نگاه فرهنگ‌شناختی به کتاب‌های آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان: مطالعه‌ موردی کتاب‌های موسسه دهخدا

نوع مقاله : علمی - پژ‍وهشی

نویسندگان

• طیبه گودرزی ¹
• ابراهیم رضاپور ¹
• ابراهیم کنعانی ²

¹ دانشگاه سمنان

² دانشگاه کوثر بجنورد

https://doi.org/10.22067/jlkd.2019.28501

چکیده

زبان فارسی یکی از ارکان هویت ایرانی است که در عصر گفت‌و‌گوی فرهنگی و دهکده‌ی جهانی مورد توجه خاص استادان، پژوهشگران و علاقه‌مندان فرهنگ ایرانی در سراسر جهان قرار گرفته‌است. با این همه، رویکردهای متفاوت منابع آموزش زبان فارسی یکی از مشکلات پیش روی زبان‌آموزان و مدرسان این زبان است. در این مقاله بر اساس الگوی نشانه‌شناسی فرهنگی مکتب تارتو، چگونگی بازنمایی فرهنگ ایرانی در سطح پایه و میانی کتاب‌های خواندن و درک مطلب فارسی ویژه‌ی زبان‌آموزان غیرایرانی بررسی شد. به این منظور برای استخراج نشانه‌های فرهنگی، ابعاد سه‌گانه‌ی فرهنگ(بعد شعری، بعد بافت، بعد محتوا)، و رویکردهای سه‌گانه‌ی نشانه‌شناسی فرهنگی مکتب تارتو(رویکرد خود و نه دیگری، دیگری و نه خود، نه خود و نه دیگری)، مورد ملاحظه قرار گرفت. سپس برای اطمینان از نتیجه ی حاصل شده در آمار توصیفی، فرضیه ی پژوهش با استفاده از کای دو تک متغیره (Chi-square Test) و تی تست مستقل(Independent Sample T-test) نیز بررسی شد. در پایان نیز برای آموزش بعد بافت و محتوای فرهنگی در آموزش زبان دوم الگویی پیشنهاد گردید که طبق سازوکارِ آن، چنانچه تدوینگران متون آموزشی تمایل به استفاده از رویکرد خود و نه دیگری داشته‌باشند؛ لازم است از برجسته‌سازی ابعاد بافت فرهنگیِ خود بهره گیرند.

کلیدواژه‌ها

• نشانه‌شناسی فرهنگی
• آموزش
• زبان فارسی
• ابعاد فرهنگ

عنوان مقاله [English]

A Cultural Look into the Persian Language Resources: Case of Dehkhoda Text books

نویسندگان [English]

• Tayyebe Goodarzi ¹
• Ebrahim Rezapour ¹
• Ebrahim Kanani ²

¹ Semnan University

² Kosar University of Bojnord

چکیده [English]

Nowadays, teaching and learning the Persian language, an integral part of Iranian’s identity, has attracted many researchers’ attention. Accordingly, different approaches to material developments have been proposed among which selecting the appropriate one is still a great challenge for both the instructors and learners of this language. In this regard, this paper aimed at analyzing the representation of Iranian culture in the pedagogical textbooks written for non-native learners of Persian. In doing so, the elementary and intermediate Reading Comprehension books for non-natives, were selected with the purpose of discovering the underlying conventions which lay behind. Investigating the three dimensions of culture (Poetic dimension, Content dimension and Context dimension) and three approaches of cultural semiotics based on Tartu-Moscow school (Cultural self not the other, Cultural other, Cultural self and the other) revealed that material developers benefiting from "cultural self-not the other" approach needed to use the CONTEXT dimension of self in elementary level. In this regard, a recommended model was also proposed for teaching context and content dimensions of learning a second language. Finally, the pedagogical implication of the study was discussed and further suggestions were put forward.

کلیدواژه‌ها [English]

• Cultural semiotics
• Teaching
• Persian
• Culture dimensions

مراجع

1. احمدی، ب. (1393). از نشانه‌های تصویری تا متن: به سوی نشانه‌شناسی ارتباط دیداری. تهران: مرکز.

2. آقایی، ح. (1392). تحلیل فرهنگ و آموزش آن در برگزیده کتاب های آزفا از منظر نشانه شناسی فرهنگی. تهران: پایان نامه برای اخذ مدرک کارشناسی ارشد در دانشگاه شهید بهشتی.

3. بشیر، ح. (1390). سیاست فرهنگی تفاوت در بازنمایی حجاب اسلامی در رسانه‌های غربی. فصلنامه تحقیقات فرهنگی، شماره3، صص 45-69.

4. جعفری، ف. نوابی، ا. (1393). خواندن و درک مطلب فارسی ویژه ی زبان آموزان غیر ایرانی (کتاب میانی). تهران: موسسه لغت نامه دهخدا و مرکز بین المللی آموزش زبان فارسی.

5. جعفری، ف. نوابی، ا. ابراهیمی، ح. (1390). خواندن و درک مطلب فارسی ویژه ی زبان آموزان غیر ایرانی(کتاب پایه). تهران: موسسه لغت نامه دهخدا و مرکز بین المللی آموزش زبان فارسی.

6. حاجی رستملو، ق. (1386). جایگاه فرهنگ در آموزش زبان های خارجی. مجله علوم انسانی, صص 139-154.

7. سجودی، ف. (1388). ارتباطات بین فرهنگی: ترجمه و نقش آن در فرآیندهای جذب و طرد. در فرزان سجودی، نشانه‌شناسی: نظریه و عمل، تهران: نشر علم.

8. سجودی، ف. (1388). ارتباطات بین فرهنگی: رویکرد نشانه‌شناختی. تهران: نشر علم.

9. سجودی، ف. (1388). چالش در لایه‌های متن: مسجد امام اصفهان. در فرزان سجودی، نشانه‌شناسی: نظریه و عمل، تهران: نشر علم.

10. سجودی، ف. (1388). درآمدی بر نشانه‌شناسی خوراک: بررسی نمونه‌ای از گفتمان سینمایی. در فرزان سجودی، نشانه‌شناسی: نظریه و عمل، تهران: نشر علم.

11. سجودی، ف. (1388). کدام نشانه؟ کدام نشانه شناسی؟. تهران: نشر علم.

12. سجودی، ف. عروجی، ن. فرحزاد، ف. (1390). بررسی روابط بینامتنی در ترجمه بینانشانه ای فیلم «کنعان» از داستان کوتاه «تیر و تخته». نشریه مطالعات تطبیقی هنر, صص 77-88.

13. فاستر و اندرسون (1390). غذا در یک متن فرهنگی. ترجمه‌ی رویا آسیایی، در تارنمای انسان‌شناسی و فرهنگ.

14. میردهقان، م. طاهرلو، ف. (1390). تأثیر فرهنگ ایرانی در آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان. ادبیات پارسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، صص 115-131.

15. نامورمطلق، ب. (1389). نشانه شناسی و فرهنگ. مجموعه مقالات نقدهای ادبی هنری. تهران: سخن.

16. نجومیان، ا. (1389). نشانه‌شناسی فرهنگ(ی). تهران: سخن.

17. Brown, D. (2007). Principals of Language Learning and Teaching, 5th ed. NY: pearson Education.

18. chakir, I. (2006). Developing Cultural Awareness in Foreign Language Teaching. Turkish Online Journal of Distance Education, article 12.

19. Darabighane, H. (1996). the Effect of Cultural Introduction on EFL Reading Comprehension. Tehran: MA Dissertation in Tehran University.

20. Fanon, F. (1967). Black Skin, White Masks, New York: Grove Press.

21. Ghodsianmoghadam, F. (1998). Cultural Evaluation of Preparatory English Courses at High-School Stage in Iran. Tabriz: MA Dissertation in Islamic Azad University of Tabriz.

22. Jafaripoor, H. (1999). the Effect of Iranian Culture and Language on Learning English as Foreign Language. Tabriz: MA Dissertation in Tabriz University.

23. Levinson, S. (2003). "Language & mind: Let's Get the Issues Straight!" in D. Gentner & S. Goldwin-Meadow (eds.) Language in Mind: Advances in the Study of Language and Cognition, Cambridge, MA: MIT Press.

24. Risager, K. (2007). Language and Culture Pedagogy. From a National to a Transnational Paradigm, Clevedon: Multilingual Matters Ltd.