نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
انستیتوی نسخ خطی شرقی فرهنگستان علوم روسیه
چکیده
مقاله حاضر به بررسی ویژگی‌های مشترک بعضی از گویش‌های ایرانی غربی می‌پردازد که در سه نوع فارسی ادبی معاصر: فارسی ادبی ایرانی (فارسی معیار)، فارسی افغانی (دری) و تاجیکی مشاهده نمی‌شوند. نویسنده حاضر قبلا پژوهش مفصلی در باره لهجه هراتی بر اساس تحقیق میدانی در افغانستان انجام داد و بعد از مقایسه لهجه مذکور با لهجه‌های دیگر خراسانی (رایج در ایران) ویژگی‌های مشترک لهجه های فارسی خراسان‌را مشخص کرده‌است. در ادامه تحقیق مولف حاضر در باره این لهجه‌ها اشکار شد که بعضی از این ویژگی‌ها به قرون وسطی بر می‌گردند و رساله‌ی قرن یازدهم میلادی «طبقات الصوفیه» مشتمل بر سخنان ع. انصاری، عارف و مفسر برجسته قرآن که زبانش برخی از صفات گویش قدیم هراتی را منعکس می‌کند به آن‌ها گواهی می‌دهد. زبان این رساله توسط ایران‌شناس معروف و. آ. ایوانوف مورد مطالعه قرار گرفت. اما تاکنون هیچ تلاشی برای بررسی ویژگی‌های زبان آن رساله از منظر گویش‌شناسی مدرن صورت نگرفته‌است. پژوهش حاضر که این خلاء‌را پر می‌کند، بعضی از ویژگی‌های مشترک گویش‌های فارسی خراسانی از جمله هراتی و گویش سیستانی، گویش‌های تاتی در قفقاز و گویش‌های ایران مرکزی که زردشتیان به آن تکلم می‌کنند و برخی دیگر از گویش‌ها را در ارتباط با زبان «طبقات الصوفیه» تحلیل می‌کند. ویژگی‌هایی که در مقاله حاضر مورد بررسی قرار گرفته‌اند شامل استفاده از ضمیر سوم شخص/ضمیر اشاره به صورت ضمایر پیوسته، استفاده از حرف اضافه xod/xode (با انواع آوایی مختلف) به معنی «با» و کاربرد پسوند فعلی -i/-ê که «پسوند استمراری» محسوب می‌شود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Some Peculiar Traits Common to Certain Persian and Other Western Iranian Dialects as Reflected in the Language of the “Tabaqāt al-Sūfiyyih” by A. Ansari
نویسنده [English]
- Youli Ioannesyan
Institute of Oriental Manuscripts of the Russian Academy of Sciences
چکیده [English]
The study considers certain peculiarities shared by a number of western Iranian dialects, which are not observed in the three modern literary forms of New Persian: literary Iranian Persian (Farsi), Afghan Persian (Dari) and Tajiki. The present author has previously conducted detailed research on the Herati dialect based on field research in Afghanistan and, after comparing the said dialect with other Horasani dialects (common in Iran), has identified common features of Khorasan Persian dialects. In the course of the present author’s research on these dialects, it became evident that some of these peculiar features go back to Medieval Times and are attested by an 11th century treatise: “Tabaqāt al-Sūfiyyih” consisting of utterances of A. Ansari, the outstanding mystic and commentator of the Qur’an and whose language reflects some traits of the old Herati dialect. The language of the treatise was studied by the famous iranoligist W. A. Ivanow. But until now, no attempt has been made to consider the characteristics of the language of that treatise from the perspective of modern dialectology. The present study, which fills this gap, analyzes some common features of Khorasani Persian dialects, including Herati and Sistani, Tati dialects in the Caucasus, the dialects of Central Iran spoken by the Zoroastrians, and some other dialects in relation to the language of the “Tabakat al-Sufiyyah”. The dialectal features examined in this article include the use of the third person/demonstrative pronoun enclitically, the use of the preposition xod/xode (with different phonetic variants) meaning "with", and the use of the verb suffix -i/-ê, which is considered a "continuous suffix".
کلیدواژه‌ها [English]
- Iranian studies
- Persian dialectology
- Iranian dialectology
- Comparative dialectology
- Khorasani dialects
)
ارسال نظر در مورد این مقاله