روان شناسی زبان
فرزانه مقدم امینی؛ مزدک انوشه
دوره 14، شماره 2 ، تیر 1401، ، صفحه 203-231
چکیده
چکیده جایگاه موضوع‌های درونی فعل مسئله‌ای زبان ویژه است. در زبان فارسی تقدم و تاخر موضوع‌های درونی نسبت به هم در ساخت‌های دومتعدی موضوعی قابل توجه و متفاوت از ساخت‌های دو‌مفعولی در زبان‌های دیگر است. در دستور زایشی جابه‌جایی مفعول که با قلب نحوی متفاوت است و در برخی از زبان‌ها مانند زبان‌های اسکاندیناوی رخ می‌دهد و نخستین ...
بیشتر
چکیده جایگاه موضوع‌های درونی فعل مسئله‌ای زبان ویژه است. در زبان فارسی تقدم و تاخر موضوع‌های درونی نسبت به هم در ساخت‌های دومتعدی موضوعی قابل توجه و متفاوت از ساخت‌های دو‌مفعولی در زبان‌های دیگر است. در دستور زایشی جابه‌جایی مفعول که با قلب نحوی متفاوت است و در برخی از زبان‌ها مانند زبان‌های اسکاندیناوی رخ می‌دهد و نخستین بار توسط هولمبرگ(1986) مطرح شد، فراگشت مفعول نام دارد. در این فرایند سازۀ مفعول از محل تولید خود به جایگاهی بالاتر منتقل می‌شود . در زبان فارسی کریمی(2005) و انوشه(1400) معتقدند مفعول مستقیم مشخص و همراه با «را» به جایگاهی بالاتر از مفعول غیرمستقیم جابه جا می‌شود. در این پژوهش برآنیم تا فراتر از مرزهای زبان شناسی با تکیه بر شواهد عملی و با کمک دو آزمون روان زبان شناختی از جمله قضاوت دستوری بودن و خوانش خودگام و بر اساس نظریة پیچیدگی اشتقاقی مرنتز(2005) نشان دهیم در ساخت‌های دومتعدی و نیز در ساخت‌های دارای محمول ثانویه فراگشت مفعول مستقیم رایی رخ می‌دهد و جملة حاصل بی نشان است اما، مفعول مستقیم بدون «را» دچار فراگشت نمی‌شود. جابه‌جایی‌های مفعولی دیگر به جز فراگشت به انگیزه‌های کلامی صورت می‌گیرد و جملات نشان دارتولید می‌کند.واژگان کلیدی: فراگشت مفعول، مفعول مستقیم، زمان واکنش، نظریه پیچیدگی اشتقاقی، قضاوت دستوری بودن، خوانش خودگام.
