رده شناسی زبان
ابزارهای تمایزگذاری فاعل و مفعول در عربی و فارسی: رویکردی تطبیقی-در زمانی

روح الله مفیدی

دوره 14، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 105-133

چکیده
  این مقاله با نگاهی درزمانی (تاریخی) به بررسی و مقایسۀ تحولات دو زبان عربی و فارسی در سه حوزۀ آرایش واژگانی، مطابقه و حالت­نمایی به ­مثابه ابزارهای متمایزکردن فاعل و مفعول پرداخته‌است. درواقع، مسئلۀ اصلی این پژوهش، بررسی و پیگیری تحولاتی بوده که در تاریخِ این دو زبان در زمینۀ روش­های تفکیک فاعل و مفعول رخ داده‌است. در زبان عربی، ...  بیشتر

دستور نقش و ارجاع و دستوری شدگی- شواهدی از معین شدگی در فارسی

فرهاد معزی پور

دوره 12، شماره 1 ، تیر 1399، ، صفحه 137-188

چکیده
  دستوری‌شدگی فرایندی است که منجر به شکل‌گیری واحدهای دستوری از منابع واژگانی می‌شود یا به‌موجب آن واحدهای دستوری در یک زبان، دستوری‌تر می‌شوند. یافتن مصادیق دستوری‌شده در زبان فارسی پیشتر موضوع پژوهش‌های زبان‌شناختی متعددی بوده است، اما آنچه که در این پژوهش مورد بررسی قرار می‌گیرد پاسخ به این پرسش است که چگونه می‌توان از قابلیت‌های ...  بیشتر

نظام آغازگر در دو زبان فارسی و انگلیسی: مطالعه ای رده شناختی

اسماعیل صفائی اصل؛ رضا مراد صحرائی

دوره 10، شماره 18 ، مرداد 1397، ، صفحه 21-53

چکیده
  مقالة حاضر در چارچوب دستور نقش­گرای نظام­مند و بر مبنای رده­شناسی نقش­گرای نظام­مند و مشخصاً تعمیم­های رده­شناختی متیسن (2004) انجام یافته است. هدف از انجام این پژوهش توصیف رفتارهای رده­شناختی نظام آغازگر در دستور بند سادة زبان فارسی بر مبنای تعمیم­های رده­شناختی متیسن و مقایسة رفتارهای رده­شناختی یادشدة زبان فارسی ...  بیشتر

تبیین نقشی از حذف به قرینه در جملات هم پایه زبان فارسی

محمد راسخ مهند

دوره 3، شماره 5 ، دی 1390

چکیده
  هدف این مقاله تبیین نقشی حذف به قرینه در جملات هم پایه زبان فارسی است. ابتدا به بررسی این نکته پرداخته ایم که حذف به قرینه در کدام یک از بخش های جملات مرکب زبان فارسی امکان پذیر است، و این الگو چه نسبتی با ویژگی های رده شناختی حذف به قرینه در زبان های مختلف دارد. این مقایسه نشان می دهد در زبان های مختلف برای حذف به قرینه قاعده خاصی وجود ...  بیشتر

مقایسه دستوری شدگی و دستوری زدایی در فارسی کنونی (مطالعه موردی: تبدیل برخی وندهای تصریفی به اشتقاقی)

مهرداد نغزگوی کهن

دوره 3، شماره 4 ، دی 1390

چکیده
  دستوری شدگی فرایندی است که طی آن اجزای زبانی خصوصیات دستوری بیشتری را کسب می کنند. این اجزا در مسیر دستوری شدگی مراحل خاصی را با ترتیب مشخصی پشت سر می گذارند. این مراحل را با نمودار مرحله ای دستوری شدگی باز می نمایند. مراحل در نظر گرفته شده برای دستوری شدگی جهانی نیست؛ با این حال، بسیاری از محققان قائل بر ترتیب مشخصی برای این مراحل هستند. ...  بیشتر

مفعول نمایی افتراقی، نگاهی دیگر به "را"

محمد راسخ مهند

دوره 2، شماره 2 ، مهر 1389

چکیده
  مفعول نمایی افتراقی ویژگی زبانهایی است که همه مفعولها را به یک شیوه نشان نمی دهند. بوسونگ (1985) این پدیده را در برخی از زبانهای ایرانی بررسی کرده است. آیسن (2003) نشانه «را» در فارسی را نشانه ای می داند که به معرفگی و جانداری مفعولها حساس است، و این زبان را نمئنه ای از زبانهای دارای مفعول نمایی افتراقی می داند. در این مقاله نشان داده ایم برخلاف ...  بیشتر