گویش شناسی
طاهره افشار؛ فری نوش گراوند
دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 79-110
چکیده
در بافتهای دو یا چندزبانه، تماس زبانی گویشوران در کنشهای اجتماعی روزمره به پدیده رمزگردانی منجر میشود. تعاریف گوناگونی برای رمزگردانی ارائه شده است. اما رایجترین تعریف عبارت است از: استفاده بیش از یک زبان در یک پارهگفتار یا کنش ارتباطی. رمزگردانی از دیدگاههای مختلف جامعهشناختی، روانشناختی و دستوری مورد بررسی قرار میگیرد. ...
بیشتر
در بافتهای دو یا چندزبانه، تماس زبانی گویشوران در کنشهای اجتماعی روزمره به پدیده رمزگردانی منجر میشود. تعاریف گوناگونی برای رمزگردانی ارائه شده است. اما رایجترین تعریف عبارت است از: استفاده بیش از یک زبان در یک پارهگفتار یا کنش ارتباطی. رمزگردانی از دیدگاههای مختلف جامعهشناختی، روانشناختی و دستوری مورد بررسی قرار میگیرد. رسمی و معیار بودن زبان فارسی و همچنین اعتبار اجتماعی، علمی و فرهنگی آن در مقایسه با زبانهای بومی محلی، گفتار گویشوران این زبانها را تحت تأثیر قرار میدهد. زبان لکی نیز ازجمله زبانهایی است که گویشوران آن در بافتهای گوناگون و به دلایل متفاوت، تغییر رمز میدهند. پژوهش حاضر به بررسی پدیده رمزگردانی در بین گویشوران لک زبان و با در نظر گرفتن سه عامل جامعهشناختی سن، جنسیت و بافت وقوع گفتار میپردازد. دادههای مرتبط با رمزگردانی 120 نفر از گویشوران دوزبانه لکی-فارسی شهرستان کوهدشت در طول 10 جلسهی 45 تا 60 دقیقهای ضبط و ثبت گردید. دادهها در سه گروه سنی 13-7، 35-18 و 50 سال به بالا در بین زنان و مردان و در دو بافت رسمی شامل مدرسه، اداره و بانک و غیررسمی شامل خانواده، محله و بازار جمعآوری گردید. تجزیهوتحلیل دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS انجام و در بخش آمار استنباطی از آزمون خی 2 استفاده شد. نتایج نشان داد که سه عامل سن، جنسیت و بافت وقوع گفتار در میزان رمزگردانی گویشوران تأثیرگذارند. به گونهای که میزان رمزگردانی به زبان فارسی در بین زنان و افراد با سن کم و در بافت رسمی بیشتر اتفاق میافتد.