بررسی فرایند دگرسازی و شگردهای بازنمایی زندگی شرقی ـ ایرانی در گفتمان جیمز موریه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• رضا قنبری عبدالملکی ¹
• شهربانو قربان عبدالملکی ²

¹ استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه دامغان

² داﻧﺶآﻣﻮﺧﺘﺔ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ زﺑﺎنﺷﻨﺎﺳﻲ، داﻧﺸگﺎهUPM، ﺳﺮداﻧگ، ﻣﺎﻟﺰی

https://doi.org/10.22067/jlkd.2023.83196.1176

چکیده

پژوهش حاضر با تکیه بر نظریۀ تئون ون‌دایک، راهبردهای گفتمانیِ جیمز موریه در دگرسازی و بازنماییِ زندگیِ شرقی ـ ایرانی را مورد واکاوی قرار داده است. نگارندگان در این جستار با بررسی رمان سرگذشت حاجی‌بابا کوشیده‌اند به این پرسش‌ مهم پاسخ دهند که ایدئولوژی موریه چه سان بر گفتمان وی تأثیر نهاده است؟ این‌که هویت و شیوۀ زندگی شرقی ـ ایرانی، در گفتمان این نویسندۀ غربی و مسیحی چگونه بازنمایی شده‌ است، پرسش‌ بعدی این مقاله است. در پیوند با این پرسش‌ها، نگارندگان نقش این بازنمایی‌ها را در رویه‌های تولید گفتمان به ‌طور انتقادی مورد بررسی قرار داده‌‌اند. روش انجام این پژوهش، توصیفی- تحلیلی است و داده‌ها به صورت کتابخانه‌ای گردآوری شده‌اند. یافته‌های مقاله نشان می‌دهد که در گفتمان موریه، جلوه‌هایی از شرقِ ساخته‌شدۀ ذهن خاورشناسان غربی وجود دارد که در ایدئولوژیِ آنان به منزلۀ «غیر» پنداشته شده و با صورتی از نژادپرستی همراه است. بر پایۀ این ایدئولوژی، موریه کوشیده است تا از طریق دگرسازی منفی‌انگار و هویت‌بخشی به خود از راه انتساب ویژگی‌های منفی به ایرانیان، تصویری ناخوشایند از جامعۀ ایران عصر قاجار ارائه ‌کند. شایان ذکر است که در گفتمان رمان، ساختارهای ایدئولوژیکی به شیوه‌های مختلف در مقوله-های «معنا»، «ساختارهای صوری» و «بلاغت» اظهار شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

• جیمز موریه
• حاجی بابا
• گفتمان انتقادی
• ون‌دایک
• ایدئولوژی استعمار

موضوعات

• تحلیل گفتمان انتقادی

عنوان مقاله [English]

A critical analysis of the transformation process and the methods used to show Oriental-Iranian life in James Morier's discourse.

نویسندگان [English]

• Reza Ghanbari Abdolmaleki ¹
• Shahrbanou Ghorban Abdolmalaki ²

¹ Assistant Professor of Persian Language and Literature, Damghan University

² Master of Linguistics, UPM University, Serdang, Malaysia

چکیده [English]

The current research seeks to examine the discursive strategies employed by James Morier in the transformation and representation of Oriental-Iranian life, adopting Theon VanDijk's theory and critical approach. To do so, by examining Haji Baba Esfahani’s biography novel, the authors attempt to answer the following research questions: 1) How did Morier's ideology affect his speech? 2) How are the identity and life of the Eastern-Iranian represented in the speech of this Western and Christian writer? 3) What are the most practical methods and strategies to identify Morier's ideology in the text of the novel? To this end, the authors have critically examined the role of these representations in the production processes of colonial discourse. The data have been gathered from libraries, and the research methodology is descriptive-analytical. The findings demonstrate that Morier's discourse contains representations of the East as it has been conceived by Western Orientalists, which is seen as "other" in their ideology and connected to racism. On the basis of this ideology, Morier has attempted to present an unpleasant picture of Iranian society during the Qajar era by changing the negative image and giving himself identity by attributing negative traits to Iranians. It is important to note that ideological structures are expressed in several ways in the novel's discourse in terms of "meaning," "formal structures," and "rhetoric."

کلیدواژه‌ها [English]

• James Morier
• Haji Baba
• Discourse
• Van Dijk
• Ideology