تحلیل گفتمان انتقادی
مردسالاری و زبانشناسی اجتماعی در شعر مطالعۀ موردی مفهوم پدرسالاری در اساطیر ایرانی

احمد سپنتامهر؛ مجیدرضا خراعی وفا؛ علی ماندگار

دوره 15، شماره 3 ، آذر 1402

چکیده
  زبان از منظرهای مختلفی قابل مطالعه است و یکی از روش‌های پژوهش دگرگونی‌های زبانی در جامعه، پژوهش در منابع فرهنگی جامعه از قبیل داستان‏ها، رمان‏ها، تولیدات موسیقیایی، و اشعار و اساطیر کهن است. از مقولات مورد توجه رسانه‏ها، که در بازنمایی‏ها جایگاه مهمی را به خود اختصاص داده است، مقولۀ جنسیت و به‏طور ویژه بازنمایی جنسیتی مردانه ...  بیشتر

تحلیل گفتمان انتقادی
بررسی فرایند دگرسازی و شگردهای بازنمایی زندگی شرقی ـ ایرانی در گفتمان جیمز موریه

رضا قنبری عبدالملکی؛ شهربانو قربان عبدالملکی

دوره 15، شماره 3 ، آذر 1402

چکیده
  پژوهش حاضر با تکیه بر نظریۀ تئون ون‌دایک، راهبردهای گفتمانیِ جیمز موریه در دگرسازی و بازنماییِ زندگیِ شرقی ـ ایرانی را مورد واکاوی قرار داده است. نگارندگان در این جستار با بررسی رمان سرگذشت حاجی‌بابا کوشیده‌اند به این پرسش‌ مهم پاسخ دهند که ایدئولوژی موریه چه سان بر گفتمان وی تأثیر نهاده است؟ این‌که هویت و شیوۀ زندگی شرقی ـ ایرانی، ...  بیشتر

تحلیل گفتمان انتقادی
نقدکهن الگویی شخصیّت مردان از مجموعه یکی بود یکی نبود از محمّدعلی جمال‌زاده با تکیه بر نظریه های جین شینودا بولن

غلامحسین خلیل پور؛ شاهپور شهولی کوه شوری؛ سید علی سهراب نژاد

دوره 15، شماره 3 ، آذر 1402

چکیده
  تاکنون نظریّه‌های متنوّعی در شاخه‌های گوناگون علمی دربارة مقولة شخصیّت مطرح شده که آراء جین شینودا بولن از آن جمله است. او با رویکردی کهن‌الگویی و نظرداشت اسطوره‌های یونانی به بازنمایی ابعاد جدیدی از هر شخصیّت بر مبنای صفاتی که دارند، پرداخته است. نظرات بولن در ارائة خوانشی نوین از متون داستانی و شخصیّت‌های حاضر در آن، تأثیری ...  بیشتر

تحلیل گفتمان انتقادی
بررسی تصریح و پنهان سازی ایدئولوژی در روایت های رئالیسم سوسیالیستی

زهره نیک سیر؛ مریم درپر

دوره 15، شماره 1 ، خرداد 1402، ، صفحه 125-160

چکیده
  در متون مختلف، متغیّرهای واژگانی و بلاغی نقش برجسته‌ای در جهت‌دارکردن محتوا، و انتقال صریح یا پوشیده‌‌ی ایدئولوژی دارند. در پژوهش حاضر، به منظور ارزیابی میزان صراحت یا پوشیده‌گویی نویسندگان، کارکرد چهار متغیّر سبکی و گفتمان‌مدار «دشنام و دشواژگان»، »واژگان متعلق به گفتمان‌های خاص»، «نمادپردازی و تداعی معانی» ...  بیشتر

تحلیل گفتمان انتقادی
تضاد و تناقض در احوال عاشق و معشوق بر اساس رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف

زهرا امینی شلمزاری؛ محمدرضا نصر اصفهانی؛ سیده مریم روضاتیان

دوره 15، شماره 1 ، خرداد 1402، ، صفحه 161-196

چکیده
  یکی از موارد کاربرد تضاد و متناقض‌نما در آثار ادبی وصف حال عاشق و معشوق است؛ زیرا قدرت عشق فراتر از آن است که در منطق گفتار عادی زبان جریان یابد. به همین سبب گاه برای شرح مفاهیم عشق بیان شاعر و نویسنده از گفتار عادی فراتر می‌رود که در آشکارسازی احوال عاشق و معشوق مؤثر است. در این پژوهش کوشش شده است تا با استفاده از تحلیل گفتمان انتقادی ...  بیشتر

تحلیل گفتمان انتقادی
تحلیل انتقادی گفتمان عرفانی در غزلیات حافظ مطابق با الگوی سه‌سطحی فرکلاف و با تکیه بر فرانقش اندیشگانی زبان در نظریه نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی

مریم رشیدی

دوره 14، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 27-65

چکیده
  پژوهش حاضر با روشی توصیفی- تحلیلی و مطابق با الگوی سه‌لایه‌ای نورمن فرکلاف، زبان عرفانی حافظ را در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین، بررسی و تحلیل می‌کند و به این مسئلۀ اصلی پاسخ می‌دهد که حافظ چرا، چگونه و با استفاده از کدام ساختارهای زبانی، گفتمان عرفانی‌اش را تولید و موجبات درک و دریافت آن را فراهم کرده‌است. بدین منظور پس از توصیف ...  بیشتر

تحلیل گفتمان انتقادی
تحلیل گفتمان انتقادی فیلم سوته‌دلان از منظر رویکرد ون لیوون

محمد رضا پهلوان نژاد

دوره 14، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 193-215

چکیده
  تحلیل گفتمان انتقادی بعنوان یکی از رویکردهای تحلیل گفتمان تلاش می‌کند با طبیعی‌زدایی از متن و بررسی ساختارها و مولفه‌های گفتمان‌مدار متون، روابط قدرت و ایدئولوژی نهفته در آنها را آشکار کند. در این مقاله به اختصار رویکردهای غالب تحلیل گفتمان وابزارهای تحلیل متن بر اساس الگوی ون لیوون (1996) معرفی شدند؛ سپس به کمک مولفه‌های گفتمان‌مدار ...  بیشتر

تحلیل گفتمان انتقادی
سوژۀ بی‌آشیانه ویژگی سبکی شعر سیاسی- انتقادی معاصر فارسی

مریم درپر

دوره 14، شماره 2 ، تیر 1401، ، صفحه 31-58

چکیده
  شناخت گونه‌ها و زیرگونه‌های شعر فارسی مسئله‌ای اساسی است؛ پژوهش حاضر با هدف کمک به گونه‌شناسی شعر معاصر فارسی، «سوژۀ بی‌آشیانه» را به‌عنوان خصیصۀ سبکی بخشی از شعر نو و سپید که شعر سیاسی- انتقادی نامیده می-شود، معرفی می‌کند و بر همین مبنا به مطالعه و گونه‌شناسی شعر سیاسی- انتقادی چهار شاعر برجستۀ معاصر- نیما یوشیج، اخوان ...  بیشتر

تحلیل گفتمان انتقادی
تحلیل انتقادی گفتمان عرفانی در غزلیات حافظ، مطابق با الگوی سه‌سطحی فرکلاف و با تکیه بر فرانقش بینافردی زبان در زبان‌شناسی سیستمی- نقشی هلیدی

مریم رشیدی؛ سیده مریم روضاتیان

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 49-78

چکیده
  یکی از روش‌های کارآمد برای مطالعۀ زوایای معناشناختی زبان عرفانی در متون ادبی، تحلیل گفتمان انتقادی است که رویکردی جدید از تحلیل گفتمان در مطالعات زبان‌شناسی به‌شمارمی‌رود و به تجزیه و تحلیل متون در پیوند با زمینه و بافت فرهنگی و اجتماعی می‌پردازد. پژوهش حاضر با روشی توصیفی-تحلیلی و مطابق با الگوی سه‌سطحی فرکلاف، زبان عرفانی حافظ ...  بیشتر

تحلیل گفتمان انتقادی
بازنمایی مؤلفه‌های زبان‌شناختی و ایدئولوژیکی اقلیت‌های قومی در آینه مطبوعات دوره پهلوی: رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی

عادل محمدی؛ فردوس آقاگل زاده؛ زهرا ابوالحسنی چیمه

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 195-224

چکیده
  دوره پهلوی در متون مطبوعاتی به اقلیت‌ها صورت‌بندی نژادی داده است، از این‌رو، تجزیه و تحلیل زبانی مطبوعات آن دوره می‌تواند نشان دهد چه روایاتی ارائه و مورد پذیرش عموم قرار گرفته است. پژوهش حاضر به بازنمایی مؤلفه‌های زبان‌شناختی و ایدئولوژیکی اقلیت‌های قومی در مطبوعات دوره پهلوی می‌پردازد که داده‌های آن برگرفته از 350 متون از ...  بیشتر