زبانشناسی و گویش‌های خراسان
حمید خصلتی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 03 اردیبهشت 1403
چکیده
پژوهش وبررسی در گویش های اصیل فارسی ازآن جمله پژوهش هایی است که برای پژوهشگرلذتی دوچندان همراه دارد وهمچنین دستاورد های حاصله ازآن می تواند دستمایه کارگزاران فرهنگی کشور قرارگرفته وهمچنین راهگشای پژوهش های بعدی در این مسیر باشد.خراسان بزرگ که خاستگاه زبان فارسی دری بوده است هنوزازیک ویژگی منحصربه فرد برخورداراست وآن دوربودن گویش ...
بیشتر
پژوهش وبررسی در گویش های اصیل فارسی ازآن جمله پژوهش هایی است که برای پژوهشگرلذتی دوچندان همراه دارد وهمچنین دستاورد های حاصله ازآن می تواند دستمایه کارگزاران فرهنگی کشور قرارگرفته وهمچنین راهگشای پژوهش های بعدی در این مسیر باشد.خراسان بزرگ که خاستگاه زبان فارسی دری بوده است هنوزازیک ویژگی منحصربه فرد برخورداراست وآن دوربودن گویش بسیاری ازشهرستان های استان ازتغییرات گسترده ی زبانی است.گویش شهرهایی چون گناباد،قاین،تایباد،تربت حیدریه به گونه ای است که کمترین تغییرات را درطول زمان شاهد بوده ااست ومقایسه گویش وواژگان مردم این مناطق با منابع مکتوب قرن های چهارم و پنجم شاهدی بر این مدعاست.پژوهش پیش روکه با دقت نظروجستجودربخش کوچکی از گویش روستای بیمرغ شهرستان گناباد صورت گرفته است،نشان دهنده ی اهمیت زمان وتقسیم بندی ونام گذاری آن نزدمردم این دیاراست.
این پژوهش نشان خواهد دادمردم این منطقه با چه روش های جالب توجهی تقسم بندی های متنوعی از زمان را در طول شبانه روز وهمچنین در طول ماه وسال انجام داده اند.توجه به شغل اکثرمردم این منطقه که کشاورزی ودامداری بوده است دلایل خوبی برای نحوه تقسیم بندی های زمان وتنوع آن فراهم می آورد. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته و برای گردآوری اطلاعات از روش مشاهده و مصاحبه استفاده شده است.
فاطمه کاظمی مطلق؛ محمود الیاسی؛ اعظم استاجی
دوره 7، شماره 12 ، تیر 1394، ، صفحه 49-78
چکیده
زبان‌ها و گویش‌ها به‌عنوان یکی از عناصر عمده فرهنگ‌ها، از سرمایه‌های انسانی محسوب می‌شوند و در شرایطی که شاهد نابودی سریع این سرمایه‌های ملّی و انسانی هستیم و نگه‌داری از آن‌ها میسّر نیست، لازم است با ثبت و ضبط ویژگی‌های آن‌ها از محو کامل این میراث‌های فرهنگی جلوگیری به‌عمل آوریم. هدف از انجام این پژوهش توصیف بخشی از نظام ...
بیشتر
زبان‌ها و گویش‌ها به‌عنوان یکی از عناصر عمده فرهنگ‌ها، از سرمایه‌های انسانی محسوب می‌شوند و در شرایطی که شاهد نابودی سریع این سرمایه‌های ملّی و انسانی هستیم و نگه‌داری از آن‌ها میسّر نیست، لازم است با ثبت و ضبط ویژگی‌های آن‌ها از محو کامل این میراث‌های فرهنگی جلوگیری به‌عمل آوریم. هدف از انجام این پژوهش توصیف بخشی از نظام فعلی گویش روستای ادکان (خراسان شمالی ـ اسفراین) است. این گویش از جمله گویش‌های تاتی خراسان شمالی می باشد و تاکنون تحقیق زبان شناختی جامعی بر روی آن انجام نگرفته است. در این پژوهش، برای جمع‌آوری داده‌ها، از ده گویش‌ور زن و پنج گویش‌ور مرد بومی، سال‌خورده و میان‌سال، و بی‌سواد و کم‌سواد ساکن در این روستا استفاده شده است و سؤالات از قبل تدوین‌شده‌ای به‌طور شفاهی از آن‌ها به عمل آمده و صدایشان ضبط گردیده است. داده‌های خام این بررسی از آوانویسی صدای ضبط شده گویش‌وران به‌دست آمده است. این داده‌ها نشان می‌دهد که نظام فعلی این گویش تفاوت‌های زیادی با زبان فارسی معیار دارد و مهم‌ترین نتایج مرتبط با این پژوهش عبارتند از: 1) این گویش فاقد زمان‌های ملموس، ماضی نقلی مستمر وگذشته ابعد است؛ 2) شناسه‌ها در این گویش در زمان‌های مختلف و با فارسی معیار متفاوتند؛ 3) تکواژهای ماضی‌ساز در این گویش متفاوت با فارسی معیارند؛ 4) در این گویش پیشوندهای فعلی اغلب به‌سبب هماهنگی واکه‌ای با ستاک فعل، به‌صورت‌های دیگری به‌کار می‌روند؛ 5) در گویش ادکان صرف فعل در ماضی نقلی مشابه صرف آن در ماضی ساده است وتفاوت آن‌ها در جایگاه تکیه است؛ 6) در این گویش فعل کمکی «بودن» در صرف فعل‌های ماضی بعید، به /d/ تبدیل می‌شود؛ 7) برای ساخت صورت آینده فعل در این گویش دو روش وجود دارد؛ 8) ساخت فعل امر در گویش ادکان مشابه با فارسی معیار است به‌جز موارد استثنایی چون فعل «ایستادن».
محسن صادقی؛ محمّدتقی راشد محصّل
دوره 3، شماره 4 ، دی 1390
چکیده
قرآن قدس، یکی از متون ارزشمندِ بر جای مانده به زبان فارسی است. این برگردان قرآن کریم، افزون بر فواید دینی از سودمندی های فراوان زبانی نیز برخوردار است. تعدادی از واژه های به کار رفته در آن، واژه های کهنی هستند که می توان برای آن ها کاربردهای نادری در متون دیگر هم دید. برخی دیگر بی تردید گویشی هستند و در متون دیگر به کار نرفته اند. این مقاله ...
بیشتر
قرآن قدس، یکی از متون ارزشمندِ بر جای مانده به زبان فارسی است. این برگردان قرآن کریم، افزون بر فواید دینی از سودمندی های فراوان زبانی نیز برخوردار است. تعدادی از واژه های به کار رفته در آن، واژه های کهنی هستند که می توان برای آن ها کاربردهای نادری در متون دیگر هم دید. برخی دیگر بی تردید گویشی هستند و در متون دیگر به کار نرفته اند. این مقاله می کوشد نمونه واژه های قرآن قدس را در گویش های خراسان جنوبی به استناد حداقل یک جملة گویشی نشان دهد. این واژه ها در فرهنگ های موجود فارسی ثبت نشده اند و یا این که معنی ضبط شده برای آن ها کامل نیست.
