نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی ره.

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی

چکیده

بر این باوریم که زبان مجموعه‌ای نظام‌مند و به‌هم‌پیوسته است که در عین یکپارچگی و تشکّل، پیوسته در حال تحول و دگرگونی است. یکی ازگسترده ترین حوزه‌های دستخوش تحول این نظام حوزۀ معنایی و ساختاری است. پیرو این تحولات در مطالعه‌ی تاریخی – جغرافیایی واژگان تاریخ بیهقی در منطقۀ شرق خراسان رضوی(تایباد)،به این نکته رسیده‌ایم که باوجودآنکه نزدیک به هزار سال از زمان تألیف این اثر می‌گذرد، امروزه هنوز در گویش محلی مردمان این خطه، واژگانی دیده می‌شود که به سه گونه متحول شده‌اند: یا به همان شکل به‌کاررفته در تاریخ بیهقی (در تلفظ و معنا) استعمال می‌شوند، یا همراه با تحولات آوایی، دچار تحول معنایی نیز گردیده‌اند و یا باوجود حفظ شکل ظاهری، ازنظر معنایی نیز کاملاً تغییر کرده‌اند. این مقاله به روش میدانی و با تکیه‌بر منابع کتابخانه‌ای ضمن توجه بر مطالعات تحول معنا در زبان، به بررسی سیر تحول معنایی-ساختاری چندی از این واژگان در گویش شرق خراسان رضوی(تایباد) می‌پردازد. نتایج پژوهش حاضر نشان می‌دهد که دگردیسی تحولات معنایی-ساختاری واژگان تاریخ بیهقی در گویش شرق خراسان رضوی بیشتر از نوع دگرگونی داخلی و براثر مشابهت واژگان بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A study on the formal-semantic development of some words from the history of Bayhaqi in the local dialect of Taybad city

نویسندگان [English]

  • fazlallah Khodadadi 1
  • hamid Taheri 2

1 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Imam Khomeini International University.

2 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Imam Khomeini International University

چکیده [English]

We believe that language is a systematic and interconnected set that, while integrated and organized, is constantly evolving and changing. One of the most extensive areas undergoing the evolution of this system is the semantic and structural area. Following these developments in the historical-geographical study of the words of Bayhaqi history in the East Khorasan Razavi region (Taybad), we have reached the point that although nearly a thousand years have passed since the writing of this work, today it still has words in the local dialect of the people of this region. They can have evolved in three ways: either they are used in the same way used in the history of Beyhaqi (in pronunciation and meaning), or they have undergone semantic changes along with phonetic changes, or they have changed completely semantically despite maintaining their appearance. This article examines the semantic-structural evolution of some of these words in the dialect of East Khorasan Razavi (Taybad) by field method and relying on library resources while paying attention to the study of the evolution of meaning in language. The results of the present study show that the metamorphosis of semantic-structural changes in the words of the history of Beyhaqi in the dialect of East Khorasan Razavi has been more than the type of internal transformation and due to the similarity of the words.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Semantic changes
  • structural changes
  • local vocabulary
  • Taybad
1-     آصف فکرت، محمد. (1376)، فارسی هروی- زبان گفتاری هرات، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی.
2-     ابوالقاسمی، محسن (1379): ریشه­شناسی (اتیمولوژی)، تهران: انتشارات ققنوس، چاپ دوم.
3-     ----، ----.(2535)، تحول معنی واژه در زبان فارسی، تهران، چاپخانۀ حیدری، چاپ اول.
4-     اختیاری،زهرا،(1388).«واکاوی چند واژه از تاریخ بیهقی»،نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز،شمارۀ 209، صفحات(1تا19).
5-     افراشی، آزیتا. (1388)، ساخت زبان فارسی، تهران، سمت، چاپ دوم.
6-     افغانی نویس،عبدالله.(1369)،لغات عامیانه فارسی افغانستان ، تهران: موسسۀ تحقیقات و انتشارات بلخ.
7-     اکبری شالچی ، میرحسین. (1370) ، فرهنگ گویش خراسان بزرگ،تهران: مرکز.
8-     انصاف پور، غلامرضا، (1374).فرهنگ فارسی،چاپ دوم، تهران: زوار
9-     آرلاتو،آنتونی.(1373). درآمدی بر زبان‌شناسی تاریخی، ترجمۀ یحیی مدرس، تهران:پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
10-              بیهقی، ابوالفضل محمد بن حسین (1374): تاریخ بیهقی، به کوشش خلیل خطیب رهبر، سه جلد، تهران: انتشارات مهتاب، چاپ چهارم.
11-              بیهقی، ابوالفضل محمد بن حسین، ، (1383)، تاریخ بیهقی، تصحیح علی‌اکبر فیاض، به اهتمام محمدجعفر یاحقی،مشهد: دانشگاه فردوسی،چاپ چهارم.
12-              دانشگر،احمد.(1374)،فرهنگ واژه‌های رایج تربت‌حیدریه ، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
13-              دبیر سیاقی، محمد،(1351)،گزیدۀ تاریخ بیهقی، تهران: زوار.
14-              دهخدا،علی‌اکبر.(1356).لغت‌نامه.تهران: دانشگاه تهران.
15-              رضایی ،جمال ،(1373) ،گویش بیرجند ، چاپ اول ، تهران ، روزبهان.
16-              صفوی، کورش (1383): درآمدی بر معنی­شناسی، تهران: سورۀ مهر، چاپ دوم
17-              مودودی محمدناصر و تیموری زهرا.(1384) ،ادبیات شفاهی تایباد ، مشهد: ماه جان.
CAPTCHA Image