آیلین فیروزیان پور اصفهانی؛ فردوس آقاگل زاده؛ ارسلان گلفام؛ عالیه کرد زعفرانلو کامبوزیا
دوره 10، شماره 19 ، دی 1397، صفحه 1-21
چکیده
ارتباط میان زبانشناسی، ترجمه و ایدئولوژی در دهههای اخیر نظر بسیاری از پژوهشگران را به خود جلب کرده است. محققان بر این باورند که هم زبان مبدأ و هم زبان مقصد دربرگیرنده ایدئولوژی پنهان میباشند و بنابراین به نحوی بر انتخابهای زبانی مترجمان تأثیر میگذارند. بنابراین، میتوان اذعان داشت که مترجمان بالقوه با مجهز بودن به ...
بیشتر
ارتباط میان زبانشناسی، ترجمه و ایدئولوژی در دهههای اخیر نظر بسیاری از پژوهشگران را به خود جلب کرده است. محققان بر این باورند که هم زبان مبدأ و هم زبان مقصد دربرگیرنده ایدئولوژی پنهان میباشند و بنابراین به نحوی بر انتخابهای زبانی مترجمان تأثیر میگذارند. بنابراین، میتوان اذعان داشت که مترجمان بالقوه با مجهز بودن به راهبردها، واژگان و ساختارهایی خاص به منظور انعکاس ایدئولوژی مد نظر خود و نیز مدیریت راهبردی بر اذهان مخاطبان خود، ممکن است آگاهانه یا ناآگاهانه تغییراتی را در صورتهای زبانی اعمال کنند. در این راستا در پژوهش حاضر سعی شده است که با بهره گرفتن از دستاوردهای رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی و الگوی نظری وندایک (2004) به کنکاش نقش راهبردها و ساختارهای نحوی، در چگونگی بازنمایی ایدئولوژی مترجمان فارسی پرداخته شود. بدین منظور این تحقیق در دو گام انجام شده است. در گام نخست، به بررسی گفتمانهای انگلیسی سیاسی- اجتماعی مکتوب رسانهای که در بازه زمانی سالهای 2015-2014 در ارتباط با ایران مطرحشده پرداخته و سپس جهتِ یافتن تغییرات نحوی ایدئولوژیک اعمالشده، در صدد مقایسه آنها با ترجمه فارسی مترجمان تلاش شده است. در گام نهایی، درصد راهبردهای نحوی ایدئولوژیک، محاسبه و نمونههای مستخرج ترجمههای فارسی بر اساس مربع ایدئولوژیک وندایک مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج یافتشده به آشکارسازی نقش بسزای ساختارها و راهبردهای نحوی بکار بستهشده، به ویژه حذف و اضافه، در جهت بازنمایی ایدئولوژی مترجمان فارسی اشاره دارد.
اکرم خوشدونی فراهانی؛ علی درزی؛ راضیه مهدی بیرقدار؛ بلقیس روشن
دوره 10، شماره 19 ، دی 1397، صفحه 23-46
چکیده
زبانشناسان خارجی تحت عنوان سنتی «تطابق زمان دستوری» به مطالعه ترتیب زمانی موقعیتها در جملات نقل قول غیرمستقیم میپردازند. این ترتیب بیانگر رابطه زمانی است و تقدم، همزمانی، یا تأخر موقعیت را نسبت به زمان جهتیابی نشان میدهد. مطالعه حاضر در زبان فارسی به بررسی تقدم زمان موقعیت جمله پیرو میپردازد آنگاه که موقعیت ...
بیشتر
زبانشناسان خارجی تحت عنوان سنتی «تطابق زمان دستوری» به مطالعه ترتیب زمانی موقعیتها در جملات نقل قول غیرمستقیم میپردازند. این ترتیب بیانگر رابطه زمانی است و تقدم، همزمانی، یا تأخر موقعیت را نسبت به زمان جهتیابی نشان میدهد. مطالعه حاضر در زبان فارسی به بررسی تقدم زمان موقعیت جمله پیرو میپردازد آنگاه که موقعیت جمله پایه با زمان دستوری آینده بیان میشود. سؤال تحقیق این است که زمان دستوری ماضی بعید در جملات مرکب فارسی چگونه تبیین میشود. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است وداده ها جملاتی از زبان فارسی معیار هستند که با شم زبانی نویسندگان انتخاب و ارزیابی شده اند. با به کارگیری چارچوب نظری دکلرک (۱۹۹۱ الف)، و معنی شناسی و کاربردشناسی حاصل از قوانین محاوره گرایس (۱۹۷۵) فرضیۀ مناسبی برای پاسخ به سؤال تحقیق فراهم میشود. مطابق فرضیه تحقیق، به شرط دیرشی بودن، آغاز موقعیت جملۀ پایه با زمان دستوری آینده میتواند نسبت به بقیۀ آن، گذشته تعبیر شود. این زمان گذشته، زمان جهت یابی لازم برای ماضی بعید را فراهم میسازد. بنابراین، تقدم در دامنۀ آینده در حالت بینشان با زمانهای دستوری گذشته یا ماضی نقلی و در حالت نشاندار با زمان دستوری ماضی بعید بیان میشود.
رضامراد صحرائی؛ شهناز یگانه
دوره 10، شماره 19 ، دی 1397، صفحه 47-72
چکیده
هدف از انجام پژوهش حاضر مقایسة میزان کاربرد انواع استعارة دستوری در مقالات علمی فیزیک، شیمی، زبانشناسی و علوم سیاسی نوشته‌شده به زبان فارسی در چارچوب نظریه نقش‌گرای نظام مند هلیدی (1985) به‌صورت علمی و پیکره بنیاد است. برای این منظور، 60 مقاله مربوط به رشته‌های مذکور موردمطالعه قرار گرفتند. بررسی پیکره موردپژوهش، نشان میدهد که در ...
بیشتر
هدف از انجام پژوهش حاضر مقایسة میزان کاربرد انواع استعارة دستوری در مقالات علمی فیزیک، شیمی، زبانشناسی و علوم سیاسی نوشته‌شده به زبان فارسی در چارچوب نظریه نقش‌گرای نظام مند هلیدی (1985) به‌صورت علمی و پیکره بنیاد است. برای این منظور، 60 مقاله مربوط به رشته‌های مذکور موردمطالعه قرار گرفتند. بررسی پیکره موردپژوهش، نشان میدهد که در هر دو گروه از متون، فرایند اسمسازی بیشترین میزان از انواع فرایندها را به خود اختصاص داده است. علاوهبراین، نتایج نشان میدهد که در مقالات شیمی و فیزیک (علوم تجربی) به ترتیب بیشتر از علوم سیاسی و زبانشناسی (علوم انسانی) از انواع استعارة دستوری استفادهشده است. همچنین بر اساس نتایج این پژوهش، میانگین استفاده از انواع استعاره دستوری در سه دهه موردمطالعه افزایش معناداری نداشته است. این نتیجه نشان میدهد که رشد نگارش مقالات علمی به زبان فارسی در سی سال اخیر کند بوده و برنامهریزی و توجه بیشتری را میطلبد.
زهرا حامدی شیروان؛ فاطمه کاظمی مطلق
دوره 10، شماره 19 ، دی 1397، صفحه 73-95
چکیده
بدیهی است که یکی از مهم ترین راههایی که افراد و نهادها می توانند برای بیان و انتقال دیدگاهها ، ایدئولوژیها و طرز فکر خود به کارگیرند گفتمان است؛ تحلیل گفتمان انتقادی که یک حوزةمطالعاتی بینارشتهای است، به بیان و آشکارسازی ناگفتهها، معانی پنهان و ایدئولوژیهای نهفته در متون میپردازد. در جستار حاضر به بررسی موردی ...
بیشتر
بدیهی است که یکی از مهم ترین راههایی که افراد و نهادها می توانند برای بیان و انتقال دیدگاهها ، ایدئولوژیها و طرز فکر خود به کارگیرند گفتمان است؛ تحلیل گفتمان انتقادی که یک حوزةمطالعاتی بینارشتهای است، به بیان و آشکارسازی ناگفتهها، معانی پنهان و ایدئولوژیهای نهفته در متون میپردازد. در جستار حاضر به بررسی موردی چهار مجموعه کتاب آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان از منظر تحلیل گفتمان انتقادی پرداخته شده است. بدین منظور از رویکرد فرکلاف (1992) در تحلیل گفتمان انتقادی بهره گرفته شده است. در تجزیه و تحلیل دادههای پژوهش پنج مؤلفة زبانی یعنی واژگان و اصطلاحات ، صفات و گزارهپردازی، وجهیت ، تعدی و موضوعات یا کلانساختارهای معنایی در این متون آموزشی بررسی و تحلیل شدند که نتایج آنها به تفکیک بیان شده است. به طور خلاصه نتایج تحلیل دادهها نشان میدهد که گفتمان هر چهار منبع بررسیشده، گفتمانی ایدئولوژیک است و تفاوت در آنها، نشان دهندة تفاوت در زیربنای فکری ، ایدئولوژیها و همچنین اهداف پدیدآورندگان متون میباشد.در مجموع، تولیدکنندگان دو مجموعهی «آموزش نوین زبان فارسی » و «فارسی بیاموزیم» در مقایسه با دو مجموعة دیگر سعی در ساختن و ارائة دیدگاهی مثبتتر از ایران و ایرانی در ذهن مخاطب غیرفارسیزبان داشتهاند و در گفتمان تولیدی خود، بر نکات مثبت و افتخارآمیز ایران و ایرانیان بیشتر تأکید کرده و آنها را برجستهسازی کردهاند.
ایران عبدی؛ مهرداد نغزگوی کهن
دوره 10، شماره 19 ، دی 1397، صفحه 97-118
چکیده
یکی از مهمترین مقولات صرفی - نحوی در حوزه زبانشناسی مطابقه است که به هماهنگی نظاممند بین ویژگیهای صوری و معنایی یک عنصر و ویژگیهای صوری عنصر دیگر اشاره دارد. در مطابقه مفاهیمی چون کنترلکننده، هدف، حوزه مطابقه، مشخصه، ارزش و شرط مطرح است. عوامل زبانی و فرازبانیِ مختلفی میتوانند بر این عناصر تأثیر بگذارند و باعث گوناگونیهای ...
بیشتر
یکی از مهمترین مقولات صرفی - نحوی در حوزه زبانشناسی مطابقه است که به هماهنگی نظاممند بین ویژگیهای صوری و معنایی یک عنصر و ویژگیهای صوری عنصر دیگر اشاره دارد. در مطابقه مفاهیمی چون کنترلکننده، هدف، حوزه مطابقه، مشخصه، ارزش و شرط مطرح است. عوامل زبانی و فرازبانیِ مختلفی میتوانند بر این عناصر تأثیر بگذارند و باعث گوناگونیهای مطابقه شوند. میزان این گوناگونیها بسته به عوامل خاصی، از زبانی به زبان دیگر متفاوت است که با توجه به بافت مطابقه میتواند اجباری، اختیاری و یا اجتنابی باشد. با توجه به اهمیت شناسایی و مطالعه این عوامل، هدف ما در این پژوهش، بررسی پیکرهبنیادِ دستگاه مطابقه فعلی در گویش زینآبادی است که بر اساس آرای کُربت (2001) انجام میگیرد. در این راستا به عوامل زبانی و فرازبانی اشاره میکنیم که در چگونگی مطابقه نقش دارند. دادههای این تحقیق نشان میدهد در 05/34 درصد بندهای فعلی، هدف با کنترلکننده دارای تطابق نحوی و معنایی است و در بقیهی موارد، هدف با کنترلکننده تطابق نحوی یا معنایی ندارد. بنابراین مطابقه در زینآبادی به سمت نامتعارف آن میل دارد. در بین بندهای فعلی دارای مطابقه نامتعارف، عامل ضمیراندازی و پس از آن به ترتیب عامل جانداری و شرط ادب باعث تشکیل صورتهای نامتعارف مطابقه در این گویش هستند.
حسن بشیرنژاد
دوره 10، شماره 19 ، دی 1397، صفحه 119-151
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی راهبردهای گفتمانیِ مورد استفاده در ارتباط کلامی میان اساتید و دانشجویان در دانشگاه آزاد اسلامی واحد آیت ا...آملی میپردازد. نوع راهبردهای کلامی مورد استفاده شرکت‌کنندگان در این بررسی، مانند عبارات احترام‌آمیز، عبارات حاشیه‌ای، سوالات ضمیمه‌ای، تصدیق‌گرها ، قطع کلام، سکوت ، پاسخ با سوال، عبارات تحکمی یا ...
بیشتر
پژوهش حاضر به بررسی راهبردهای گفتمانیِ مورد استفاده در ارتباط کلامی میان اساتید و دانشجویان در دانشگاه آزاد اسلامی واحد آیت ا...آملی میپردازد. نوع راهبردهای کلامی مورد استفاده شرکت‌کنندگان در این بررسی، مانند عبارات احترام‌آمیز، عبارات حاشیه‌ای، سوالات ضمیمه‌ای، تصدیق‌گرها ، قطع کلام، سکوت ، پاسخ با سوال، عبارات تحکمی یا امری، عبارات غیر رسمی، و عبارات رسمی بر اساس متغیر جنسیت و مرتبة اجتماعی مورد بررسی واقع شدهاند. دادههای پژوهش که حاصل پرسشنامه، مشاهده، ضبط و بازنویسی گفتگوها بوده است مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نتیجة این تحلیلها نشان داد که اساتید در تعامل با دانشجویان عمدتاً از راهبردهای تحکمی مانند قطعگفتار و سکوت استفاده میکنند. از سوی دیگر دانشجویان در تعامل با اساتید بیشتر از راهبردهای حمایتی مثل عبارات احترام‌آمیز ، عبارات تصدیقگر و سوال کوتاه استفاده میکنند، مقولة جنسیت در نوع بکارگیری راهبردهای کلامی در میان اساتید زن و مرد مؤثر نیست، در حالی که میان دانشجویان دختر و پسر از لحاظ آماری در بکارگیری راهبردهای کلامی تفاوت معنی دار وجود دارد.
سارانا قوامی لاهیج؛ مریم دانای طوس؛ عبدالرضا تحریری؛ علی ربیع
دوره 10، شماره 19 ، دی 1397، صفحه 153-175
چکیده
نظارت بر درک، یکی از راهبردهای فراشناختی درک متن نوشتاری است که برای بررسی وضعیت فهمِ اطلاعات متن به‌کار میرود، امّا هنوز ابزاری برای سنجش آن در داخل کشور وجود ندارد. هدف این پژوهش پاسخگویی به سه سؤال دربارۀ ویژگیهای ابزارهای سنجش نظارت بر درک، کاربست آنها در انتخاب ابزار مناسب سنجش نظارت بر درک و بررسیِ روایی و پایایی ابزار ...
بیشتر
نظارت بر درک، یکی از راهبردهای فراشناختی درک متن نوشتاری است که برای بررسی وضعیت فهمِ اطلاعات متن به‌کار میرود، امّا هنوز ابزاری برای سنجش آن در داخل کشور وجود ندارد. هدف این پژوهش پاسخگویی به سه سؤال دربارۀ ویژگیهای ابزارهای سنجش نظارت بر درک، کاربست آنها در انتخاب ابزار مناسب سنجش نظارت بر درک و بررسیِ روایی و پایایی ابزار انجام شد. نتایج مطالعه نشان داد که ابزار سنجش نظارت بر درک بیکر و اندرسون (1982) ابزاری جامع در این زمینه است و بومی‌سازی آن به صورت نرمافزاری انجام شد. بعد از تأیید روایی محتوایی، جهت اطمینان از پایایی، این ابزار روی نمونهای 30 نفره از دانشجویان کارشناسی ارشد اجرا شد. محاسبة آلفای کرونباخ نشان داد پایایی ابزار در تکالیف پاسخ به سؤالات (72/0)، تشخیص اشتباه (7/0) و درجهبندی اطمینان از پاسخها (68/0) در حدّ مناسبی است. این ابزار در گام بعدی باید روی نمونة گستردهتری اجرا شود تا مراحل روایی سازه و هنجاریابی آن انجام شود و بتوان از آن بهعنوان ابزار سنجش نظارت بر درک بزرگسالان در سطوح مختلف استفاده کرد.
