زبان فارسی، زبانی بدون رد وابسته

سید مهدی ساداتی نوش آبادی؛ مهدی سبزواری؛ نرجس بانو صبوری؛ مزدک انوشه

دوره 12، شماره 1 ، تیر 1399، صفحه 1-29

چکیده
  در این مقاله رد وابسته در زبان فارسی بر اساس دو رویکرد پیشنهادی در برنامه‌ی کمینه‌گرا به نام‌های «حرکت کناره‌ای» و «ادغام متقارن» تحلیل می‌شود. این مقاله ادعا می‌کند که رویکرد «حرکت کناره‌ای» با قائل شدن به حرکت کناره‌ای یک گروه اسمی از بند ادات به بند اصلی جمله جهت بازبینی و ارزش‌گذاری مجدد مشخصه‌ی حالت خود، ...  بیشتر

توصیف اصطلاحات در فرهنگ‌های لغت فارسی و کاربرد آن در فرهنگ‌نگاری براساس رویکرد معناشناسی شناختی

پریوش اعلائیان؛ سید مصطفی عاصی؛ علی کریمی فیروزجایی؛ حیات عامری

دوره 12، شماره 1 ، تیر 1399، صفحه 31-60

چکیده
  چکیدهبا روی کار آمدن فرهنگ‌های الکترونیکی و با توجه به نارسایی‌های فرهنگ‌های موجود فارسی، ارائۀ شیوه‌ای علمی و مبتنی بر نظریه در فرایند تدوین فرهنگ‌ها ضروری است. یکی از دغدغه‌های حوزۀ فرهنگ‌نگاری، همواره شیوۀ مرتب کردن اصطلاحات و عبارات‌ اصطلاحی بوده است. هدف از پژوهش حاضر ارائۀ اصطلاحات و عبارات اصطلاحی به شیوه‌ای غیر‌خطی ...  بیشتر

هماهنگی بسامد و امکانات دستوری نمود

ایران عبدی؛ محمد راسخ مهند

دوره 12، شماره 1 ، تیر 1399، صفحه 61-85

چکیده
  اصل بسامد زبانی یکی از عوامل درونزبانی است که بر اساس آن زبان تمایل به صرف کمترین انرژی برای تلفظ و بیان ساختهای مختلف زبانی دارد. فرضیههای مطرح در این زمینه که بر پایۀ دو دیدگاه تاریخی و همزمانی بررسی شدند، عبارتند از: افزایش و یا کاهش امکانات دستوری نمود در گذر زمان حاصل بسامد آن است، یعنی هرگاه هر یک از انواع نمود آغازی، مستمر و تکمیلی ...  بیشتر

مقایسه به کارگیری عبارات احتیاط آمیز در بیماران اسکیزوفرن و افراد سالم

سینا شفیعیان؛ علی ایزانلو؛ سید امیر امین یزدی

دوره 12، شماره 1 ، تیر 1399، صفحه 85-109

چکیده
          این پژوهش به مقایسه استفاده از عبارات احتیاط­ آمیز در روایت بیماران اسکیزوفرن و افراد سالم می­پردازد. جهت استخراج روایت شرکت کنندگان از فیلم کوتاه شش دقیقه­ای گلابی استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده­ها با استفاده از دو شیوه توصیفی و استنباطی بر روی 7 مورد عبارات احتیاط­آمیز؛ شامل افعال وجهی معرفتی ممکن، ...  بیشتر

نگاهی تازه به فرایند کشش جبرانی در زبان فارسی

فرشته مهدوی؛ بتول علی نژاد؛ عادل رفیعی

دوره 12، شماره 1 ، تیر 1399، صفحه 111-136

چکیده
  مقاله ی حاضر، تحقیقی در باب فرایند کشش جبرانی در زبان فارسی است. روش این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی است. از آنجا که نظریه ی بهینگی موازی قادر به بررسی لایه های میانی در فرایندهای صرفی- واجی نمی باشد، در این تحقیق برای نخستین بار به تحلیل فرایند کشش جبرانی در زبان فارسی در چارچوب نظریه ی بهینگی لایه ای پرداخته شد. نظریه ی بهینگی لایه ...  بیشتر

دستور نقش و ارجاع و دستوری شدگی- شواهدی از معین شدگی در فارسی

فرهاد معزی پور

دوره 12، شماره 1 ، تیر 1399، صفحه 137-188

چکیده
  دستوری‌شدگی فرایندی است که منجر به شکل‌گیری واحدهای دستوری از منابع واژگانی می‌شود یا به‌موجب آن واحدهای دستوری در یک زبان، دستوری‌تر می‌شوند. یافتن مصادیق دستوری‌شده در زبان فارسی پیشتر موضوع پژوهش‌های زبان‌شناختی متعددی بوده است، اما آنچه که در این پژوهش مورد بررسی قرار می‌گیرد پاسخ به این پرسش است که چگونه می‌توان از قابلیت‌های ...  بیشتر

بررسی واج آرایی گویش بلوچی سیستانی در چارچوب واج شناسی زایشی

محمد دوستی؛ عالیه کرد زعفرانلو کامبوزیا؛ ارسلان گلفام؛ عباسعلی آهنگر

دوره 12، شماره 1 ، تیر 1399، صفحه 189-216

چکیده
  هدف از این پژوهش بررسی واج آرایی گویش بلوچی سیستانی در چارچوب واجشناسی زایشی است. یک پیکره زبانی از گفتار تعدادی از گویشوران بلوچ سیستانی جمع آوری شد. یافته ها نشان میدهد که هم در آغازه و هم در پایانه هجا خوشه همخوانی وجود دارد. همخوانهایی که دارای مشخصه [-رسا] هستند نمی توانند بعنوان عضو دوّم خوشه آغازه هجا در واژه های بسیط و مرکب قرار ...  بیشتر

میزان کفایت برچسب‌های هشدار (مطالعۀ موردی مواد شوینده و پاک‌کننده خانگی)

پریسا نجفی؛ فریده حق بین؛ هدی اردلان

دوره 12، شماره 1 ، تیر 1399، صفحه 217-245

چکیده
  آسیب‌های جسمی ناشی از کاربرد انواع مواد شوینده و پاک کننده خانگی حاکی از عدم آگاهی صحیح مصرف‌کننده پیرامون محصولات مذکور است. از طرفی نیز مهم‌ترین شیوه در جهت اطلاع‌رسانی به مصرف‌کننده از سوی تولید‌کننده درج «هشدار» بر روی محصول است، بنابراین چنین به نظر می‌رسد که هشدارهای درج شده بر روی محصولات دارای کفایت مطلوب و بهینه ...  بیشتر

کاربرد شناسی
شیوه انتخاب نام مشاغل در شهر سنندج از دیدگاه زبان‌شناسی اجتماعی- شناختی

سید انور اسدی؛ ابراهیم بدخشان؛ عادل دست گشاده؛ زانیار نقشبندی

دوره 12، شماره 1 ، تیر 1399، صفحه 247-276

چکیده
  هدف از پژوهش دست‌یابی به ماهیت و تحول «نام‌گذاری مشاغل » شهر سنندج در سده‌ی اخیر است. به دلیل بعد شناختی و اجتماعی هدف موردنظر، این بررسی  با استفاده از چارچوب زبان‌شناسی اجتماعی- شناختی و در حوزه مشاغل انجام گرفته است. روش انجام پژوهش، تحلیل محتوا است و روش و ابزار گردآوری اطلاعات هم مشاهده و اسنادی است. جامعه آماری مورد ...  بیشتر

معنا شناسی
بررسی کتاب فارسی پایه هشتم از دیدگاه زبان‌شناسی اجتماعی-شناختی

بلقیس روشن؛ حمیده بنیادی

دوره 12، شماره 1 ، تیر 1399، صفحه 277-304

چکیده
  زبان‌شناسی اجتماعی شناختی، نگرشی نو در حوزة زبان‌شناسی است که از تعامل دو رویکرد زبان‌شناسی اجتماعی و زبان-شناسی شناختی بوجود آمده و هدف آن بررسی ابعاد اجتماعی شناختی زبان در کاربرد روزمره است. پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی بوده و هدف از آن تحلیل کتاب فارسی پایة هشتم، دورة متوسطة اول (اکبری شلدره، 1397) در چارچوب زبان‌شناسی اجتماعی شناختی ...  بیشتر

پژوهشی در تحولات صوری -معنایی چند واژه از تاریخ بیهقی در گویش محلی شهرستان تایباد

فضل اله خدادادی؛ حمید طاهری

دوره 12، شماره 1 ، تیر 1399، صفحه 305-326

چکیده
  بر این باوریم که زبان مجموعه‌ای نظام‌مند و به‌هم‌پیوسته است که در عین یکپارچگی و تشکّل، پیوسته در حال تحول و دگرگونی است. یکی ازگسترده ترین حوزه‌های دستخوش تحول این نظام حوزۀ معنایی و ساختاری است. پیرو این تحولات در مطالعه‌ی تاریخی – جغرافیایی واژگان تاریخ بیهقی در منطقۀ شرق خراسان رضوی(تایباد)،به این نکته رسیده‌ایم که باوجودآنکه ...  بیشتر

تحلیل گفتمان
تحلیل روابط ساختار بلاغی در پیام‌های بازرگانی و میزان تأثیرگذاری آن بر مخاطبان

مریم سادات حجازی؛ سیده مریم روضاتیان؛ زهره نجفی

دوره 12، شماره 1 ، تیر 1399، صفحه 327-354

چکیده
  نظریة ساختار بلاغی رویکردی علمی است که در حوزة مطالعات زبان‌شناسی‌رایانشی مطرح شده است و ابزاری کارآمد برای توصیف متن در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهد. در این ساختار هر بخش از متن نسبت به دیگر بخش‌های متن نقشی بر عهده دارد. متداول-ترین رابطة متنی، رابطة هسته-وابسته است. در این رابطه بخشی از متن برای بخش دیگر نقش مکمل ایفا می‌کند. ...  بیشتر