نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار زبانشناسی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.
2 دانشجوی کارشناسی ارشد زبانشناسی همگانی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.
چکیده
گویش بیرجندی در زمرۀ گویشهای فارسی رایج در مرز شرقی ایران است که در قیاس با دیگر گویشهای خراسان به جهت موقعیت کویری آن، دوری از مرکز و عدم آمیختگی قومی و نژادی، تحول کمتری یافته است. پژوهش حاضر با روش کتابخانه‌ای- میدانی به بررسی تحولات آوایی، دستوری و واژگانی گویش بیرجندی با محوریت چند متن کهن ازجمله نِصاب صبوحی (اوایل قرن سیزدهم هجری)، پژوهش ایوانُف (حدود یک قرن پیش) و دیوان حکیم نزاری (قرن هفتم هجری) و همچنین منابع مرتبط با نمونه‌هایی از ادبیات شفاهیِ محلی پرداخته شده است. واژههای گویشی مندرج در این منابع نیز بر مبنای الگوی IPA واج‌نویسی شدند تا خوانش صحیح آن‌ها میسر گردد. همچنین برای اطمینان از صحت تلفظ و معنی واژههای منتخب، اطلاعات گویشی 10 گویشور بومیِ کم‌‌سواد بالای 60 سال در دو جنسیت مورد توجه پژوهندگان قرار داشته است. در این راستا، راهنمای گردآوری و توصیف گویش‌ها (زمردیان، 1386) و راهنمای ﮔﺮدآوری گویشهای ایرانی (فرهنگستان زبان و ادب فارسی، 1399) نیز به لحاظ ساختاری موردعنایت پژوهشگران قرار داشته است. به‌علاوه شم زبانی نویسندگان نیز به‌عنوان گویشوران بومی در باب برخی ملاحظات تلفظی، مورد نظر بوده است. نتایج حاصل از یافته‌ها برخی از تحولات آوایی، وندهای مهجور و ساخت‌های دستوری روبه‌زوال و نمودهای فعلی منسوخ را در گویش بیرجندی نشان می‌دهد که بعضاً تا قرن پیش رایج بوده‌اند. همچنین به نظر می‌رسد این گویش در قرون اخیر از حیث واژههای اختصاصیِ محلی به‌طور محسوس تهی شده است؛ به‌گونه‌ای که برآیند این تحولات، حاکی از تسریع در روند معیارشدگی آن است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Representing Some Historical Changes of Birjandi Dialect (Focusing on Some Ancient Dialectal Texts)
نویسندگان [English]
- Mohammad Amin Naseh 1
- Soraya Razavi 2
1 Assistant Professor Department of Linguistics, Birjand University, Birjand, Iran.
2 MA Student of General Linguistics, Birjand University, Birjand, Iran.
چکیده [English]
The Birjandi dialect is among the Persian dialects prevalent in the eastern border of Iran, which has undergone less transformation compared to other dialects of Khorasan due to its desert location. Relyin on a library resources and method, this study examines the phonetic, grammatical, and lexical changes in the Birjandi dialect as found in Nesab-e Sabuhi (early 13th century AH), Ivanov's research (about a century ago), and the Divan of Hakim Nezari (7th century AH), as well as related older sources, including some Fahlaviyats. The dialectal words contained in these sources were also transcribed based on the IPA pattern to enable their correct pronunciation. In addition, to ensure the accuracy of the pronunciation and meaning of selected words, the dialectal information of 10 native, low-literacy speakers over 60 years of age, of both genders, was considered. In this regard, Zomorodian’s (2007) Guideline for Collecting and Describing Dialects and Persian Language and Literature Academy’s (2020) Guide for Collecting Iranian Dialects were taken into account. Additionally, the linguistic intuition of the researchers was also considered in some pronunciation observations. The results showed some phonetic developments in decline, neglected suffixes, obsolete grammatical structures, and verb aspects in the Birjandi dialect. Moreover, in recent centuries, this dialect has noticeably become depleted in terms of vocabulary, becoming closer to standard Persian.
کلیدواژه‌ها [English]
- Birjandi Dialect
- Ivanov
- Hakim Nezar
- Nesab-e Sabuhi
- Standardization
©2025 The author(s). This is an open access article distributed under Creative Commons Attribution 4.0 International License (CC BY 4.0).
)
ارسال نظر در مورد این مقاله