نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی،بناب،ایران

3 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی،واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران

چکیده

تحلیل آثار ادبی بر اساس چارچوب‌های زبان‌شناختی یکی از راه‌های مطالعه نظام‌مند این آثار است. در این پژوهش، سعی بر آن است که اشعار دهخدا را بر مبنای الگوی هنجارگریزی لیچ که شامل هشت نوع هنجارگریزی (آوایی، زمانی، سبکی، گویشی، معنایی، نحوی، نوشتاری و واژگانی) می‌باشد، مورد بررسی قرار دهیم. شیوه‌های مختلف هنجارگریزی و ساختارشکنی شعر ابتهاج برای خلق تصاویر شاعرانه مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته‌است. نتایج نشان داد که دهخدا از انواع هشت‌گانه هنجارگریزی لیچ استفاده کرده است و از این طریق توانسته زبان خود را برجسته سازد. در این میان، وی از هنجارگریزی زمانی بیش از سایر انواع هنجارگریزی بهره گرفته‌است. میزان کاربرد سایر انواع هنجارگریزی و پیامد آن‌ها نیز در مقاله بررسی شده است. به واسطه این هنجارگریزی‌ها‌، دهخدا با واژه های معمولی، منظور خود را به گونه‌ای نوآورانه و متفاوت و به زیباترین شیوه بیان می‌کند. همچنین تقدّم فعل بر سایر ارکان جمله از پربسامدترین نمونه‌های هنجارگریزی نحوی در شعر دهخدا است. با بکارگیری این شیوه، وی نوعی فعل‌گرایی و تأکید بر عمل به جای عامل را تداعی کرده‌است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Formal analysis of Dehkhoda's poems with emphasis on the dominant aspect

نویسندگان [English]

  • Asghar Khalili 1
  • Arash Moshfeghi 2
  • Aziz Hajaji Kahjouq 3

1 PhD student, Department of Persian Language and Literature, Bonab Branch, Islamic Azad University, Bonab, Iran

2 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Bonab Branch, Islamic Azad University, Bonab, Iran

3 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Bonab Branch, Islamic Azad University, Bonab, Iran

چکیده [English]

Analyzing literary works based on linguistic frameworks is one of the ways of systematic study of these works. In this research, an attempt is made to examine Dehkhoda's poems based on Leach's norm deviation model, which includes eight types of norm deviation (phonetic, temporal, stylistic, dialectal, semantic, syntactic, written, and lexical). Different methods of norm avoidance and deconstruction of Ibtahaj's poetry have been analyzed and investigated to create poetic images. The results showed that Dehkhoda used the eight types of Leach's non-normative deviation and was able to make his language stand out in this way. In the meantime, he has used time avoidance more than other types of avoidance. The amount of use of other types of deviance and their consequences are also examined in the article. Due to these deviations, Dehkhoda expresses his meaning in an innovative and different way with ordinary words and in the most beautiful way.Also, putting the verb before other elements of the sentence is one of the most frequent examples of syntactic deviation in Dehkhoda's poetry. By using this method, he has evoked a kind of verbism and emphasis on the action instead of the agent.

کلیدواژه‌ها [English]

  • deconstruction
  • illustration
  • norm avoidance
  • highlighting
  • Dehkhoda
احمدی، بابک. (1386). ساختار و تأویل متن. تهران: نشر مرکز.
انوشه، حسن. (1381). فرهنگ نامه ادبی فارسی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
حسن­لی، کاووس. (1383). گونه­های نوآوری در شعر معاصرایران. تهران: نشر ثالث.
خلیلی جهان تیغ، مریم. (1380). سیب باغ جان «جستاری در ترفندها و تمهیدات هنری غزل مولانا». تهران: سخن.
درودیان، ولی الله. 1354 . دهخدای شاعر. تهران. انتشارات حقیقت.
دهخدا، علی اکبر. (1334). مجموعه اشعار دهخدا . به اهتمام محمد معین. تهران: زوار. چاپ اول.
سجودی، فرزان. (1376). سبک­شناسی شعر سپهری رویکردی زبان­شناختی. دانشگاه علامه طباطبایی تهران. پایان­نامه کارشناسی ارشد زبان­شناسی.
سنگری، محمدرضا. (1381). هنجارگریزی و فراهنجاری در شعر. مجله آموزش زبان و ادب فارسی، شماره 64، صص 9-4.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1368). موسیقی شعر. تهران: آگاه.
صالحی­نیا، مریم. (1382). هنجارگریزی نوشتاری در شعر امروز. فصلنامه پژوهش های ادبی، شماره 1، صص 94-83.
صفوی، کورش. (1373). از زبان­شناسی به ادبیات. جلد اول(نظم). تهران: نشر چشمه
.....................، (1379). از زبان­شناسی به ادبیات. جلد دوم(شعر). تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
طغیانی، اسحاق. صادقیان، سمیه. (1390). هنجارگریزی در مجموعه شعر از این اوستا. مجله ادبیات پارسی معاصر، سال اول، شماره 1، صص 79-61
ظاهری بیرگانی، نسرین. (1389). بررسی هنجارگریزی در شعر شفیعی کدکنی بر مبنای الگوی لیچ، دانشگاه فردوسی مشهد. پایان­نامه کارشناسی ارشد زبان­شناسی
عباسی، حبیب الله. (1378). سفرنامه باران. تهران: نشر روزگار
علوی مقدم، مهیار. (1377). نظریه­های نقد ادبی معاصر. تهران: سمت
علی پور، مصطفی. (1378). ساختار و زبان شعر امروز. تهران: فردوس
غنی­پور ملکشاه، احمد. (1389). تحلیل چند نکته زبانی و فکری از مشخصه­های سبکی سایه. فصلنامه تخصصی سبک­شناسی نظم و نثرفارسی، سال سوم، شماره 7، صص 59-35
محسنی، مرتضی. (1389). بررسی انواع هنجارگریزی آوایی و واژگانی در شعر ناصرخسرو. فصلنامه تخصصی سبک­شناسی نظم ونثر فارسی، سال سوم، شماره 8، صص 24-1
موکاروفسکی، یان. (1373). زبان معیار و زبان شعر. (ترجمه احمد اخوت). اصفهان: مشعل
نبوی، محمد. مهاجر. مهران. (1376). به سوی زبان­شناسی شعر؛ رهیافتی نقش گرا. تهران: نشر مرکز
وبستر، راجر. (1382). پیش­درآمدی برمطالعه نظریه ادبی.( ترجمه الهه دهنوی). تهران: نشر روزگار
منابع انگلیسی
Leech, G.N, (1969), Linguistic Guide to English Poetry, London: Longman
Jakobson, R, (1960), Linguistics and Poetics, in Newton, K.M., Twentieth Century LiteraryTheory, London: Macmillan, PP.119-125.     
CAPTCHA Image