تحلیل گفتمان
زهرا حسینی؛ رها زارعی فرد
دوره 12، شماره 2 ، دی 1399، ، صفحه 33-58
چکیده
یکی از مباحث مطرح در بررسی متون و گفتمانها چگونگی استفادة نویسنده و گوینده از فراگفتمانهاست. فراگفتمان، مقولهای است که رابطة بین نویسنده (یا گوینده) با ادعاهایش در متن (گفتمان) و همچنین رابطة وی با مخاطب را بازنمود میکند. فراگفتمانها انواع مختلفی دارند که یکی از مهمترین آنها فراگفتمانهای تعاملی است. در این پژوهش هدف آن ...
بیشتر
یکی از مباحث مطرح در بررسی متون و گفتمانها چگونگی استفادة نویسنده و گوینده از فراگفتمانهاست. فراگفتمان، مقولهای است که رابطة بین نویسنده (یا گوینده) با ادعاهایش در متن (گفتمان) و همچنین رابطة وی با مخاطب را بازنمود میکند. فراگفتمانها انواع مختلفی دارند که یکی از مهمترین آنها فراگفتمانهای تعاملی است. در این پژوهش هدف آن بودهاست انواع فراگفتمانهای تعاملی در یکی از متون تاثیرگذار اسلامی یعنی نهجالبلاغه بر اساس انگارة هایلند (2005) مورد واکاوی قرار گیرد. این فراگفتمانها بر اساس نوع در بافت، طبقهبندی شدهاست و علاوه بر تحلیل کیفی میزان استفاده از انواع فراگفتمانهای تعاملی نیز به صورت کمی سنجیده شدهاست. نتایج این پژوهش نشان میدهد که حضرت علی (ع) در نهجالبلاغه از انواع فراگفتمانهای تعاملی یعنی دخیلسازها، خوداظهاریها، نگرشنماها، یقیننماها و تردیدنماها استفاده کردهاست. از دخیلسازها به منظور ارتباط موثر با مخاطب همراه با نقشهای خاصی همانند هشدار و توبیخ و سرزنش و تشویق مخاطب در مسیر هدایت استفاده مؤثری داشتهاند. از خوداظهاریها برای نفی صفات منفی از خویش و اثبات صفات متعالی خود استفاده کردهاند. تردیدنماها نمود بسیار کمرنگی در نهجالبلاغه دارند. ایشان از یقیننماها که کارکردی تأکیدی دارند، غالبا برای بیان استواری راه و روش خویش استفاده کردهاند. همچنین نگرشنماها که غالبا بار معنایی منفی دارد با ابزار زبانی متعددی در نهجالبلاغه نمود دارد که گاه نگرش حضرت علی را دربارة مخاطبان خود نشان میدهد