بازنمایی شناختی رویداد حرکت در کردی کلهری

نوع مقاله : علمی - پژ‍وهشی

نویسنده

• مسعود دهقان

استادیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی و زبان‌شناسی، دانشکدۀ زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، کردستان، ایران

https://doi.org/10.22067/jlkd.2019.39336

چکیده

حرکت به مثابۀ رویداد و طرح‌­واره‌­ای ذهنی است که آدمی از بدو تولد آن را تجربه می‌­کند و مفهومی همگانی دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی رویداد حرکت در کردی (گویش کلهری) بر اساس انگارۀ الگوهای واژگان‌­شدگی تالمی (1985؛2000ب) انجام گرفته است تا نشان دهد که این انگاره، رویداد حرکت را در کردی کلهری چگونه بازنمایی می‌­نماید. نگارنده در پی پاسخی برای این پرسش به بررسی و واکاوی جایگاه رده‌­شناختی کردی کلهری بر اساس الگوهای واژگان‌­شدگی پرداخته است. این پژوهشِ کیفی با استفاده از روش تحلیل-توصیفی انجام شده و بدین منظور، تعداد 130 فعل حرکتی به صورت پیمایشی و از طریق مصاحبه با گویشوران کردی کلهری گردآوری شده است که اصالت آن­ها نیز تأیید شده است. نتایج نشان داد که کردی کلهری از نه الگوی ادغام استفاده می­کند که از میان آن­ها، الگوهای دو جزیی ادغام حرکت­+­هم‌­رویداد و حرکت + مسیر به ترتیب از بیشترین بسامد برخوردارند، و الگوی سه جزیی حرکت­­+­مسیر­+­هم­‌رویداد نیز پس از دو الگوی مذکور از بسامد بالاتری برخوردار است. همچنین یافته‌­ها حاکی از آن است که در کردی کلهری افعال حرکتی هم مسیرنما و هم شیوه‌­نما هستند و از آنجایی که در این گویش، الگوی سه جزیی حرکت­+­مسیر­+­هم­رویداد نیز بسامد بالایی را داراست، بر این اساس باید گفت که این گویش جزء دستۀ زبان‌­های دو قطبی به حساب می­‌آید.

کلیدواژه‌ها

• زبان‌شناسی شناختی
• رویداد حرکت
• الگوهای واژگان‌شدگی
• کردی کلهری
• زبان‌های دو قطبی

عنوان مقاله [English]

A Cognitive Representation of Motion Event in Kalhori Kurdish

نویسنده [English]

• Masoud dehghan

Assist. Prof. in Linguistics, Dept. of English Language and Linguistics, Faculty of Language and Literature, University of Kurdistan, Sanandaj, Kurdistan, Iran.

چکیده [English]

Motion is an event and mental schema that one experiences from birth and has a universal meaning. This study aimed at investigating the motion event in Kalhori Kurdish dialect based on the Talmy's Lexicalized Patterns Model. To this end, the typological position of Kalhori Kurdish was examined and analyzed based on lexicalized patterns. The study is a descriptive-analytic study. One hundred and thirty motive verbs were collected through interview with Kurdish speakers. The authenticity of the verbs was confirmed by native speakers. The results showed that Kalhori Kurdish uses six conflation patterns, among which the patterns of Motion+Path and Motion+Co-Event have the most applied frequencies, and the other patterns used in this dialect, respectively, the pattern of motion, pattern of Motion+Co-Event+Figure, pattern of Motion+Path+Figure, pattern of Motion+Path+Co-Event have from the lowest to highest frequencies among the patterns. The results also indicate that in this Kurdish dialect, the current construction of verbs, both simple and non-simple, does not follow Talmy's Dual Typology, but the motive verbs in this dialect are both path like and manner like a way that it is part of equipollently-framed language.

کلیدواژه‌ها [English]

• Typology
• Motion Event
• Lexicalized Patterns
• Kalhori Kurdish
• Equipollently-Framed Languages

مراجع

1- ازکیا، ن. (1390). حرکت در زبان فارسی: دیدگاهی شناختی و رده­شناسی. رساله­ی دکتری. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.

2- شاه­حسینی، ف.، و روشن، ب.، و صبوری، ن. ب.، و نجفیان، آ. (1395). بررسی تطبیقی افعال مسیرنمای زبان­های فارسی میانه و نو. فصلنامه­ی علمی پژوهشی پژوهش زبان و ادبیّات فارسی، 3(42)، 193-167.

3- حامدی شیروان، ز.، شریفی، ش. (1393). بررسی رده­شناختی مقوله­ی قمر در ساخت رویدادی افعال حرکتی در زبان فارسی». دوماهنامه­ی جستارهای زبانی، 5(2)، 89-71.

4- مسگر­خویی، م. (1392). بازنمود رویداد حرکت در زبان فارسی: رویکردی شناختی. رساله­ی دکتری. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

5- Berman, R., & Slobin, D. I. (1994). Relating Events in Narrative: A Crosslinguistic developmental Study. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.

6- Evans, V., & Green, M. (2006). Cognitive Linguistics: An Introduction. Edinburgh: Edinburgh University Press.

7- Cifuentes Feʹrez, P. (2008). Motion in English and Spanish: A Perspective from Cognitive Linguistics, Typology and Psycholinguistics. PhD Thesis, Spain: Universisdad de Murcia.

8- Ibarretxe-Antuñano, I. (2004a). “Motion Events in Basque Narratives”. In S. Strömqvist & L. Verhoeven (Eds.), Relating Events in Narrative: Typological and Contextual Perspectives in Translation. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, pp. 89-112.

9- Karimipour, A., & V. Rezai. (2016). Typological Analysis of Ilami Kurdish Verbs of Motion: With Focus on the Concept of Path. DE GRUYTER MOUTON, 69(3), 411-435.

10- Lakoff, G. (1987). Women, fire and dangerous things: What categories reveal about the mind. Chicago: Chicago University Press.

11- Lindsey, T. S. (2011). Bulgarian Verbs of Motion: Slavic Verbs in a Balkan Context. ProQuest LLC. 789 East Eisenhower Parkway, PO Box 1346, Ann Arbor, MI 48106.

12- Saidi, D. (2007). Typology of motion event in Tunisian Arabic. Proceedings of Lingo, 196-203.

13- Slobin, D. I. (2000). “Verbalized events: A dynamic approach to linguistic relativity and determinism”. In S. Niemeyer & R. Dirven (Eds.) Evidence for linguistic relativity. Berlin: Mouton de Gruyter, pp. 107-138.

14- Slobin, D. I. (2004). The Many Ways to Search for a Frog: Linguistic Typology and the Expression of Motion Events. In: S. Strömqvist & L. Verhoeven (Eds.). Relating Events in Narrative: Typological and Contextual Perspectives in Translation, (pp. 219-257). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.

15- Talmy, L. (1985). “Lexic liz tion p tterns: Sem ntic structure in lexic l forms”. In T .Shopen (Ed.), Language typology and lexical descriptions: Vol. 3.

16- Grammatical categories and the lexicon. Cambridge: Cambridge University Press, pp. 36–149.

17- Talmy, L. (2000b). Towards a Cognitive Semantics. Vol. II. Cambridge, MA: MITPress.