روان شناسی زبان
مقایسة نظام زبانشناختی شنیداری و گفتاری در کودکان شنوا با همسالان کم‌شنوای دارای سمعک و کاشت حلزون شنوایی

طیبه قاسمی؛ حسین نویدی نیا؛ میترا راستگو مقدم؛ حمید طیرانی نیک نژاد

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1400، صفحه 1-22

چکیده
  کسب مهارت‌های زبانی نیازمند داشتن یک سیستم شنوایی خوب و سالم است. شنوایی در کودکان کم‌شنوا پس از دریافت سمعک و پروتز حلزون شنوایی آغاز می‌شود. اگرچه مهارت‌های زبانی و گفتار روزمره در کودکان کم‌شنوا به کمک گفتار درمانی ارتقاء می‌یابد، اما چون این کودکان وارد سیستم آموزشی عمومی می‌شوند و در کنار همسالان شنوا آموزش می‌بینند و با ...  بیشتر

هماهنگی واکه‌ای در صرف افعال گویش مشهدی: واج‌شناسی زایشی

سیدمحمد حسینی؛ عالیه کرد زعفرانلو کامبوزیا

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1400، صفحه 23-48

چکیده
  در این پژوهش هماهنگی واکه‌ای پیش‌وندهای فعلی در گویش افراد میان‌سال غیرمهاجر شهر مشهد در چارچوب واج‌شناسی زایشی بررسی می‌گردد. بدین منظور بیش از 120 فعل بسیط گویش مشهدی صرف شده و تناوب‌های واجی واکه‌ها در پیش‌وندهای فعلی استمرار، التزام و نفی در محیط آوایی خود استخراج و از نظر هماهنگی مشخصه‌های واجی بررسی گردید. نتایج نشان می‌دهد ...  بیشتر

تحلیل گفتمان انتقادی
تحلیل انتقادی گفتمان عرفانی در غزلیات حافظ، مطابق با الگوی سه‌سطحی فرکلاف و با تکیه بر فرانقش بینافردی زبان در زبان‌شناسی سیستمی- نقشی هلیدی

مریم رشیدی؛ سیده مریم روضاتیان

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1400، صفحه 49-78

چکیده
  یکی از روش‌های کارآمد برای مطالعۀ زوایای معناشناختی زبان عرفانی در متون ادبی، تحلیل گفتمان انتقادی است که رویکردی جدید از تحلیل گفتمان در مطالعات زبان‌شناسی به‌شمارمی‌رود و به تجزیه و تحلیل متون در پیوند با زمینه و بافت فرهنگی و اجتماعی می‌پردازد. پژوهش حاضر با روشی توصیفی-تحلیلی و مطابق با الگوی سه‌سطحی فرکلاف، زبان عرفانی حافظ ...  بیشتر

گویش شناسی
فرایند رمزگردانی در بین گویشوران دوزبانه لکی-فارسی براساس متغیرهای سن، جنسیت و بافت وقوع گفتار

طاهره افشار؛ فری نوش گراوند

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1400، صفحه 79-110

چکیده
  در بافت‌های دو یا چندزبانه، تماس زبانی گویشوران در کنش‌های اجتماعی روزمره به پدیده رمزگردانی منجر می‌شود. تعاریف گوناگونی برای رمزگردانی ارائه شده است. اما رایج‌ترین تعریف عبارت است از: استفاده بیش از یک زبان در یک پاره‌گفتار یا کنش ارتباطی. رمزگردانی از دیدگاه‌های مختلف جامعه‌شناختی، روان‌شناختی و دستوری مورد بررسی قرار می‌گیرد. ...  بیشتر

زبانشناسی و گویش‌های خراسان
تأثیر نماز بر نام‌گذاری اوقات شبانه‌روز در زبان‌های ایرانی

جهاندوست سبزعلیپور؛ شیما جعفری دهقی

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1400، صفحه 111-136

چکیده
  ارتباط دو زبان فارسی و عربی و تأثیرپذیری این دو از یکدیگر غیرقابل کتمان است. در دورۀ قبل و بعد از اسلام این دو زبان بر همدیگر تأثیر بسیار گذاشته‌اند. پذیرش دین اسلام توسط ایرانیان باعث رواج لغات عربی بسیاری شد. نمازهای پنچگانه که در اوقات مختلفی از شبانه‌روز خوانده می‌شود، باعث توجه خاص به زمان نمازگزاری شده‌ و لحظات و زمان‌های نماز، ...  بیشتر

تحلیل گفتمان
تحلیل گزیده‌ای از اشعار فیلیس ویتلی، شاعر آفریقایی ـ آمریکایی برپایة نظریة «استدلالِ» تولمین

ویدا سبزواری بیدختی؛ سعید روزبهانی؛ ابوالقاسم امیراحمدی؛ محمد داوودی

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1400، صفحه 137-166

چکیده
  نظریة استدلال یا استدلال‌ورزی، مطالعه‌ای بین رشته‌ای است که می‌توان ازطریق آن و با استنتاج منطقی، به نتیجۀ خاصی رسید. استنتاج منطقی بدین معنا است که ادعاهایی، چه صحیح چه غلط، مبتنی بر مقدماتی مطرح می‌شود. این فرایند در علوم انسانی، مناظره‌های مدنی، مباحثه و گفتگو کاربرد داشته و هدف از آن غالباً اقناع مخاطب و دفاع از اعتقادات ویا ...  بیشتر

نحو
نمود واژگانی در افعال مرکب مشتق از اسم در زبان فارسی

حسن برزگر؛ مهین ناز میردهقان فراشاه؛ غلامحسین کریمی دوستان

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1400، صفحه 167-194

چکیده
  بررسی نمود واژگانی در افعال مرکب زبان فارسی یکی از موضوعات بحث‌برانگیز در سال‌های اخیر بوده است. در مطالعات این حوزه دو دیدگاه عمده به چشم می‌خورد: در برخی از آثار، «عنصر پیش‌فعل»، اعم از اسم، صفت، و گروه حرف اضافه‌ای عامل تعیین‌کننده‌ی کرانمندی فعل مرکب قلمداد شده، و در برخی دیگر، از نقش «فعل سبک» سخن به میان آمده است. ...  بیشتر

تحلیل گفتمان انتقادی
بازنمایی مؤلفه‌های زبان‌شناختی و ایدئولوژیکی اقلیت‌های قومی در آینه مطبوعات دوره پهلوی: رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی

عادل محمدی؛ فردوس آقاگل زاده؛ زهرا ابوالحسنی چیمه

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1400، صفحه 195-224

چکیده
  دوره پهلوی در متون مطبوعاتی به اقلیت‌ها صورت‌بندی نژادی داده است، از این‌رو، تجزیه و تحلیل زبانی مطبوعات آن دوره می‌تواند نشان دهد چه روایاتی ارائه و مورد پذیرش عموم قرار گرفته است. پژوهش حاضر به بازنمایی مؤلفه‌های زبان‌شناختی و ایدئولوژیکی اقلیت‌های قومی در مطبوعات دوره پهلوی می‌پردازد که داده‌های آن برگرفته از 350 متون از ...  بیشتر

نحو
ساده سازی و به کارگیری حکایتی منتخب از قابوس نامه در مهارت خواندن برای فارسی آموزان سطح فروپیشرفته و بازخورد انعکاسی مخاطب

عطیه کامیابی گل؛ ریحانه بارانی

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1400، صفحه 225-258

چکیده
  تهیه و تدوین مواد آموزشی برمبنای اصول علمی، یکی از اهداف کلان نظام در سند نقشه جامع علمی کشور محسوب می شود. با توجه به نیاز روزافزون به این منابع، متأسفانه امروزه با کمبود مطالب آموزشی سطح‌بندی شده و کارآمد، برای آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان مواجه هستیم. هدف پژوهش حاضر، ارائه متنی ساده شده از حکایات «قابوس نامه» برای ...  بیشتر

زبانشناسی و گویش‌های خراسان
واژه‌بست‌های ضمیری در گویش قاینی

زهره سادات ناصری؛ پریا رزم‌دیده

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1400، صفحه 257-282

چکیده
  واژه‌بست‌ها واحدهای زبانی هستند که هم برخی از ویژگی‌های رفتاری واژه‌ها را دارند و هم دارای برخی از خصوصیات تکواژهای وابسته هستند. ازاین‌رو، شناسایی و بررسی آن‌ها در زبان‌های مختلف یکی از جالب‌ترین ویژگی‌های زبان‌شناختی از نظر زبان‌شناسان است. زبان فارسی نیز از این قاعده مستثنی نیست. بدین ترتیب، هدف پژوهش حاضر، تعیین و توصیف ...  بیشتر

معنا شناسی
بررسی نقش استعجاز در ساختار معنایی اصطلاحات زبانی در چارچوب معناشناسی شناختی

مرتضی دستلان

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1400، صفحه 285-306

چکیده
  اصطلاحات زبانی عبارت‌هایی هستند که به سادگی و با دانستن دستور و معنای واژگان، نمی‌توان معنای آنها را پیش‌بینی کرد. در این مقاله به بررسی گونه‌ای از اصطلاحات زبانی از دریچه معناشناسی شناختی و بر پایه رده‌بندی اصطلاحات زبانی در چارچوب نظریات فیلمور و دیگران (1988) و استعجاز در قالب نظریات گوسنز (1990)، و تعیین نقش استعجاز در ساختار معنایی ...  بیشتر

واج شناسی
مقایسه و بررسی ریشه شناختی واژه های زبان هورامی با ریشۀ اوستایی، فارسی باستان و میانه از منظر واج شناسی تاریخی- تطبیقی (مطالعۀ موردی: گویش عبدالملکی)

رضا قنبری عبدالملکی؛ آیلین فیروزیان پور اصفهانی؛ آیدا فیروزیان پوراصفهانی

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1400، صفحه 307-330

چکیده
  زبان‌های هورامی و فارسی که هر دو از خانوادۀ زبان‌های ایرانی غربی‌اند؛ متأثر از زبان اوستایی نیز بوده و تا دورۀ میانه در بسیاری از شکل‌های تلفظ، همسان بوده‌اند. از این رو، زبان هورامی به دلیل نزدیک بودن به ریشه‌های کهن زبان فارسی، منبع خوبی برای احیای صورت‌های مهجور در این زبان است. از آن‌جاکه هورامی در تأثیرپذیری از فارسی جدید ...  بیشتر