تحلیلی ساختی از واژه‌های مرکب برگرفته از ستاک گذشته «گشت» در زبان فارسی

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فاطمه ظهرابی ¹
• عادل رفیعی ²

¹ دانش آموخته دکتری زبانشناسی دانشگاه اصفهان

² دانشیار گروه زبانشناسی دانشگاه اصفهان

10.22067/jlkd.2024.87087.1237

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی واژه‌های مرکب مختوم به ستاک گذشته «گشت» در چارچوب صرف ساختی می-پردازد. این پژوهش تلاش دارد تا توصیفی همزمانی و درزمانی از تنوعات معنایی و نظام طرحواره‌ای ناظر بر واژه‌های حاصل از این ساخت را به دست دهد. داده‌های پژوهش حاضر شامل202 واژه مرکب است که از پیکره‌های همزمانی و درزمانی زبان فارسی، فرهنگ‌های لغت و نیز جستجوگر گوگل جمع‌آوری شده است. روش کار توصیفی-تحلیلی است و هدف از پژوهش حاضر پاسخ به این سوالات است که واژه‌های مرکب برگرفته از ستاک گذشته «گشت» از چه تنوعات معنایی نظام‌مندی برخوردارند؟ ساخت ناظر بر واژه‌های مرکب برگرفته از ستاک گذشته «گشت» چیست؟ این ساخت از منظر درزمانی از چه تنوعاتی برخوردار است؟ برای این منظور ابتدا واژه‌های استخراج شده بر اساس معنی‌ آنها در چهار مقوله معنایی دسته‌بندی شدند. سپس طرحواره ناظر بر آنها به دست داده شد. بررسی‌های درزمانی نشان می‌دهد که از این ساخت در قرون گذشته، واژه «گلگشت» در معنایی متفاوت از آنچه امروزه به کار می‌رود، تولید شده است. همچنین امروزه شاهد تغییراتی در کارکرد این ساخت در فضای مجازی هستیم. با در نظر گرفتن تغییرات درزمانی و توصیف وضعیت همزمانی این ساخت، نهایتاً نظام طرحواره‌ای ساخت [x گشت] به دست داده شد. در نظام طرحواره‌ای این ساخت شاهد دو ساخت زایا و دو ساخت ایستا هستیم.

کلیدواژه‌ها

• صرف ساختی، کلمه مرکب، طرحواره ساختی، ستاک «
• گشت»
• ، چند معنایی

موضوعات

• ساخت‌واژه

عنوان مقاله [English]

A constructional analysis of compound words taken from the past stem "Gasht" in Persian language

نویسندگان [English]

• fatemeh zohrabi ¹
• Adel rafiei ²

¹ Ph.D. in Linguistics, Department of Linguistics, Faculty of Foreign Languages, University of Isfahan

² Department of Linguistics, Faculty of Foreign Languages, University of Isfahan

چکیده [English]

The present study examines compound words ending in the past stem "Gasht" in framework Construction morphology. This research tries to give a description of diachronic and synchronic of the semantic variations and the schematic system of the words resulting from this construction. The data of the present research includes 202 compound words which hac semantic variations of the compound words taken from the past stem "Gasht"? What is the superlative construction of compound words derived from the past stem "Gasht"? What are the variations of this construction in diachronic view? For this purpose, the extracted words were classified into four semantic categories based on their meaning. Then the main schema was determined. Diachronic studies show that from this construction in the past centuries, the word "Golgasht" was created in a different meaning from what is used today. We also see changes in the functioning of this construction in the social media. By taking diachronic changes and describing the synchronicity of this construction, finally the schematic system of the construction [x- gasht] was obtained. In the schematic system of this construction, we see two productive constructions and two static constructions.

کلیدواژه‌ها [English]

• constructional morphology, compound word, constructional schema, "
• Gasht"
• stem, polysemy