زبانشناسی و گویش‌های خراسان
جهاندوست سبزعلیپور
دوره 15، شماره 1 ، خرداد 1402، ، صفحه 53-94
چکیده
یکی از شاخه‌های مهم زبان‌های ایرانی، شاخۀ شمال‌غربی است که زیرمجموعۀ فراوانی دارد و در مناطق وسیعی از ایران و خارج از آن گویشور دارد. از زیرشاخه‌های آن می‌توان به تاتی، تالشی، گیلکی و سمنانی و غیره اشاره کرد. در دهه‌های أخیر پیرامون زبان‌ها و گویش‌های ایرانی پژوهش‌های زیادی انجام شده و هر روز در حال تکمیل شدن هستند. هنینگ، یارشاطر، ...
بیشتر
یکی از شاخه‌های مهم زبان‌های ایرانی، شاخۀ شمال‌غربی است که زیرمجموعۀ فراوانی دارد و در مناطق وسیعی از ایران و خارج از آن گویشور دارد. از زیرشاخه‌های آن می‌توان به تاتی، تالشی، گیلکی و سمنانی و غیره اشاره کرد. در دهه‌های أخیر پیرامون زبان‌ها و گویش‌های ایرانی پژوهش‌های زیادی انجام شده و هر روز در حال تکمیل شدن هستند. هنینگ، یارشاطر، لُکوک، استیلو در مورد دستهبندی زبان‌های شمال، شمالغرب و مرکزی ایران نظرات ارزندهای ارائه کردهاند. محققان گویشور داخل ایران نیز در دهه‌های أخیر دادههای سودمندی از زبان رایج در مناطق خود منتشر کردهاند. یارشاطر و استیلو در مورد خانوادۀ تاتی، به دستهبندیهای قابل توجهی دست زدهاند. در این مقاله ضمن بیان آن دستهبندیها، به تعدادی از گویش‌های تاتی که در دستهبندی یارشاطر و استیلو نیامده، اشاره خواهد شد. هدف از این پژوهش، بازخوانی متون به قصد دستیابی به همه گویش‌های خانوادۀ زبانی تاتی است. پرسش اصلی این تحقیق آن است که «زبان تاتی در چه مناطقی رواج دارد و چه ارتباطی با زبان پهلوی اشکانی (پارتی) دارد؟» بررسی شواهد تحقیق نشان میدهد که زبان پهلوی اشکانی میتواند به عنوان نیای زبان‌های تاتی فرض شود.
زبانشناسی و گویش‌های خراسان
جهاندوست سبزعلیپور؛ شیما جعفری دهقی
دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 111-136
چکیده
ارتباط دو زبان فارسی و عربی و تأثیرپذیری این دو از یکدیگر غیرقابل کتمان است. در دورۀ قبل و بعد از اسلام این دو زبان بر همدیگر تأثیر بسیار گذاشته‌اند. پذیرش دین اسلام توسط ایرانیان باعث رواج لغات عربی بسیاری شد. نمازهای پنچگانه که در اوقات مختلفی از شبانه‌روز خوانده می‌شود، باعث توجه خاص به زمان نمازگزاری شده و لحظات و زمان‌های نماز، ...
بیشتر
ارتباط دو زبان فارسی و عربی و تأثیرپذیری این دو از یکدیگر غیرقابل کتمان است. در دورۀ قبل و بعد از اسلام این دو زبان بر همدیگر تأثیر بسیار گذاشته‌اند. پذیرش دین اسلام توسط ایرانیان باعث رواج لغات عربی بسیاری شد. نمازهای پنچگانه که در اوقات مختلفی از شبانه‌روز خوانده می‌شود، باعث توجه خاص به زمان نمازگزاری شده و لحظات و زمان‌های نماز، اهمیت خاصی پیدا کردهاست. به همین دلیل، عباراتی که برای اشاره به زمان ادای نماز به کار میرفت، بعد از مدتی برای اشاره به زمان به طور مطلق به کار رفت و کمکم عباراتی همچون «نماز دیگر»، «نماز پیشین» و «پسین» و کلمات دیگر، علاوهبر اشاره به زمان نماز، به عنوان قید زمان به معنای «عصر، غروب و مانند آن» در بین زبان‌های ایرانی رایج شدند. این تحقیق در پی آن است نشان دهد که در گویش‌های ایرانی چه واژههایی تحتتأثیر نماز ایجاد شده و یا معانی تازهای پیدا کردهاند. دادههای این تحقیق هم به روش کتابخانهای از کتبی همچون ترجمۀ تفسیر طبری و هم به روش میدانی از گویش‌های مختلف ایرانی گردآوری شدهاند. نتیجۀ تحقیق نشان میدهد هم در متون ادب فارسی و هم در گویش‌های ایرانی واژههای زماننَمای قابل ملاحظهای تحتتأثیر نماز رایج شدهاند.
