پردازش شنیداری واژه‌ها، شبه‌واژه‌ها و ناواژه‌ها در مغز فارسی‌زبانان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فهیمه نصیب ضرابی ¹
• محمود بی جن خان ²
• حمید سلطانیان زاده ³
• علی درزی ⁴

¹ دانشجوی دکتری زبان شناسی، دانشگاه تهران

² استاد گروه زبانشناسی، دانشگاه تهران

³ استاد تمام، قطب علمی کنترل و پردازش هوشمند، دانشکده‌ی مهندسی برق و کامپیوتر، پردیس دانشکده‌های فنی، دانشگاه تهران

⁴ استاد زبانشناسی، دانشگاه تهران

https://doi.org/10.22067/jlkd.2021.71997.1049

چکیده

مسأله‌ای که در دو دهه‌ی اخیرِ مطالعات عصب‌شناختی زبان بسیار به آن پرداخته شده‌است، چگونگی پردازش واژه‌ها در مغز و تفاوت‌های آن با پردازش واژه‌های ناآشناست. فرآیند دسترسی واژگانی در پردازش شنیداری کلام در همان 200 هزارم ثانیه‌ی ابتدایی پس از شروع واژه، در مغز آغاز می‌شود. اینکه در کجای این مسیر راه واژه‌‌ها، شبه‌واژه‌ها و ناواژه‌ها از هم جدا می‌شود، پرسشی است که سعی در پاسخ‌گویی به آن برای فارسی‌زبانان داشته‌ایم تا به چگونگی فرآیند تشخیص واژه‌ها، پردازش آنها نسبت به دیگر زنجیره‌های آوایی، و نقض قواعد واج‌آرایی پی ببریم. حین یک آزمون تصمیم‌گیری-واژگانی شنیداری، سه نوع محرک هم‌ساخت (واژه، شبه‌واژه، ناواژه) در میان جملاتی با ساختار یکسان به شرکت‌کننده‌ها ارائه شد. فعالیت مغزی آنها در طول آزمون با استفاده از دستگاه الکتروانسفالوگرام یا ای‌ای‌جی (eeg) ثبت شد. داده‌های پتانسیل‌های رخدادی ، ای‌آرپی (ERP)، حاکی از آن بود که در نواحی پیشین مغز، در پردازش ناواژه‌ها اثر مؤلفه‌ی مثبت مؤخر (LPC) مشاهده می‌شود که می‌تواند بازتابی از نقض قواعد واج‌آرایی زبان فارسی باشد. به‌علاوه، در نواحی آهیانه، اثر N400 برای ناواژه‌ها و شبه‌واژه‌ها مشهود بود که خبر از فعالیت بیشتر مغز در تلاش برای ایجاد هم‌بستگی معنایی دارد. همچنین، بررسی تأخیر مؤلفه‌ی N400 نشان داد که در نواحی آهیانه این اثر برای شبه‌واژه‌ها زودتر از دیگر محرک‌ها اتفاق می‌افتد. نتایج حاصل، در کنار شباهت‌هایی که با یافته‌های پژوهش‌های انجام‌شده در دیگر زبان‌ها دارد، تفاوت‌هایی را نیز نشان می‌دهد که بیشتر به جایگاه مؤلفه‌های مشاهده‌شده مربوط است.

کلیدواژه‌ها

• پردازش صوتی واژه
• ای‌آرپی (ERP)
• مؤلفه‌ی مثبت مؤخر (LPC)
• N400
• محدودیت‌های واج‌آرایی

20.1001.1.20087233.1400.13.1.1.0

موضوعات

• عصب شناسی زبان

عنوان مقاله [English]

Auditory Processing of Farsi words, Pseudowords and Nonwords

نویسندگان [English]

• Fahimeh Nasib Zarraby ¹
• Mahmoud BijanKhan ²
• Hamid Soltanian-Zadeh ³
• Ali Darzi ⁴

¹ PhD Candidate in Linguistics, University of Tehran

² Professor of linguistics, Department of linguistics, University of Tehran

³ Professor, CIPCE, School of Electrical and Computer Engineering, University of Tehran

⁴ Professor, department of linguistics, University of Tehran

چکیده [English]

During the recent two decades, the subject of processing well-formed and ill-formed words have been exploited in the literature for different languages and different purposes. Lexical retrieval for auditory inputs has been proved to start as soon as 200 ms after the stimulus onset. However, the questions of when and how well-formed and ill-formed words change their processing paths have yet to be answered for Farsi speakers. In this study, Farsi speakers did a lexical decision task while their brain activity was being recorded by a 64 channel EEG. The stimuli included Farsi words, pseudowords and nonwords, which were very similar in structure and were consistent in terms of fundamental frequency, intensity and duration. The ERP data showed an LPC for nonwords in frontal regions, which is known to be an indicator of violating phonotactic constraints. In addition, nonwords and pseudowords showed almost equal N400 effects in parietal regions, which can reflect a more effortful semantic integration compared with words. Finally, the peak latency analysis revealed an earlier N400 peak for pseudowords as opposed to words and nonwords. The regions where N400 and LPC were identified differed from some studies in the literature.

کلیدواژه‌ها [English]

• auditory word processing
• ERP
• LPC
• N400
• phonotactic constraints