رده شناسی زبان
حامد مولایی کوهبنانی
دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 113-140
چکیده
یکی از کاربردهای ضمیر ابقایی در ساخت موصولی برخی زبان‌های دنیاست. براین اساس، ضمیر ابقایی اشاره به ضمیری هم‌نمایه با هسته اسمی ساخت موصولی دارد که درون بند موصولی ظاهر میشود. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با بررسی کارکرد ضمیر ابقایی در انواع ساخت‌های موصولی هسته‌دار فارسی، میزان انطباق رفتار این زبان با جهانی‌ها سنجیده شود. براین ...
بیشتر
یکی از کاربردهای ضمیر ابقایی در ساخت موصولی برخی زبان‌های دنیاست. براین اساس، ضمیر ابقایی اشاره به ضمیری هم‌نمایه با هسته اسمی ساخت موصولی دارد که درون بند موصولی ظاهر میشود. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با بررسی کارکرد ضمیر ابقایی در انواع ساخت‌های موصولی هسته‌دار فارسی، میزان انطباق رفتار این زبان با جهانی‌ها سنجیده شود. براین اساس دو هدف عمده در این پژوهش وجود دارد. هدف نخست مربوط به تعیین شیوۀ تولید ضمیر ابقایی در ساخت موصولی فارسی طبق سه الگوی جهانی موجود است. هدف دوم، بازبینی رفتار فارسی در سلسله‌مراتب دسترسی کینان و کامری (1977) است. نتایج پژوهش در رابطه با هدف نخست، نشان می‌دهد که فارسی با توجه به استفاده از متمم-نمای «که» در ابتدای بند موصولی، داشتن ضمیر ابقایی در ساخت جزیره‌ای قوی و خوانش یکسان جمله هنگام کاربرد ضمیر ابقایی و خلا، این ضمیر را به صورت پایه‌زایشی تولید میکند. نتایج پژوهش در رابطه با هدف دوم نیز حاوی پیشنهادی در رابطه با جایگاه فارسی در راهبرد حفظ ضمیر در سلسله‌مراتب دسترسی است. در حالی که طبق نظر کینان و کامری (1977) راهبرد موصولی‌سازی فارسی با هسته فاعلی لزوما خلا و با هستۀ متممی لزوما حفظ ضمیر است، به نظر می‌رسد در هر دو ساخت فوق می‌توان تحت شرایط خاص از راهبرد رقیب نیز بهره برد.
زبانشناسی و گویش‌های خراسان
طواق گلدی گلشاهی
دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 141-166
چکیده
زبان فارسی در سرزمین وسیع ایران از دیرباز مورد استفاده بوده و به علّت رسایی، شیوایی و سادگی از نظر دستوری و آوایی، مورد توجّه پادشاهان و درباریان بوده و همواره زبان-های ایرانی دیگر را تحت تأثیر قرار داده است. زبان کُردی که یکی از زبان‌های مهم ایرانی است به سبب نزدیکی به زبان فارسی و همسایگی با آن زبان و رسمی بودن زبان فارسی در بسیاری ...
بیشتر
زبان فارسی در سرزمین وسیع ایران از دیرباز مورد استفاده بوده و به علّت رسایی، شیوایی و سادگی از نظر دستوری و آوایی، مورد توجّه پادشاهان و درباریان بوده و همواره زبان-های ایرانی دیگر را تحت تأثیر قرار داده است. زبان کُردی که یکی از زبان‌های مهم ایرانی است به سبب نزدیکی به زبان فارسی و همسایگی با آن زبان و رسمی بودن زبان فارسی در بسیاری از مناطق کُردنشین، مانند دیگر زبان‌های ایرانی، تأثیرات فراوانی را از زبان فارسی پذیرفته است. یکی از گویش‌های زبان کُردی که در محیطی فارسی‌زبان، قرار گرفته و احتمال تأثیرپذیری آن گویش از گویش‌های دیگر کُردی بیشتر است، گویش کُرمانجی خراسانی است که شاخه‌ای از کُرمانجی شمالی است. مسألة اصلی در این پژوهش، تأثیر واژگانی زبان فارسی بر گویش کُرمانجی خراسانی بوده است و هدف، شناسایی کیفیّت و میزانِ تأثیر زبان فاسی از نظر واژگانی بر کُردی کُرمانجی خراسانی است و در این راستا از روش تحقیق میدانی- کتابخانه‌ای و ابزار پرسشنامه و مصاحبه بهره گرفته شده است. از بررسی واژگان مشهور و پرکاربرد کُرمانجی خراسانی، این نتیجه، حاصل شده که زبان فارسی بر این گویش، اثرگذار بوده امّا این تأثیرات، اندک بوده است. از مجموع 342 واژة بررسی شده که در گویش کُرمانجی خراسانی رایج است، تعداد 23 واژة آن از زبان فارسی وام گرفته شده است. بر این اساس، نسبت واژگان فارسی در کُرمانجی خراسانی (6.72%) است. در بررسی کنایات و ترکیبات عامیانه نیز این نتیجه به دست آمده است که بعضی کنایات و ترکیبات عامیانة فارسی، عیناً وارد گویش کُرمانجی خراسانی شده و در بعضی موارد، ترجمة آنها راه یافته است و گاه، معادل فارسی آنها به گویش کُرمانجی خراسانی ورود پیدا کرده است؛ به این ترتیب، 40% کنایات و ترکیبات عامیانه، از زبان فارسی، وام گرفته شده و 60% کُردی است.
گویش شناسی
فرانک رمضانی
دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 275-298
چکیده
زبان به عنوان یک ابزار ارتباط و گویش‌های به عنوان بخش‌های در معرض تغییر و تکامل یک زبان همواره مورد توجه پژوهشگران بوده‌اند. از نظر زبان‌شناسان، عوامل جغرافیایی و اجتماعی در بروز و پیدایش گویش‌ها تاثیر دارند. گردآوری و مستندسازی گویش‌های محلی، برای طبقه‌بندی گویش‌های ایران، و تدوین فرهنگ تاریخی زبان فارسی اهمیت بسزایی دارد. ...
بیشتر
زبان به عنوان یک ابزار ارتباط و گویش‌های به عنوان بخش‌های در معرض تغییر و تکامل یک زبان همواره مورد توجه پژوهشگران بوده‌اند. از نظر زبان‌شناسان، عوامل جغرافیایی و اجتماعی در بروز و پیدایش گویش‌ها تاثیر دارند. گردآوری و مستندسازی گویش‌های محلی، برای طبقه‌بندی گویش‌های ایران، و تدوین فرهنگ تاریخی زبان فارسی اهمیت بسزایی دارد. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی تطبیقی ساختار دستوری-واژگانی دو گونۀ زبانی لری آباده و فارسی نو است و داده‌ها در این پژوهشِ کیفی به روش میدانی-کتابخانه‌ای و از طریق مصاحبه با گویشوران این دو گونۀ زبانی و نیز منابع معتبر گردآوری شدهاند. در حقیقت این پژوهش میکوشد تا با مقایسۀ ساختار دو گویش لری آباده و فارسی نو نشان دهد که ساختار واژگانی و آوایی آنها چگونه است و در گذر زمان دستخوش چه تغییراتی شدهاند؟ با بررسی و تحلیل واژههای گویشی، برخی ابهامات متون فارسی نوشته شده به خطوط ایرانی با خط عربی-فارسی نیز برطرف میشود. نتایج این پژوهش نشان داد که ساخت آوایی گویش آباده (لری) به لحاظ دستوری و واژگانی با فارسی نو پیوند نزدیکی دارد.
زبانشناسی رایانه‌ای
عطیه کامیابی گل؛ الهام اخلاقی باقوجری؛ هانیه حبیبی
دوره 12، شماره 2 ، دی 1399، ، صفحه 227-246
چکیده
پیکره شامل متن‌های پیوسته طبیعی است که به صورت الکترونیکی ارائه شده‌است و می‌توان از آن اطلاعات درباره عناصر زبانی، به‌صورت واژگانی و غیرواژگانی در کمترین زمان ممکن و با بالاترین میزان دقت، استخراج نمود. نویسندگان این مقاله، پیکره زبانی آکادمیک فردوسی را ایجاد کرده و هدف از این مقاله معرفی پیکره اعضای هیات علمی دانشگاه فردوسی ...
بیشتر
پیکره شامل متن‌های پیوسته طبیعی است که به صورت الکترونیکی ارائه شده‌است و می‌توان از آن اطلاعات درباره عناصر زبانی، به‌صورت واژگانی و غیرواژگانی در کمترین زمان ممکن و با بالاترین میزان دقت، استخراج نمود. نویسندگان این مقاله، پیکره زبانی آکادمیک فردوسی را ایجاد کرده و هدف از این مقاله معرفی پیکره اعضای هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد و به‌کارگیری آن در تحلیل و توصیف عبارات احتیاط‌آ میز در دو حوزه علومانسانی و علومپایه است. عبارات احتیاط‌آمیز میزان قطعیت کلام نویسنده را با کلماتی مانند «شاید»، «ممکن است» و «حتما» مشخص میکند. پژوهش‌هایی که تاکنون بر روی این عبارات انجام شده‌است، با داده‌هایی اندک و به صورت کاملا دستی انجام‌شده‌‌اند. در این پژوهش ضمن استفاده از دسته‌بندی سلاجرمیر (1997) برای شناسایی عبارات احتیاط‌آمیز، داده‌ها با استفاده از پیکره الکترونیکی ساخته‌شده که شامل 1100 مقاله زبان فارسی می‌باشد، استخراج شدند. بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش میزان کاربرد عبارات احتیاط‌آمیز در حوزه علومانسانی حدود دو برابر بیشتر از حوزه علومپایه بود. در این میان استفاده از شرطی‌ها و عبارات حاکی از شک و تردید در هر دو حوزه بسامد بالایی داشتند. نتایج حاصل از این پژوهش به علت بالاتر بودن حجم داده‌های مورد استفاده نسبت به تحقیقات پیشین، قابلیت تعمیم بیشتری به عنوان الگو در نوشتن مقالات علمی زبان فارسی را دارا هستند. همچنین تأیید شد پیکره ساخته‌شده در این پژوهش که تا 96 درصد دقت دارد، به عنوان منبع بسیار خوبی برای تحلیل و تحقیق بر روی متون علمی قابل استفاده است.
محبوبه نورا؛ علی خزاعی فرید
دوره 12، شماره 2 ، دی 1399، ، صفحه 247-279
چکیده
با جنبش مشروطیت وارد دوره تازهای میشویم که دگرگونی زبان را نیز ناگزیر میکند. در این دوره مخاطب ادبیات عامه مردم میشود؛ در نتیجه ارزشها و افکار جدید پدید میآید و زبان به سادگی میگراید و نهضت ساده نویسی آغاز میگردد. نثر معاصر فارسی نیز به تدریج متحول میگردد. نثر ترجمه نیز از این قاعده مستثنی نیست. این تحقیق بر ...
بیشتر
با جنبش مشروطیت وارد دوره تازهای میشویم که دگرگونی زبان را نیز ناگزیر میکند. در این دوره مخاطب ادبیات عامه مردم میشود؛ در نتیجه ارزشها و افکار جدید پدید میآید و زبان به سادگی میگراید و نهضت ساده نویسی آغاز میگردد. نثر معاصر فارسی نیز به تدریج متحول میگردد. نثر ترجمه نیز از این قاعده مستثنی نیست. این تحقیق بر پایه مطالعات توصیفی ترجمه و هنجارهای پیشنهادی توری برای توصیف ترجمه استوار است. هدف از انجام این پژوهش، واکاوی ویژگیهای سبکی مترجمان ادبی ایران در یک قرن اخیر است. در مطالعه جاری، شش متغیر سبکی مترجمان ادبی ایران- جمله مجهول، طول جمله، واژگان شکسته، واژگان محاوره، گرته برداری واژگانی و تعابیر فارسی- پس از نهضت مشروطه بررسی شد. یافته های این بررسی بیانگر آن بود که در طی یک قرن اخیر، استفاده مترجمان ادبی ایران از ساختارهای مجهول، جملات بلند، واژگان شکسته و گرته برداری واژگانی بیشتر شده است اما کاربرد تعابیر فارسی و واژگان محاوره پس از اوجگیری در دوره دوم در ترجمه های دوره سوم کمتر شده است. نتایج بر پایه میزان پایبندی مترجمان هر دوره به امکانات و قابلیتهای زبان فارسی واکاوی شد.
عالیه کرد زعفرانلو کامبوزیا؛ فرزانه تاج آبادی؛ آیلین فیروزیان پور اصفهانی
دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 1-38
چکیده
حذف از جمله فرآیندهای واجی رایج در زبانها است که در آن یک یا چند مشخصة آوایی در یک موضع مشخص حذف میشود. این بافت خاص میتواند در یک واژة بسیط وجود داشته باشد یا در اثر یک فرایند ساختواژی همچون ترکیب یا وندافزایی ایجادشود. هدف مقاله حاضر این است که در چارچوب نظریة بهینگی به بررسی فرآیند حذف در زبان فارسی گفتاری بپردازد و ...
بیشتر
حذف از جمله فرآیندهای واجی رایج در زبانها است که در آن یک یا چند مشخصة آوایی در یک موضع مشخص حذف میشود. این بافت خاص میتواند در یک واژة بسیط وجود داشته باشد یا در اثر یک فرایند ساختواژی همچون ترکیب یا وندافزایی ایجادشود. هدف مقاله حاضر این است که در چارچوب نظریة بهینگی به بررسی فرآیند حذف در زبان فارسی گفتاری بپردازد و به سؤالات زیر پاسخ دهد: 1. فرآیند حذف در زبان فارسی معیار در چه بافتهایی صورت می‌گیرد؟ 2. کدام همخوانها و واکهها بیشتر در معرض حذف قرار دارند؟ 3. نوع و مقولة واژگانی کلماتی که حذف در آنها صورت می‌گیرد، کدام است؟ به این منظور 881 داده از فارسی معیار که در آنها فرایند حذف صورت گرفته مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که همخوانها بیش از واکهها در معرض حذف هستند و در این میان سهم همخوانهای انسدادی و واکههای کوتاه /a,e,o/ بیشتر است. همچنین کلماتی با مقولة واژگانی اسم و ساخت مشتق بیشتر در معرض حذف قرار دارند و در نهایت اینکه کلمات دوو سه هجایی گرایش بیشتری به سوی حذف داشته و هجای پایانی واژه مناسبترین بافت برای اعمال فرایند حذف است.
طیبه گودرزی؛ ابراهیم رضاپور؛ ابراهیم کنعانی
دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 61-84
چکیده
زبان فارسی یکی از ارکان هویت ایرانی است که در عصر گفت‌و‌گوی فرهنگی و دهکده‌ی جهانی مورد توجه خاص استادان، پژوهشگران و علاقه‌مندان فرهنگ ایرانی در سراسر جهان قرار گرفته‌است. با این همه، رویکردهای متفاوت منابع آموزش زبان فارسی یکی از مشکلات پیش روی زبان‌آموزان و مدرسان این زبان است. در این مقاله بر اساس الگوی نشانه‌شناسی فرهنگی ...
بیشتر
زبان فارسی یکی از ارکان هویت ایرانی است که در عصر گفت‌و‌گوی فرهنگی و دهکده‌ی جهانی مورد توجه خاص استادان، پژوهشگران و علاقه‌مندان فرهنگ ایرانی در سراسر جهان قرار گرفته‌است. با این همه، رویکردهای متفاوت منابع آموزش زبان فارسی یکی از مشکلات پیش روی زبان‌آموزان و مدرسان این زبان است. در این مقاله بر اساس الگوی نشانه‌شناسی فرهنگی مکتب تارتو، چگونگی بازنمایی فرهنگ ایرانی در سطح پایه و میانی کتاب‌های خواندن و درک مطلب فارسی ویژه‌ی زبان‌آموزان غیرایرانی بررسی شد. به این منظور برای استخراج نشانه‌های فرهنگی، ابعاد سه‌گانه‌ی فرهنگ(بعد شعری، بعد بافت، بعد محتوا)، و رویکردهای سه‌گانه‌ی نشانه‌شناسی فرهنگی مکتب تارتو(رویکرد خود و نه دیگری، دیگری و نه خود، نه خود و نه دیگری)، مورد ملاحظه قرار گرفت. سپس برای اطمینان از نتیجه ی حاصل شده در آمار توصیفی، فرضیه ی پژوهش با استفاده از کای دو تک متغیره (Chi-square Test) و تی تست مستقل(Independent Sample T-test) نیز بررسی شد. در پایان نیز برای آموزش بعد بافت و محتوای فرهنگی در آموزش زبان دوم الگویی پیشنهاد گردید که طبق سازوکارِ آن، چنانچه تدوینگران متون آموزشی تمایل به استفاده از رویکرد خود و نه دیگری داشته‌باشند؛ لازم است از برجسته‌سازی ابعاد بافت فرهنگیِ خود بهره گیرند.
عباسعلی آهنگر؛ ابراهیم مرادی
دوره 8، شماره 15 ، بهمن 1395، ، صفحه 1-26
چکیده
این مقاله نقش معنایی پسوند -ه را در چارچوب نظریۀ معنایی لیبر (2004، 2009) بررسی میکند. این نظریه با استفاده از هفت مشخّصۀ معنایی و یک اصل (اصل هم‌نمایگی)، نقش معنایی عناصر واژی و عملکرد آنها را در فرایندهای ترکیب، اشتقاق و تغییر مقوله بررسی و برای هر عنصر واژی حتّی وندها، یک اسکلت معنایی و یک بدنۀ معنایی ارائه میکند. هدف این نوشتار بررسی ...
بیشتر
این مقاله نقش معنایی پسوند -ه را در چارچوب نظریۀ معنایی لیبر (2004، 2009) بررسی میکند. این نظریه با استفاده از هفت مشخّصۀ معنایی و یک اصل (اصل هم‌نمایگی)، نقش معنایی عناصر واژی و عملکرد آنها را در فرایندهای ترکیب، اشتقاق و تغییر مقوله بررسی و برای هر عنصر واژی حتّی وندها، یک اسکلت معنایی و یک بدنۀ معنایی ارائه میکند. هدف این نوشتار بررسی نقش/نقش های معنایی پسوند –ه در زبان فارسی و دلیل/دلایل چندمعنایی بودن آن است. برای دستیابی به این اهداف، نخست دیدگاه های مطرح شده در پژوهش های پیشین دربارۀ این وند مرورشد؛ سپس داده های گردآوری شده از اینترنت و دیگر منابع، برپایۀ نظریۀ لیبر تحلیل گردید. دستاورد بررسی پسوند -ه برپایۀ این نظریه این که است این وند دست کم دارای سه اسکلت معنایی است: اسم عینی ساز، اسم معنی ساز دارای مفهوم رویداد/فرایند و صفت ساز. اسم فاعل-محور، مفعول-محور، اسم ابزار، مکان و نظایر آن بر اثر گسترش نقش معنایی اسم عینی ساز یا عملکرد متفاوت اصل هم نمایگی در پیوند دادن موضوع وند با موضوع های پایه به دست-می آید.
بهمن زندی؛ پرویز نصیری؛ سید ابراهیم رادنیری
دوره 7، شماره 13 ، مهر 1394، ، صفحه 89-107
چکیده
هدف این مقاله، بررسی پدیده دوزبانگونگی در حوزه های رسمی و غیررسمی و همچنین، بررسی تأثیر عوامل سن، جنس، سطح تحصیلات و شغل، بر کاربرد دو زبان فارسی و ترکی در شهر اردبیل است. این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی- پیمایشی است. نمونه آماری تحقیق از میان جامعه آماری (جمعیت شهر اردبیل) به روش نمونه گیری مرحله ای و براساس جدول مورگان ...
بیشتر
هدف این مقاله، بررسی پدیده دوزبانگونگی در حوزه های رسمی و غیررسمی و همچنین، بررسی تأثیر عوامل سن، جنس، سطح تحصیلات و شغل، بر کاربرد دو زبان فارسی و ترکی در شهر اردبیل است. این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی- پیمایشی است. نمونه آماری تحقیق از میان جامعه آماری (جمعیت شهر اردبیل) به روش نمونه گیری مرحله ای و براساس جدول مورگان 400 نفر انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه پژوهشی پاراشرو برای تحلیل یافته ها از آزمون های آماری t دو نمونه وابسته و تحلیل واریانس یک طرفه استفاده شده است. مقایسه کاربرد زبان فارسی با ترکی در شهر اردبیل نشان داد که : جوانان نسبت به سالمندان،زنان نسبت به مردان،دارندگان تحصیلات بالا نسبت تحصیلات پایین و حوزه های آموزشی و اداری نسبت به دیگر حوزه ها بیشتر از زبان فارسی استفاده می کنند.
فاطمه هاشمی زاده؛ آرمان بختیاری
دوره 6، شماره 11 ، تیر 1394، ، صفحه 99-125
چکیده
در نیمه نخست قرن چهارم هجری، مانویان خط دینی خویش را برای نوشتن آثارخود به زبان فارسی به کار بردند. این متن ها بخشی از دست نوشته هایی است که در تورفان یافت-شده و هم اکنون در فرهنگستان علوم برلین- براندنبورگ نگهداری می شود. به عبارت دیگر این متن ها را باید از جمله کهن ترین آثار زبان فارسی به شمار آورد که به زبانی نوشته شده اند که آن را می‌توان ...
بیشتر
در نیمه نخست قرن چهارم هجری، مانویان خط دینی خویش را برای نوشتن آثارخود به زبان فارسی به کار بردند. این متن ها بخشی از دست نوشته هایی است که در تورفان یافت-شده و هم اکنون در فرهنگستان علوم برلین- براندنبورگ نگهداری می شود. به عبارت دیگر این متن ها را باید از جمله کهن ترین آثار زبان فارسی به شمار آورد که به زبانی نوشته شده اند که آن را می‌توان فارسی نو آغازین خواند. هدف این مقاله معرفی و بررسی زبانی دست نوشته های فارسی نو آغازین است که شامل 15 متن دو برگی می شود. روال ارائه مطالب دراین تحقیق بدین صورت است که ابتدا نمونه هایی از متن های ذکر شده به صورت حرف نوشت، آوانوشت و ترجمه به همراه شماره ثبت قطعه مربوطه در اکادمی علوم برلین آمده است. سپس مهم ترین ویژگی های نگارشی، آوایی، و واژگانی این نمونه ها ذکر و با دوره های پیش و پس از آن مقایسه شده است. نتایج این بررسی نشان داد زبان متن های مورد نظر در برخی موارد به فارسی نو و در برخی موارد به فارسی میانه نزدیکتر است.
مهرزاد منصوری
دوره 4، شماره 7 ، شهریور 1392
چکیده
نگارش متون فارسی به کمک رایانه یکی از رایج ترین اموری است که کاربران ایرانی در همه سطوح با آن سر و کار دارند. به نظر می‌رسد که نحوه قرار گرفتن کلیدهای صفحه کلید رایانه‌ها متناسب با میزان کاربرد آنها تنظیم نشده باشد. در توزیع حروف بر صفحه کلید رایانه‌ها ترتیب الفبایی و تشابه شکلی حروف بیشتر مدنظر قرار گرفته است. این پژوهش ضمن بررسی ...
بیشتر
نگارش متون فارسی به کمک رایانه یکی از رایج ترین اموری است که کاربران ایرانی در همه سطوح با آن سر و کار دارند. به نظر می‌رسد که نحوه قرار گرفتن کلیدهای صفحه کلید رایانه‌ها متناسب با میزان کاربرد آنها تنظیم نشده باشد. در توزیع حروف بر صفحه کلید رایانه‌ها ترتیب الفبایی و تشابه شکلی حروف بیشتر مدنظر قرار گرفته است. این پژوهش ضمن بررسی میزان بسامدحروف الفبای فارسی در پیکرهای بیش از یک میلیون و دویست هزار نویسه، مناسبت قرار گرفتن این حروف بر صفحه کلیدها را مورد بررسی قرار داده است. این پژوهش نشان می‌دهد که رابطه معناداری بین ترتیب الفبایی و رتبه بسامدی این نویسهها وجود ندارد. در این بررسی بسامد حروف به صورت سه ردیف و هر ردیف به صورت یک نمودار مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. این پژوهش نشان می‌دهد که توزیع حروف الفبای فارسی بر صفحه کلید رایانه‌ها متناسب با میزان کاربرد آنها تنظیم نشده است و برخی از حروف پر بسامد و برخی از حروف کم بسامد در جایگاه نسبتا یکسان و کنار هم قرار گرفتهاند. در این پژوهش همچنین صفحه کلیدی متناسب با بسامد نویسهها و بسامد انگشتگذاری به صورت آزمایشی و بر اساس داده‌های محدود پیشنهاد شده است.
محمّدامین صراحی؛ بتول علی نژاد
دوره 5، شماره 8 ، اردیبهشت 1392، ، صفحه 103-130
چکیده
در ساختواژه، واژه بست به واحدی اطلاق میشود که حد واسط تکواژهای آزاد و وابسته است و تفکر سنتی تقسیم تکواژها به دو گروه آزاد و وابسته را بطور جدی مورد سؤال قرار می‌دهد. واژه بست‌ها، هم بعضی از خصوصیات واژه ای و هم برخی از ویژگیهای تکواژهای وابسته را دارند. مطالعه واژه بست‌ها حوزه مهمی از زبانشناسی از جمله ساختواژه و نحو را در بر می‌گیرد. ...
بیشتر
در ساختواژه، واژه بست به واحدی اطلاق میشود که حد واسط تکواژهای آزاد و وابسته است و تفکر سنتی تقسیم تکواژها به دو گروه آزاد و وابسته را بطور جدی مورد سؤال قرار می‌دهد. واژه بست‌ها، هم بعضی از خصوصیات واژه ای و هم برخی از ویژگیهای تکواژهای وابسته را دارند. مطالعه واژه بست‌ها حوزه مهمی از زبانشناسی از جمله ساختواژه و نحو را در بر می‌گیرد. در مقاله حاضر تأکید بیشتر بر ساختار ساختواژی واژه بستهای زبان فارسی است، اما بحثهای نحوی نیز به ناگزیر دنبال شده است و سعی بر آن است تا واژه بستهای زبان فارسی بر اساس متغیرهای رده شناختی که ماهیتی جهانی دارند، مورد مطالعه قرار گیرند. از این رو واژه بستهای زبان فارسی بر اساس الگوهای رده شناختی آیخن والد (2003)،بیکل ونیکلز (2007)، و کلاونس (1985) مورد مطالعه قرار گرفتهاند. مقاله حاضر ثابت میکند که می‌توان از الگوی پیشنهادی آیخن والد به عنوان ابزاری علمی و البته مناسب جهت تشخیص و مطالعه واژه بستهای زبان فارسی استفاده کرد.
سیده مریم فضائلی؛ شهلا شریفی
دوره 5، شماره 8 ، اردیبهشت 1392، ، صفحه 131-144
چکیده
در این پژوهش، برخی از ضرب المثل های زبان فارسی را که در آن ها مشکل و نوع برخورد با آن مطرح شده، در چارچوب طرحواره های قدرتی بررسی می کنیم. براساس یافته ها، در ضرب المثل های بررسی شده طرحواره های قدرتی سه امکان دارند: وجود مشکل به مثابة یک سد که نمی توان آن را از سر راه برداشت. در این گونه ضرب المثل ها راهکار یا توصیه ای برای حل مشکل وجود ...
بیشتر
در این پژوهش، برخی از ضرب المثل های زبان فارسی را که در آن ها مشکل و نوع برخورد با آن مطرح شده، در چارچوب طرحواره های قدرتی بررسی می کنیم. براساس یافته ها، در ضرب المثل های بررسی شده طرحواره های قدرتی سه امکان دارند: وجود مشکل به مثابة یک سد که نمی توان آن را از سر راه برداشت. در این گونه ضرب المثل ها راهکار یا توصیه ای برای حل مشکل وجود ندارد. دومین امکان این است که مشکل را می توان از طریق ارائة راهکاری پیشنهادی برطرف کرد. وجود مشکل به‌عنوان یک سد که می توان آن را پشت سر گذاشت، سومین امکان است. بررسی های آماری نشان می دهد که امکانات دوم و سوم به ترتیب بیشترین و کمترین میزان بسامد را در ضرب المثل های بررسی شده داشته اند. در امکان دوم که خود انواعی دارد، ضرب المثل هایی که بیانگر حل مشکل از طریق راه حل مطلوب و مناسب هستند، بیشترین فراوانی را دارند. بسامد امکانات طرحوارة قدرتی در ضرب‌المثل های بررسی شده، رهیافت هایی را دربارة روان شناسی قوم شناسیِ ایرانی ارائه می دهند؛ بدین صورت که تفکر حاکم بر رفتار و منش قوم ایرانی در گذشته و حال این بوده و هست که توصیه می شود خود در برابر سد مشکلات پایداری داشته باشد، برای هر مشکلی در جستجوی راهکار و راه حلی باشد و همچنین سعی کند بهترین راه حل را در مواجهه با مشکل و رفع آن برگزیند. غالب ضرب المثل های بررسی شده گویای این اند که قوم ایرانی، روحیه ای قوی و بالا در برابر مشکلات دارد.
سید آیت‌اله رزمجو؛ لیلا بلوچ
دوره 4، شماره 6 ، دی 1391
چکیده
هدف این پژوهش، نخست بررسی ترجیح دانشجویان ایرانی در کاربرد خوش‌گوییات در زبان فارسی است و در مرتبه دوم، تاثیر عوامل زیستی، اجتماعی-فرهنگی و تحصیلی در به کارگیری خوش‌گوییات است. این پژوهش با استفاده از روش دلفی انجام گردید؛ برای این منظور جهت گردآوری اطلاعات، از دو نوع پرسشنامة باز و سازمان یافته استفاده شد. تعداد 130 نفر دانشجوی زن ...
بیشتر
هدف این پژوهش، نخست بررسی ترجیح دانشجویان ایرانی در کاربرد خوش‌گوییات در زبان فارسی است و در مرتبه دوم، تاثیر عوامل زیستی، اجتماعی-فرهنگی و تحصیلی در به کارگیری خوش‌گوییات است. این پژوهش با استفاده از روش دلفی انجام گردید؛ برای این منظور جهت گردآوری اطلاعات، از دو نوع پرسشنامة باز و سازمان یافته استفاده شد. تعداد 130 نفر دانشجوی زن و مرد در دو مقطع تحصیلی کارشناسی و کارشناسی ارشد از میان رشته های تحصیلی علوم پایه و علوم انسانی با گویش های فارسی، ترکی، لری و کردی جهت پاسخگویی به پرسشنامه های تدوین شده، انتخاب شدند. سپس ترجیح شرکتکنندگان نسبت به واژه های خوش‌گویی (به گویانه) با در نظر گرفتن متغیرهای زیستی، اجتماعی-فرهنگی و تحصیلی نظیر جنسیت، زبان مادری، محل تولد و رشته تحصیلی آنان بررسی گردید. اطلاعات گردآوری شده از پرسشنامة دوم با استفاده از نرم افزار آماری SPSS تجزیه و تحلیل شد. نتایج به دست آمده از ترجیح دانشجویان فارسی زبان در به کارگیری واژه های به گویانه در زبان فارسی حکایت میکند. همچنین نتایج آماری در مواردی، اختلافات معنی داری را بین جنسیت، گویش های مختلف، رشتههای تحصیلی و محل تولد دانشجویان و ترجیح آنها در کاربرد حسن تعبیر نشان داد.
سید محمد حسینی معصوم
دوره 3، شماره 5 ، دی 1390
چکیده
یکی از تمایز‌های مهم در تحلیل‌های نحوی تمایز میان مقوله‌های واژگانی و مقوله‌های نقشی است. همچنان که دستور زایشی مراحل سیر خود را طی میکند، اهمیت مقوله‌های نقشی در تحلیل ساختی و توضیح و تبیین مراحل اشتقاق عبارت‌ها و جملات بیش از پیش مورد تأکید قرار می‌گیرد. در این پژوهش، ضمن بررسی آرای مختلف در زمینه جایگاه و نحوه عملکرد یکی از ...
بیشتر
یکی از تمایز‌های مهم در تحلیل‌های نحوی تمایز میان مقوله‌های واژگانی و مقوله‌های نقشی است. همچنان که دستور زایشی مراحل سیر خود را طی میکند، اهمیت مقوله‌های نقشی در تحلیل ساختی و توضیح و تبیین مراحل اشتقاق عبارت‌ها و جملات بیش از پیش مورد تأکید قرار می‌گیرد. در این پژوهش، ضمن بررسی آرای مختلف در زمینه جایگاه و نحوه عملکرد یکی از مقوله‌های نقشی، یعنی مقوله نقشی نفی، با ارائه شواهدی به ردّ نظریهای میپردازیم که جایگاه مقوله یاد شده را بر فراز گروه زمان در نظر می‌گیرد. بر این اساس، فرافکن نفی در فارسی را سازة بلافصل مشرف برگروه فعلی بالایی(vP) در نظر میگیریم. در این تحلیل، هنگامی که در جمله فعل کمکی (پس از فعل اصلی) یا فعل وجهی (پیش از فعل) وجود دارد، مجموعة v که شامل فعل اصلی است به فعل کمکی یا وجهی منضم میشود. سپس عنصر نفی از گره Neg حرکت کرده و به ساخت حاصل از این اشتقاق افزوده میشود. پس از حرکت عنصر نفی از Neg به T، این عنصر به سازه متشکل از فعل وجهی و فعل اصلی متصل میشود و صورت دستوری منطبق بر ترتیب خطّی روساختی فعل منفی (نـ + خواهد + نوشت) را تولید میکند. همچنین برای نخستین بار فرمولی مبتنی بر برنامه کمینه گرا جهت منفی سازی جملههای فارسی ارائه میشود.
محمدرضا پیروز
دوره 2، شماره 3 ، مهر 1389
چکیده
با ارائه نظریّه مهار ضمیر پنهان در زبان شناسی و معرّفی ضمیرمستتر به عنوان یکی از مقوله های تهی در نظریّه حاکمیّت و مرجع گزینی، بررسی ویژگی های این مقوله تهی در دستور کار زایشیان قرار گرفت. درخلال این بررسی ها، بخصوص در برنامه کمینگی پاره ای از ویژگی های تعبیری جدید برای ضمیر مستتر برشمرده شد و از طرفی تعدادی از ویژگیهای سابق ارزش ...
بیشتر
با ارائه نظریّه مهار ضمیر پنهان در زبان شناسی و معرّفی ضمیرمستتر به عنوان یکی از مقوله های تهی در نظریّه حاکمیّت و مرجع گزینی، بررسی ویژگی های این مقوله تهی در دستور کار زایشیان قرار گرفت. درخلال این بررسی ها، بخصوص در برنامه کمینگی پاره ای از ویژگی های تعبیری جدید برای ضمیر مستتر برشمرده شد و از طرفی تعدادی از ویژگیهای سابق ارزش خود را از دست دادند. بدین گونه، در متون متأخّر تصویر متفاوتی از این مقوله تهی ارائه شده است. این کاوش به بازبینی و نقد این ویژگی ها بر اساس داده‌های زبان فارسی می پردازد تا فهرست بازبینی شده ای را از این ویژگی ها ارائه نماید.
