نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی دزفول
2 دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول، دزفول، ایران
3 استاد، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران.
4 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه دزفول، دزفول، ایران
چکیده
«کهن‌الگو» یکی از اصطلاحات بنیادین در روان‌شناسی کارل گوستاو یونگ است که در ناخودآگاه فردی و جمعی نوع بشر حضور دارد. هنر و ادبیّات، یکی از نمودگاه‌های اصلی ناخودآگاه بشری است. در شعر کهن فارسی، به‌ویژه منظومۀ حماسیِ بهمن‌نامه و فرامرزنامه، کهن‌الگوها ازجمله کهن‌الگوی «پیرِ دانا» برای تحقّقِ منظور یا غرضی خاص در حماسه حضور می‌یابد که نگارندگان در پژوهشِ پیشِ رو با استناد به دو منظومۀ حماسی، به توصیف و تحلیل آن می‌پردازند. پژوهندگان بر آن‌اند به این پرسش پاسخ دهند که کهن‌الگوی پیر دانا، به چه اَشکالی در دو اثرِ یادشده ظاهر شده است؟ چنان‌که از نتیجۀ تحقیق برمی‌آید، گاهی شخصیت‌های شناخته‌شده به مانند زال، رستم و گرشاسپ، به حقیقتی که در آینده ممکن است رخ دهد، واقف می‌شوند و در نقشِ پیر دانا، نزدیکان خود را از آن رخدادِ در پیش آگاهی می‌بخشند. گاهی هم کسی همچون بهمن که تابعِ «نهادِ» خود است، در رؤیا با کسانی مانند فریدون، سیاوش و کی‌خسرو روبه‌رو می‌شود و آنان در نقش پیرانِ دانا، با تهدید او را از بدی برحذر می‌دارند. در مواقعی هم پیر دانا به عنوان پشتیبانِ پنهان، رخدادی تمثیلی را به تصویر می‌کشد تا مخاطبش را از کاری نادرست برحذر دارد. گاهی هم او در هیأت پرنده یا خواب‌گزاری پیش‌گو آشکار می‌شود و رستگاری مخاطبش را رقم می‌زند. نکتۀ قابل تأمّل این است که در همۀ موارد، رؤیا نقشی اساسی دارد و به طور کلی، پیر دانا در سوگیری‌های کنش شاهان و پهلوانان و تغییر مسیر حماسه، اثراتی مطلوب و تأثیرگذار به جای می‌نهد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Jungian reading of "Dreams" in Bahman Nameh and Faramaraz Nameh poems with the approach of language psychology (a case study of wise old man)
نویسندگان [English]
- Mohsen Azarpira 1
- HamidReza Ardestani Rostami 2
- Nasrollah Emami 3
- Masoud Kheradmandpour 4
1 PhD student of Persian language and literature, Islamic Azad University of Dezful
2 Associate Professor of Islamic Azad University, Dezful Branch, Dezful, Iran
3 Professor, Department of Persian Language and Literature, Dezful Branch, Islamic Azad University, Dezful, Iran.
4 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Dezful University, Dezful, Iran
چکیده [English]
Archetype is one of the fundamental terms in Jung's psychology and is located in the individual and collective unconscious of mankind. One of the main manifestations of the human unconscious is art and literature. In the ancient Persian poetry, especially the epic poems Bahmannameh and Farammarznameh, archetypes such as Pir Dana have been reflected for the realization of specific purposes or goals, which have been investigated in the present research by referring to library sources and descriptive-analytical method.
This research is written in the field of epic literature and using Jung's psychology. For this purpose, the dreams mentioned in these two systems have been taken into consideration. The archetypal criticism of the mentioned works led to the discovery of the nature, characteristics and role of myths in the poetic worldview of the creators of the work. In a general view, it can be said that Pir Dana appears in the world of dreams as a vague character (like a bird) to the kings and heroes of the epic poems Bahman-nameh and Faramaraznameh and gives the road map to heroes such as Bahman, Rostam, Gershasab, Feridun, Kay Khosrow and Siavash shows that in this regard, we can refer to the dream of Shah Soor (the marriage of Bahman with Ketayun).
Also, sometimes Jamasb and Zal in the role of wise old man, in the world of sleep and wakefulness (familiar and obvious character), interprets the dreams of these famous warriors and separates the head from the nose; Therefore, Pir Dana has a familiar and vague identity. All in all, Pir Dana has had merciful, favorable and direct effects on the biases of the action of kings and heroes and changing the course of the epic.
کلیدواژه‌ها [English]
- Jung
- archetype
- dream
- epic text
)
ارسال نظر در مورد این مقاله