زبانشناسی و گویش‌های خراسان
راضیه موسوی خو؛ زهره زرشناس؛ آتوسا رستم بیک تفرشی
دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 83-112
چکیده
زبان سغدی از زبانهای ایرانی میانهی شرقیست که به سه گروه مانوی، بودایی و مسیحی تقسیم میشود. در این پژوهش به بررسی آرایش سازههای متن سغدی بودایی «وِسَنترَه جاتَکَه» پرداخته شده است. تاکنون پژوهشی در باب رده‌شناسی زبان سغدی بودایی صورت نگرفته است. این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی و تحلیل‌ها از نوع کمی و کیفی است، ...
بیشتر
زبان سغدی از زبانهای ایرانی میانهی شرقیست که به سه گروه مانوی، بودایی و مسیحی تقسیم میشود. در این پژوهش به بررسی آرایش سازههای متن سغدی بودایی «وِسَنترَه جاتَکَه» پرداخته شده است. تاکنون پژوهشی در باب رده‌شناسی زبان سغدی بودایی صورت نگرفته است. این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی و تحلیل‌ها از نوع کمی و کیفی است، گردآوری دادهها به روش کتابخانهای است. چارچوب تحلیل، مؤلفههای تحلیل آرایش سازهی معرفیشده در دبیرمقدم (۱۳۹۲) و درایر (۱۹۹۲) است. از میان مجموع ۲۸ مؤلفهی معرفیشده در این آثار، ۱۵مؤلفهی وابسته به اسم بررسی شدهاند. بر مبنای نظریهی جهت انشعاب (BDT) برای زبانهای گوناگون میتوان دو وضعیت را متصور شد: راستانشعابی و چپانشعابی. پس از بررسی۲۹۱۲ جفتعنصر وابسته به اسم موجود در متن، مشخص شد که زبان سغدی بودایی بر اساس فرضیهی جهت انشعاب، گرایش به چپانشعابی بودن دارد. به طوریکه در ۵ مؤلفه راستانشعابی یا هستهآغاز است و در ۸ مؤلفه چپانشعابی یا هستهپایان است.
زهره زرشناس؛ موسی محمودزهی؛ بهجت قاسم زاده
دوره 10، شماره 18 ، مرداد 1397، ، صفحه 125-149
چکیده
بُمپوری، گویش بلوچی رایج در شهر تاریخی بمپور در شهرستان ایرانشهر است که بر اساس جدیدترین تقسیم‌بندی‌ها، در گروه گویش‌های جنوبی این زبان قرار می‌گیرد. با توجه به اینکه زبان بلوچی از کهنترین زبانهای ایرانی محسوب میشود و در تأثیرپذیری از زبان فارسی معیار تا حد زیادی محافظهکار بوده، بسیاری از گویش‌های آن، از جمله بمپوری ...
بیشتر
بُمپوری، گویش بلوچی رایج در شهر تاریخی بمپور در شهرستان ایرانشهر است که بر اساس جدیدترین تقسیم‌بندی‌ها، در گروه گویش‌های جنوبی این زبان قرار می‌گیرد. با توجه به اینکه زبان بلوچی از کهنترین زبانهای ایرانی محسوب میشود و در تأثیرپذیری از زبان فارسی معیار تا حد زیادی محافظهکار بوده، بسیاری از گویش‌های آن، از جمله بمپوری برخی از ویژگیهای زبانهای کهنتر ایرانی را در خود حفظ کردهاند.در مقالة حاضر برخی از واجهای ایرانی باستان که سیر تحولشان در این گویش با دورة میانه و جدید زبانهای ایرانی متفاوت بوده است، از جمله واکههای مرکب /ai/، /au/، همخوان /v/ آغازی، همخوانهای /f/، /x/ آغازی و میانی، همخوانهای /p/، /t/، /č/، /d/، /k/، /g/ میانی و خوشههای همخوانی /ϑr/، /*dz/، /št/ و /*hv/ مورد بررسی قرار میگیرند و وجوه تشابه یا تفاوت آنها با واجهای دورة باستان، میانه و نو ایرانی مشخص میگردد، علاوه بر این، به فرایند گردش واکهای و پیشینشدگی واکهای در این گویش پرداخته میشود. در گام بعد هر کدام از واجهای مورد نظر در این گویش با دو گویش بلوچی همجوار، یعنی دلگانی و لاشاری مقایسه میشوند و در پارهای از موارد نیز مقایسههایی با زبان رودباری کرمان صورت می‌گیرد.
