگی و تشکّل، پیوسته در حال تحول و دگرگونی است. یکی ازگسترده ترین حوزههای دستخوش تحول این نظام حوزۀ معنایی و ساختاری است. پیرو این تحولات در مطالعهی تاریخی – جغرافیایی واژگان تاریخ بیهقی در منطقۀ شرق خراسان رضوی(تایباد)،به این نکته رسیدهایم که باوجودآنکه نزدیک به هزار سال از زمان تألیف این اثر میگذرد، امروزه هنوز در گویش محلی مردمان این خطه، واژگانی دیده میشود که به سه گونه متحول شدهاند: یا به همان شکل بهکاررفته در تاریخ بیهقی (در تلفظ و معنا) استعمال میشوند، یا همراه با تحولات آوایی، دچار تحول معنایی نیز گردیدهاند و یا باوجود حفظ شکل ظاهری، ازنظر معنایی نیز کاملاً تغییر کردهاند. این مقاله به روش میدانی و با تکیهبر منابع کتابخانهای ضمن توجه بر مطالعات تحول معنا در زبان، به بررسی سیر تحول معنایی-ساختاری چندی از این واژگان در گویش شرق خراسان رضوی(تایباد) میپردازد. نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد که دگردیسی تحولات معنایی-ساختاری واژگان تاریخ بیهقی در گویش شرق خراسان رضوی بیشتر از نوع دگرگونی داخلی و براثر مشابهت واژگان بوده است.
تحلیل گفتمان
مریم سادات حجازی؛ سیده مریم روضاتیان؛ زهره نجفی
دوره 12، شماره 1 ، تیر 1399، صفحه 327-354
چکیده
نظریة ساختار بلاغی رویکردی علمی است که در حوزة مطالعات زبانشناسیرایانشی مطرح شده است و ابزاری کارآمد برای توصیف متن در اختیار پژوهشگران قرار میدهد. در این ساختار هر بخش از متن نسبت به دیگر بخشهای متن نقشی بر عهده دارد. متداول-ترین رابطة متنی، رابطة هسته-وابسته است. در این رابطه بخشی از متن برای بخش دیگر نقش مکمل ایفا میکند. ...
بیشتر
نظریة ساختار بلاغی رویکردی علمی است که در حوزة مطالعات زبانشناسیرایانشی مطرح شده است و ابزاری کارآمد برای توصیف متن در اختیار پژوهشگران قرار میدهد. در این ساختار هر بخش از متن نسبت به دیگر بخشهای متن نقشی بر عهده دارد. متداول-ترین رابطة متنی، رابطة هسته-وابسته است. در این رابطه بخشی از متن برای بخش دیگر نقش مکمل ایفا میکند. نظام روابط این بخشها با خواندن متن و ترسیم نمودارهای درختی به تصویر کشیده میشود. در تحقیق حاضر نتایجِ بهدستآمده حاکی از آن است که روابط پرکاربرد در ساختار متنِ پیامهای بازرگانی مورد بررسی، رابطههایی چون «بسطی»، «انگیزشی»، «ربطی»، «پسزمینه-ای»، «ممکنسازی»، «مشکل-راهحلی» و «شواهدی» است. طی بررسیِ بهعملآمده درصد فراوانی روابط «بسطی» و «انگیزشی» بیشترین نمود را در میان دیگر روابط دارا است و روابط بعدی، بسته به موضوع آگهی، متغیر بوده است. با شناخت روابط فوق در متن آگهی، میتوان به کارکرد زبان بر مبنای نقش ترغیبی آن دست یافت؛ چراکه تمرکز پیام به سمت مخاطب است و بهکارگیری چنین روابطی مخاطب را به خرید کالا و استفاده از خدمات ترغیب میکند. آمار و اطلاعات مورد نیاز در این پژوهش به صورت دادههای مقطعی و به وسیلة تکمیل پرسشنامه و مصاحبه با تعداد 100 نفر دانشجو به شکل تصادفی به دست آمده و با در اختیار قراردادن تعدادی از 268 نمونه متن پیامهای بازرگانی جمعآوری گردیده است؛ سپس 7 رابطة بلاغیِ مورد اشاره به روش OLS (حداقل مربعات معمولی) که روشی متداول برای برآوردهای خطی است، به منظور تخمین میزان تأثیرگذاری بر مخاطبان با بهکارگیری نرمافزار SPSS مورد پردازش قرار گرفته است. نتایج حاصل از تخمین روابط مذکور بر میزان تأثیرگذاری بر مخاطبان نشان میدهند روابط «بسطی» و «ممکنسازی» اثری منفی بر مخاطبان داشته و موجب کاهش تأثیرگذاری بر ایشان شده است. از طرفی در دیگر روابط، تأثیرات مثبتی در جذب مخاطبان مشاهده شده است.