رده شناسی زبان
بررسی رده‌شناختی ضمیر ابقایی در ساخت موصولی‌ فارسی

حامد مولایی کوهبنانی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 113-140

چکیده
  یکی از کاربردهای ضمیر ابقایی در ساخت موصولی برخی زبان‌های دنیاست. براین اساس، ضمیر ابقایی اشاره به ضمیری هم‌نمایه با هسته اسمی ساخت موصولی دارد که درون بند موصولی ظاهر می‌شود. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با بررسی کارکرد ضمیر ابقایی در انواع ساخت‌های موصولی هسته‌دار فارسی، میزان انطباق رفتار این زبان با جهانی‌ها سنجیده شود. براین ...  بیشتر

زبانشناسی و گویش‌های خراسان
تأثیر واژگانی زبان فارسی بر کُردی کُرمانجی خراسانی

طواق گلدی گلشاهی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 141-166

چکیده
  زبان فارسی در سرزمین وسیع ایران از دیرباز مورد استفاده بوده و به علّت رسایی، شیوایی و سادگی از نظر دستوری و آوایی، مورد توجّه پادشاهان و درباریان بوده و همواره زبان-های ایرانی دیگر را تحت تأثیر قرار داده است. زبان کُردی که یکی از زبان‌های مهم ایرانی است به سبب نزدیکی به زبان فارسی و همسایگی با آن زبان و رسمی بودن زبان فارسی در بسیاری ...  بیشتر

گویش شناسی
بررسی فرایندهای آوایی در گویش آباده طشک در مقایسه با فارسی معیار با رویکرد واج‌شناسی زایشی

فرانک رمضانی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 275-298

چکیده
  زبان به عنوان یک ابزار ارتباط و گویش‌های به عنوان بخش‌های در معرض تغییر و تکامل یک زبان همواره مورد توجه پژوهشگران بوده‌اند. از نظر زبان‌شناسان، عوامل جغرافیایی و اجتماعی در بروز و پیدایش گویش‌ها تاثیر دارند. گردآوری و مستندسازی گویش‌های محلی، برای طبقه‌بندی گویش‌های ایران، و تدوین فرهنگ تاریخی زبان فارسی اهمیت بسزایی دارد. ...  بیشتر

زبان‌شناسی رایانه‌ای
تحلیل عبارات احتیاط‌آمیز در پیکره زبانی آکادمیک فردوسی: مقایسه‌ی دو حوزه علوم انسانی و علوم پایه

عطیه کامیابی گل؛ الهام اخلاقی باقوجری؛ هانیه حبیبی

دوره 12، شماره 2 ، دی 1399، ، صفحه 227-246

چکیده
  پیکره شامل متن‌های پیوسته طبیعی است که به صورت الکترونیکی ارائه شده‌است و می‏توان از آن اطلاعات درباره عناصر زبانی، به‌صورت واژگانی و غیرواژگانی در کم‌ترین زمان ممکن و با بالاترین میزان دقت، استخراج نمود. نویسندگان این مقاله، پیکره زبانی آکادمیک فردوسی را ایجاد کرده و هدف از این مقاله معرفی پیکره اعضای هیات علمی دانشگاه فردوسی ...  بیشتر

واکاوی برخی ویژگی‌های سبکی مترجمان ادبی ایران در یک قرن اخیر

محبوبه نورا؛ علی خزاعی فرید

دوره 12، شماره 2 ، دی 1399، ، صفحه 247-279

چکیده
  با جنبش مشروطیت وارد دوره تازه­ای می­شویم که دگرگونی زبان را نیز ناگزیر می­کند. در این دوره مخاطب ادبیات عامه مردم می­شود؛ در نتیجه ارزشها و افکار جدید پدید می­آید و زبان به سادگی می­گراید و نهضت ساده ­نویسی آغاز می­گردد. نثر معاصر فارسی نیز به تدریج متحول می­گردد. نثر ترجمه نیز از این قاعده مستثنی نیست. این تحقیق بر ...  بیشتر

فرآیند حذف در زبان فارسی

عالیه کرد زعفرانلو کامبوزیا؛ فرزانه تاج آبادی؛ آیلین فیروزیان پور اصفهانی

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 1-38

چکیده
  حذف از جمله فرآیندهای واجی رایج در زبان­ها است که در آن یک یا چند مشخصة آوایی در یک موضع مشخص حذف می­شود. این بافت خاص می­تواند در یک واژة بسیط وجود داشته باشد یا در اثر یک فرایند ساخت­واژی همچون ترکیب یا وندافزایی ایجادشود. هدف مقاله حاضر این است که در چارچوب نظریة بهینگی به بررسی فرآیند حذف در زبان فارسی گفتاری  بپردازد و ...  بیشتر

نگاه فرهنگ‌شناختی به کتاب‌های آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان: مطالعه‌ موردی کتاب‌های موسسه دهخدا

طیبه گودرزی؛ ابراهیم رضاپور؛ ابراهیم کنعانی

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 61-84

چکیده
  زبان فارسی یکی از ارکان هویت ایرانی است که در عصر گفت‌و‌گوی فرهنگی و دهکده‌ی جهانی مورد توجه خاص استادان، پژوهشگران و علاقه‌مندان فرهنگ ایرانی در سراسر جهان قرار گرفته‌است. با این همه، رویکردهای متفاوت منابع آموزش زبان فارسی یکی از مشکلات پیش روی زبان‌آموزان و مدرسان این زبان است. در این مقاله بر اساس الگوی نشانه‌شناسی فرهنگی ...  بیشتر

بررسی معنایی پسوند -ه در زبان فارسی

عباسعلی آهنگر؛ ابراهیم مرادی

دوره 8، شماره 15 ، بهمن 1395، ، صفحه 1-26

چکیده
  این مقاله نقش معنایی پسوند -ه را در چارچوب نظریۀ معنایی لیبر (2004، 2009) بررسی می‌کند. این نظریه با استفاده از هفت مشخّصۀ معنایی و یک اصل (اصل هم‌نمایگی)، نقش معنایی عناصر واژی و عملکرد آنها را در فرایندهای ترکیب، اشتقاق و تغییر مقوله بررسی و برای هر عنصر واژی حتّی وندها، یک اسکلت معنایی و یک بدنۀ معنایی ارائه می‌کند. هدف این نوشتار بررسی ...  بیشتر

بررسی پدیده دو زبان گونگی در شهراردبیل از دیدگاه زبان شناسی اجتماعی

بهمن زندی؛ پرویز نصیری؛ سید ابراهیم رادنیری

دوره 7، شماره 13 ، مهر 1394، ، صفحه 89-107

چکیده
  هدف این مقاله، بررسی پدیده دوزبانگونگی در حوزه های رسمی و غیررسمی و همچنین، بررسی تأثیر عوامل سن، جنس، سطح تحصیلات و شغل، بر کاربرد دو زبان فارسی و ترکی در شهر اردبیل است. این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی- پیمایشی است. نمونه آماری تحقیق از میان جامعه آماری (جمعیت شهر اردبیل) به روش نمونه گیری مرحله ای و براساس جدول مورگان ...  بیشتر

بررسی ویژگیهای کهن ترین متن های فارسی به خط مانوی

فاطمه هاشمی زاده؛ آرمان بختیاری

دوره 6، شماره 11 ، تیر 1394، ، صفحه 99-125

چکیده
  در نیمه نخست قرن چهارم هجری، مانویان خط دینی خویش را برای نوشتن آثارخود به زبان فارسی به کار بردند. این متن ها بخشی از دست نوشته هایی است که در تورفان یافت-شده و هم اکنون در فرهنگستان علوم برلین- براندنبورگ نگهداری می شود. به عبارت دیگر این متن ها را باید از جمله کهن ترین آثار زبان فارسی به شمار آورد که به زبانی نوشته شده اند که آن را می‌توان ...  بیشتر

بررسی بسامد نویسه های زبان فارسی و مناسبت جایگاه آنها بر صفحه کلید رایانه‌ها

مهرزاد منصوری

دوره 4، شماره 7 ، شهریور 1392

چکیده
  نگارش متون فارسی به کمک رایانه یکی از رایج ترین اموری است که کاربران ایرانی در همه سطوح با آن سر و کار دارند. به نظر می‌رسد که نحوه قرار گرفتن کلیدهای صفحه کلید رایانه‌ها متناسب با میزان کاربرد آنها تنظیم نشده باشد. در توزیع حروف بر صفحه کلید رایانه‌ها ترتیب الفبایی و تشابه شکلی حروف بیشتر مدنظر قرار گرفته است. این پژوهش ضمن بررسی ...  بیشتر

رده شناسی واژه بست در زبان فارسی

محمّدامین صراحی؛ بتول علی نژاد

دوره 5، شماره 8 ، اردیبهشت 1392، ، صفحه 103-130

چکیده
  در ساختواژه، واژه بست به واحدی اطلاق می‌شود که حد واسط تکواژهای آزاد و وابسته است و تفکر سنتی تقسیم تکواژها به دو گروه آزاد و وابسته را بطور جدی مورد سؤال قرار می‌دهد. واژه بست‌ها، هم بعضی از خصوصیات واژه ای و هم برخی از ویژگیهای تکواژهای وابسته را دارند. مطالعه واژه بست‌ها حوزه مهمی از زبانشناسی از جمله ساختواژه و نحو را در بر می‌گیرد. ...  بیشتر

بررسی طرحواره های قدرتی در برخی از ضرب المثل های زبان فارسی

سیده مریم فضائلی؛ شهلا شریفی

دوره 5، شماره 8 ، اردیبهشت 1392، ، صفحه 131-144

چکیده
  در این پژوهش، برخی از ضرب المثل های زبان فارسی را که در آن ها مشکل و نوع برخورد با آن مطرح شده، در چارچوب طرحواره های قدرتی بررسی می کنیم. براساس یافته ها، در ضرب المثل های بررسی شده طرحواره های قدرتی سه امکان دارند: وجود مشکل به مثابة یک سد که نمی توان آن را از سر راه برداشت. در این گونه ضرب المثل ها راهکار یا توصیه ای برای حل مشکل وجود ...  بیشتر

ترجیح دانشجویان ایرانی نسبت به کاربرد خوش‌گویی در زبان فارسی با استفاده از روش دلفی با در نظر گرفتن متغیرهای زیستی، اجتماعی- فرهنگی و تحصیلی

سید آیت‌اله رزمجو؛ لیلا بلوچ

دوره 4، شماره 6 ، دی 1391

چکیده
  هدف این پژوهش، نخست بررسی ترجیح دانشجویان ایرانی در کاربرد خوش‌گوییات در زبان فارسی است و در مرتبه دوم، تاثیر عوامل زیستی، اجتماعی-فرهنگی و تحصیلی در به کارگیری خوش‌گوییات است. این پژوهش با استفاده از روش دلفی انجام گردید؛ برای این منظور جهت گردآوری اطلاعات، از دو نوع پرسشنامة باز و سازمان یافته استفاده شد. تعداد 130 نفر دانشجوی زن ...  بیشتر

بررسی جایگاه و کارکرد مقوله نفی در تحلیل ساختی فارسی و تبیین فرایند منفی سازی

سید محمد حسینی معصوم

دوره 3، شماره 5 ، دی 1390

چکیده
  یکی از تمایز‌های مهم در تحلیل‌های نحوی تمایز میان مقوله‌های واژگانی و مقوله‌های نقشی است. همچنان که دستور زایشی مراحل سیر خود را طی می‌کند، اهمیت مقوله‌های نقشی در تحلیل ساختی و توضیح و تبیین مراحل اشتقاق عبارت‌ها و جملات بیش از پیش مورد تأکید قرار می‌گیرد. در این پژوهش، ضمن بررسی آرای مختلف در زمینه جایگاه و نحوه عملکرد یکی از ...  بیشتر

بازنگری در ویژگی های تعبیری ضمیر مستتر

محمدرضا پیروز

دوره 2، شماره 3 ، مهر 1389

چکیده
  با ارائه نظریّه مهار ضمیر پنهان در زبان شناسی و معرّفی ضمیرمستتر به عنوان یکی از مقوله های تهی در نظریّه حاکمیّت و مرجع گزینی، بررسی ویژگی های این مقوله تهی در دستور کار زایشیان قرار گرفت. درخلال این بررسی ها، بخصوص در برنامه کمینگی پاره ای از ویژگی های تعبیری جدید برای ضمیر مستتر برشمرده شد و از طرفی تعدادی از ویژگی‌های سابق ارزش ...  بیشتر