نوع مقاله : علمی - پژ‍وهشی

نویسندگان

1 دانشگاه زابل

2 دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

با جنبش مشروطیت وارد دوره تازه­ای می­شویم که دگرگونی زبان را نیز ناگزیر می­کند. در این دوره مخاطب ادبیات عامه مردم می­شود؛ در نتیجه ارزشها و افکار جدید پدید می­آید و زبان به سادگی می­گراید و نهضت ساده ­نویسی آغاز می­گردد. نثر معاصر فارسی نیز به تدریج متحول می­گردد. نثر ترجمه نیز از این قاعده مستثنی نیست. این تحقیق بر پایه مطالعات توصیفی ترجمه و هنجارهای پیشنهادی توری برای توصیف ترجمه  استوار است. هدف از انجام این پژوهش، واکاوی ویژگی­های سبکی مترجمان ادبی ایران در یک قرن اخیر است. در مطالعه جاری، شش متغیر سبکی مترجمان ادبی ایران- جمله مجهول، طول جمله، واژگان شکسته، واژگان محاوره، گرته ­برداری واژگانی و تعابیر فارسی-  پس از نهضت مشروطه بررسی شد. یافته ­های این بررسی بیانگر آن بود که در طی یک قرن اخیر، استفاده مترجمان ادبی ایران از ساختارهای مجهول، جملات بلند، واژگان شکسته و گرته­ برداری واژگانی بیشتر شده است اما کاربرد تعابیر فارسی و واژگان محاوره پس از اوج­گیری در دوره دوم در ترجمه ­های دوره سوم کمتر شده است. نتایج بر پایه میزان پایبندی مترجمان هر دوره به امکانات و قابلیت­های زبان فارسی واکاوی شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of Some Stylistic Features of the Iranian Literary Translators in the Last Century

نویسنده [English]

  • Mahbube Noura 1

چکیده [English]

With the Constitutional Movement we enter a new era that inevitably changes the language. During this period, laymen become the target of popular literature; as a result, new values ​​and ideas emerge and the language simplification movement begins. Contemporary Persian prose is also gradually changing. Translation prose is no exception. This research is based on descriptive translation studies and its suggested norms for describing translation. The purpose of this study is to investigate the stylistic features of Iranian literary translators in the last century. In the current study, six stylistic variables of Iranian literary translators - passive sentence, sentence length, broken vocabulary, colloquial vocabulary, lexical calque, and Farsi expressions - were studied after the constitutional movement. The findings of this study indicate that over the past century, Iranian literary translators have used more familiar structures, long sentences, broken vocabulary and lexical punctuation, but the use of Persian and colloquial expressions has decreased after the climax of the second period. The results were analyzed based on the extent to which the translators of each course adhered to the capabilities of the Persian language.

  • آزادی بوگر، امید(1394). تاریخ­نگاری ترجمه در دنیای متجدد: ترجمه و تجدد در ایران(2). مترجم، 57، 57-72.
  • آتش­سودا، محمدعلی(1396). سبک نثر داستانی هدایت. پژوهش­های نقد ادبی و سبک­شناسی، 30، 11-48.
  • آذرنگ، عبدالحسین(1394). تاریخ ترجمه در ایران، از دوران باستان تا پایان عصر قاجار. تهران: ققنوس.
  • آقاگلزاده، فردوس؛ اربابی، محمود و قدرت­الله عموزاده(1393). ویژگی­های زبان محاوره در نمایش­نامه­نویسی رادیویی. علوم خبری، 11، 77-102.
  • استکی، آزاده(1388). آزمودن فرضیه ساده سازی : بررسی ویژگی‌های ساده سازی در متون اقتصادی ترجمه شده وترجمه نشده. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.
  • امین، سید حسن. (1384). ادبیات معاصر ایران. چاپ اول. انتشارات دایرة المعارف ایرا نشناسی.
  • جهانگرد، فرانک(1384). تحول نثر فارسی در دوره قاجار. رساله دکتری، دانشگاه تهران.
  • ----------(1390). رویکرد انتقادی، مبنای دگردیسی انواع نثر ادبی در عصر قاجار. نقد ادبی، 15، 61-86.
  • حسینی معصوم، سید محمد و هایده کمیلی­دوست(1389). بررسی شیوه­‌های معادل­یابی واژگانی در ترجمه متون تبلیغاتی و تجاری از انگلیسی به فارسی. مطالعات زبان و ترجمه، 2، 93-114.
  • حلاج­زاده، لیلا(1389). جلال و نثر شکسته معاصر. کتاب ماه ادبیات، 44، 23-29.
  • حیاتی آشتیانی، کریم و شیرازی­نژاد، سپیده(1392). میانگین طول جملات در ترجمه متون مطبوعاتی. بوطیقا، 1(3): 23-34.
  • خاتمی، احمد و مژگان اصغری طرقی(1391). سایه نثر قاجار بر شیوه نگارش فارسی امروز. ادب فارسی، 2(2): 21-43.
  • خزاعی­فرید، علی(1374). فعل شبه­مجهول در فارسی و انگلیسی. مترجم، 20، 2-11.
  • ---------(1393). آفت­های انتخاب اول. مترجم، 55، 3-11.
  • ---------(1395). ترجمه عملی 7. مترجم، 59، 10-14.
  • ---------(1397). درباره لغتنامه کیکیا تالیف روانشاد کریم امامی. مترجم، 63، 61-65.
  • خزاعی­فرید، علی و مسلم فتح­اللهی(1389). تاثیر ترجمه رمان­های مدرن انگلیسی بر هنجار سبکی طول جمله در رمان فارسی(موردپژوهی نه رمان کلاسیک و مدرن). مطالعات زبان و ترجمه، 3، 37-38.
  • خسروبیگی، هوشنگ و محمدخالق فیضی(1391). ترجمه در دوره قاجار(از 1210 ق. تا پایان دوره مظفری). ادب فارسی، 2(2): 125-146.
  • دبیرمقدم، محمد(1392). پژوهش­های زبان­شناختی فارسی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  • دهقان، علی و فاطمه حمام­چی(1394). زبان عامیانه در آثار علی­محمد افغانی. فصلنامه تخصصی ادبیات فارسی، 2(3): 51-73.
  • رضایی، رضا(1397). دانش فارسی در رشته مترجمی زبان انگلیسی: اهمیت، وضعیت و راهکارهای بهبود. فصلنامه مطالعات ترجمه، 62، 7-20.
  • سمیعی گیلانی، احمد(1396). گرته برداری، گفت و گو با خزاعی­فرید. مترجم، 63، 26.
  • صابونچی، مهتاب(1394). اهمیت شناخت فرهنگ در ترجمه با استناد بر چند نمونه. پژوهشهای زبانشناختی در زبانهای خارجی، 5(2): 333-352.
  • صالحی، زهرا(1391). بررسی مقایسه ای متون سیاسی ترجمه شده و اصلی فارسی از لحاظ تراکم واژگان، طول جملات و ضریب تعداد کلمات متفاوت در یک متن. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیخ بهایی.
  • صفا، ذبیح­الله(1381). مختصری در تاریخ تحول نظم و نثر فارسی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • صفارمقدم، احمد(1392). تفاوت­های گفتار و نوشتار در آموزش مهارت­های گفتاری زبان فارسی به غیرفارسی­زبانان. زبان­شناخت، 4(2): 115-140.
  • صلحجو، علی(1391). اصول شکسته­نویسی: راهنمای شکستن واژگان در گفت­و­گوهای داستان. تهران: مرکز.
  • عزیزی، جلیل، رسول­اف، رامین و محمدرضا جاذبی­زاده(1388). رسانه­های جمعی و هویت زبانی-ادبی در بین جوانان شهر شیراز. فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی، 3(7): 175-196.
  • علیزاده، علی(1389). مقوله‌ها و عناصر فرهنگی و چگونگی ترجمة آن‌ها در گتسبی بزرگ ترجمة کریم امامی. پژوهش ادبیات معاصر جهان، 59، 53-74.
  • غفاری، معصومه(1387). پدیده­های قرضی در زبان فارسی (فرانسه، انگلیسی) از مشروطه تا امروز. پایان­نامه کارشناسی ارشد، گروه زبان شناسی دانشگاه فردوسی مشهد.
  • غلامی، علی(1387). بررسی ویژگی­های نثر روزنامه­نگاری دربار قاجار. پژوهش­نامه فرهنگ و ادب، 4(7): 167-188.
  • غمخواه، اعظم و علی خزاعی­فرید(1390). مقایسه کمّی سبک متن اصلی و متن ترجمه شده (مورد پژوهی: سه ترجمه از «پیامبر» و یک ترجمه از« غربزدگی»). مطالعات زبان و ترجمه، 44(3): 103-118.
  • فوئنتس، کارلوس(1383). مرگ آرتمیو کروز، ترجمه مهدی سحابی. تهران: تندر.
  • قدیانی، سارا(1391). بررسی جهانی های ترجمه در متون داستانی کودک و نوجوان ترجمه شده از انگلیسی به فارسی. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
  • کامشاد، حسن(1384). پایه گذاران نثر جدید فارسی، نشر نی، تهران.
  • کیانی­فر، خجسته(1392). تاثیر ترجمه بر ورود زبان عامیانه به ادبیات دوره مشروطه. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
  • لرزاده، محمدرضا(1394). وداع با اسلحه ترجمه نجف دریابندری. مترجم، 57، 51-57.
  • ناظمیان، رضا و زهره قربانی(1395). خوانشی تازه در تقابل زبان رسانه و معیار و تاثیر آن بر ترجمه. پژوهش­های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، 15، 13-36.
  • نجفی، ابوالحسن(1361). آیا زبان فارسی در خطر است؟ نشر دانش، 14، 4-15.
  • -----------(1391). غلط ننویسیم: فرهنگ دشواریهای زبان فارسی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  • ---------- (1391). غلط ننویسیم(فرهنگ دشواری­های زبان فارسی). تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  • نقابی، عفت و فاطمه تاج­فیروزه(1397). بررسی مولفه­های زبان عامیانه در داستان­های جلال آل­احمد. دوفصلنامه زبان و ادبیات فارسی، 84، 243-269.
  • Assis Rosa, Alexandra(2015). Translating Orality, Recreating Orality in Translation. Special Issue of Translation Studies. ed. Paul Bandia. 209-225.
  • Azadibougar , O(2010). Translation historiography in the Modern World: Modernization and Translation into Persian. Target, 22(2): 298-329.
  • D’hulst, L. (2001). Why and How to Write Translation Histories? In J.Milton (Ed). Emerging Views on Translation History in Brazil (pp.21-32). University of São Paulo.
  • Jazeb, M. (2015). Translation of Cultural Features in Informative Texts: A CDA Approach. Translation Studies Quarterly, 48, 11-26.
  • Komijani Farahani, A., Ghasemi, M. (2012). The Naturalness in Translation of Idioms and Proverbs: The Case of a Persian Translation of Pinocchio. Journal of Language and Translation, 3(1): 17-22.
  • Larizgoitia, X. A. (2010). A Typology of Calques: The Calquing Mechanism In Contemporary Basque. Estudios de Linguistica, 24, 13-35.
  • Laviosa, S. (2002). Corpus-Based Translation Studies. Theory, Findings, Applications. Amsterdam/ New York: Rodopi.
  • Lueng, M.W. (2006). The Ideological Turn in Translation Studiese in Duarte, João Ferreira, Alexandra Assis Rosa and Teresa Seruya (eds.), Translation Studies in the Interface of Discipline, volume six, 129–144.
  • Malamatidou, S. (2013). Passive Voice and the Language of Translation: A Comparable Corpus-Based Study of Modern Greek Popular Science Articles. Meta, 58(2): 411-429.
  • McArthur, T. (1992). The Oxford Companion to the English Language. Oxford: Oxford University Press.
  • Menacere, M. (1992). Arabic Methaphor and Idiom in Meta, 37(3): 567–572.
  • Munday, J. (2012). Introducing Translation Studies. Theories and Applications (3th ed.). London: Routledge.
  • Pegulesco, A. (2016). Is Relevance Theory Applicable to Proverbs' Translation? Journal of language and cultural education, 4(1): 124-132.
  • Plechackova, S. (2007). Passive Voice in Translation: a Corpus-Based Study. M.A. Thesis, Masaryk University.
  • Rowley-Jolivet, E. (2001). Activating the Passive – A Comparative Study of the Passive in Scientific Conference Presentations and Research Articles. Grammar and Specialized Language, 20(4): 38-52.
  • Santoyo, J. C. (2006). Blank Spaces in the History of Translation, in G.L. Bastin , P.F. Bandia (Eds.). Charting  the Future of Translation History (pp.11-45). Canada: University of Ottawa Press.
  • Sewell, P. (2001). The Occurrence of Calque in Translation Scripts. Meta, 46(3): 607–615.
  • Snell-Hornby, M. (2006). The Turns of Translation Studies New Paradigms or Shifting Viewpoints. Amsterdam: John Benjamins Publishing Company.
  • Shuttleworth, M., Cowie, M. (2007). Dictionary of Translation Studies. London & New York: Routledge.
  • Toury, G. (1995). Descriptive Translation Studies and Beyond. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins.
  • Tuan, L. (2010). Strategies for Translating the Passive Structure in Scientific Discourse. Asian Social Science, 6(7): 97-107.
  • Wach, S. (2013). Calquing English Terminology into Polish. Academic Journal of Modern Philology, 5(2): 161-169.
  • Wilson, F. C. (2005). A Model for Translating Metaphors in Proverbs (French to English): A Cognitive Descriptive Approach. M.A. Thesis, University of British Columbia.
  • Xin, L. (2010). An Investigation on Grammatical and Lexical Problems in the English-Chinese Document Translation in the United Nations. M.A. Thesis, University of Queensland.

 

 

CAPTCHA Image