ساخت‌های مرحله‌ای در زبان فارسی ( تحلیلی پیکره بنیاد در چارچوب دستور نقش و ارجاع )

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• پریسا نجفی ¹
• جلال رحیمیان ²
• علیرضا خرمایی ²
• امیرسعید مولودی ³

¹ دانشجوی دکتری زبان‌شناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

² استاد، گروه زبان‌شناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

³ استادیار، گروه زبان‌شناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

https://doi.org/10.22067/jlkd.2022.75545.1090

چکیده

محمول‌های مرحله‌ای مبین هریک از مراحل آغاز، ادامه یا پایان انجام یک رویداد هستند و در قالب فعل‌هایی مانند شروع کردن، ادامه دادن، پایان یافتن و نظایر آن‌ها مطرح می‌شوند. در این راستا، ساخت‌هایی را که در آن‌ها محمول مرحله‌ای وجود دارد، «ساخت مرحله‌ای» نام می‌نهیم و به بحث و یررسی آن‌ها می‌پردازیم. بر این باوریم دستور نقش و ارجاع با رویکردی که به تحلیل ساخت‌های مرکب دارد می‌تواند به عنوان چارچوب نظری پژوهش حاضر مورد استفاده قرار گیرد. بر این اساس نخست به تحلیل نحوی و معنایی، سپس به تبیین تعامل دو سطح نحو و معنا می‌پردازیم. در نهایت نیز طرحواره ساختی ساخت‌های مرحله‌ای در زبان فارسی را ارائه خواهیم داد. در بعد نحوی انواع روابط «الحاق-پیوند» مد نظر هستند و در بعد معنایی انواع ویژگی‌های محمول‌ها محور بحث خواهند بود. تعامل نحو-معناشناسی در ساخت‌های مرحله‌ای نیز در قالب الگوریتم‌های پیوندی توجیه خواهند شد. گفتنی است داده‌های پژوهش حاضر برگرفته از پیکره همشهری 2 می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

• دستور نقش و ارجاع
• ساخت‌ مرحله‌ای
• روابط الحاق پیوند
• الگوریتم پیوندی

عنوان مقاله [English]

Phase constructions in Persian language (A corpus-based analysis in the Role and Reference Grammar framework)

نویسندگان [English]

• Parisa Najafi ¹
• Jalal Rahimian ²
• Alireza Khormaee ²
• Amirsaeid Moloodi ³

¹ PhD student in Linguistics, Department of Linguistics, Shiraz University, Shiraz, Iran

² Professor Department of Linguistics, Shiraz University, Shiraz, Iran

³ Assistant Professor, Department of Linguistics, Shiraz University, Shiraz, Iran

چکیده [English]

Phase predicates describe each of the beginning, continuation, or end phases of an event and are expressed in the form of verbs such as start, continue, end, and so on. In this regard, we call the structures in which there is a phasal predicates "phase construction" and discuss them. We believe that Role and Reference Grammar (RRG) with its approach to the analysis of complex constructions can be used as a theoretical framework for the present study. Based on this, we first analyze the syntactic and semantics aspects of phase constructions, then explain the interaction of the two levels of syntax and semantics. Finally, we will present the “constructional scheme” of phase constructions in Persian language. In the syntactic dimension, various types of "juncture-nexus" relations are considered, and in the semantics dimension, various properties of predicates will be the focus of discussion. Syntactic-semantic interaction in phase constructions will also be justified in the form of linking algorithms. It is worth mentioning that the data of the present study are taken from the corpus of Hamshahri 2.

کلیدواژه‌ها [English]

• Role and Reference Grammar
• phase construction
• juncture-nexus relations
• linking algorithms

مراجع

1. ابوالحسنی چیمه، زهرا (1383). پژوهشی در فعل‌های نمودی در زبان فارسی. مجموعه مقاله‌های ششمین کنفرانس زبان‌شناسی. دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی دانشگاه علامه طباطبایی. ج 1. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
2. انوشه، مزدک (1397). نمود دستوری در ساخت فعل‌های پیاپی در زبان فارسی: رویکردی کمینه گرا. نشریه پژوهش‌های زبان‌شناسی. (1): 91-73.
3. داوری، شادی (1393). نمود تکمیلی در زبان فارسی. نشریه پژوهش‌های زبان‌شناسی‌تطبیقی (7):. 169-191.
4. دستلان، مرتضی، زینب محمدابراهیمی، راضیه مهدی‌بیرقدار و بلقیس روشن (1395). نمود در زبان فارسی؛ نگاهی نو بر پایه رویکرد شناختی بسط استعاری و مولفه‌های نمودی. دوماهنامه جستارهای زبانی. ش (31) 3. صص 69-86.
5. راسخ‌ مهند، محمد (1393). پیدایش فعل‌های دوگانه در زبان فارسی. نشریه پژوهش‌های زبان‌شناسی‌تطبیقی (7): 69-95.
6. غنچه‌پور، موسی (1399). نمود در ترکیب فعلی: پژوهشی پیکره بنیاد. مجله علم زبان. سال 7. صص 45-80.
7. گلفام، ارسلان (1385). اصول دستور زبان. تهران: سمت.
8. مجیدی، مریم (1388). جلوه‌ها و کارکردهای نمود در زبان فارسی. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش زبان و ادبیات فارسی. ش 15. صص 145-158.
9. معزی‌پور، فرهاد (1399). دستور نقش و ارجاع و دستوری‌شدگی شواهدی از معین‌شدگی در فارسی. مجله زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان، ش 3. صص 137-188.
10. ناتل خانلری، پرویز. (1351). دستور زبان فارسی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
11. نجفی، ابوالحسن. (1378). فرهنگ فارسی عامیانه. تهران: نیلوفر.
12. نجفی، پریسا و جلال رحیمیان. (1400). بازنمایی نحوی، معناشناسی وکاربردشناسی فعل‌های مجاور در زبان فارسی (تحلیلی بر مبنای دستور نقش و ارجاع). پژوهش‌های زبان شناسی، 13 (1). 133-162
13. نغزگوی کهن، مهرداد (1389). افعال معین و نمایش نود در زبان فارسی. مجله ادب پژوهی. ش 14. صص 93-110.
14. Baker, Mark C. (2003). Lexical Categories: Verbs, Nouns, and Adjectives. Cambridge: Cambridge University Press.
15. Chung, Sandra and Alan Timberlake. (1985). Tense, aspect, and mood. In T, Shopen [ed], Language typology and syntactic description: Grammatical categories and the lexicon 3, Cambridge: Cambridge University Press, 202-258.
16. Comrie, Bernard. (1976). New York: Cambridge University Press.
17. Cristofaro, Sonia. (2003). Oxford: Oxford University Press.
18. Croft, William (1991). Syntactic Categories and Grammatical Relations.
19. Dixon, R.M.W. (2005). A Semantic Approach to English Grammar. Oxford: Oxford University Press.
20. Dowty, D. (1979). Word meaning and Montague Grammar. Dordrecht: Reidel.
21. Freed, A. F. (1979). The semantics of English aspectual complementation, Dordrecht, D. Reidel.
22. Guerrero Valenzuela, Lili´an G. (2004). The syntax–semantics interface in Yaqui complex sentences: a Role and Reference Grammar analysis. Ph.D. dissertation, University at Buffalo.
23. Longacre, R. E.(1976). An Anatomy of Speech Notions. Lisse: Peter de Ridder.
24. Mahootian, Shahrzad (1997). Persian. London: Routledge.
25. Newmeyer, F. J. (1969). English Aspectual Verbs. Studies in Linguistics and Language Learning, 6. Seattle: University of Washington.
26. Newmeyer, F. J. (1975). English Aspectual Verbs. The Hague: Mouton.
27. Nolan, B. (2017). The syntactic realisation of complex events and complex predicates in situations of Irish Argument Realisation. In Brian Nolan & Elke Diedrichsen [eds], Complex Predicates and Complex Events: Verb-verb constructions at the syntax-semantic interface. 13-43.
28. Noonan, M. (1985). ‘Complementation’, in T. Shopen (ed.), Language Typology and Syntactic Description, Volume 2: Complex Constructions, pp. 42–140. Cambridge: Cambridge University Press.
29. Noonan, M. (2007). Complementation, Language Typology and Syntactic Description, Volume 2, Edited By: T.Shopen, 52-150. Cambridge: Cambridge University Press.
30. Paris, Luis. (2003). Grammatical encoding of event relations: gerund phrases in Spanish. Ph.D. dissertation, University at Buffalo.
31. Rezai, V. (2003). A Role and Reference Grammar Analysis of Simple Sentences in Farsi. Dissertation, University of Isfahan.
32. Vendler, Z. (1967). Linguistics in philosophy. Ithaca: Cornell University Press.
33. VanValin, R. (2005). Exploring the syntax-semantics interface, Cambridge,
34. Cambridge University Press.
35. VanValin, R. (2007). Recent Developments in the Role and Reference Grammar Theory of Clause Likage. LANGUAGE AND LINGUISTICS, 8.1: 71-93.
36. VanValin, R. (2021). Cosubordination. In Robert Van Valin (ed), Challenges at the Syntax-Semantics-Pragmatics Interface: A Role and Reference Grammar Perspective. 241-254Ed: Cambridge Scholars Publishing.