زینب محمدابراهیمی جهرمی؛ زهرا کریمی باوریانی؛ عالیه کرد زعفرانلو؛ یدالله منصوری
دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 27-54
چکیده
فرایند همگونی از فرایندهای رایجی است که در بیشتر زبان‌ها به فراوانی یافت می‌شود. این فرایند اغلب به دو صورت پسرو و پیشرو روی می‌دهد. ﭘﮋوهش پیش رو به بررسی عواملی که در تعیین جهت فرایند همگونی دارای نقش هستند، پرداخته است. مبنای مورد استفاده، دیدگاه سیبویه بوده و داده‌های بررسی شده از زبان‌های فارسی، بختیاری، دوانی، لارستانی ...
بیشتر
فرایند همگونی از فرایندهای رایجی است که در بیشتر زبان‌ها به فراوانی یافت می‌شود. این فرایند اغلب به دو صورت پسرو و پیشرو روی می‌دهد. ﭘﮋوهش پیش رو به بررسی عواملی که در تعیین جهت فرایند همگونی دارای نقش هستند، پرداخته است. مبنای مورد استفاده، دیدگاه سیبویه بوده و داده‌های بررسی شده از زبان‌های فارسی، بختیاری، دوانی، لارستانی و لری گردآوری شده‌اند. این ﭘﮋوهش به بررسی عوامل نقشمند در جهت فرایند همگونی در زبان‌های ایرانی غربی جنوبی غربی بر مبنای دیدگاه سیبویه پرداخته است. بدین منظور، پنج فرایند همگونی در این زبان‌ها مورد بررسی قرار گرفته‌اند. به باور دبیرمقدم (1393) زبان‌های ایرانی غربی جنوبی عبارتند از فارسی، لارستانی، لارکی، دلواری، بختیاری، دوانی و لری. واحد بررسی‌ها تکواﮊ و واﮊه، و جایگاه‌های مورد بررسی، مرز هجا و پایانه می‌باشند. به منظور گردآوری داده‌ها، هم از منابع کتابخانه‌ای و هم میدانی بهره گرفته شده است. از جمله دستاوردهای این ﭘﮊوهش این است که مشخصه‌های ذاتی که مربوط به جایگاه و روش تولید هستند مانند ]+تیز[، ]+خیشومی[، جزو مشخصه‌های غالب در جهت همگونی است و واج‌های دارنده چنین مشخصه‌هایی قدرت لازم در غلبه و همگون کردن سایر واج‌ها را دارند. همچنین، قدرت نسبی جایگاهی آغازه نسبت به پایانه، یکی دیگر از عواملی است که جهت همگونی را در این زبان‌ها، مشخص می‌کنند و هنگامی که این دو عامل در فرایند با یکدیگر رقابت می‌کنند، خنثی‌شدگی روی داده و باعث بازداری از بروز همگونی می‌گردد. همگونی پیشرو در این زبان‌ها رایج‌تر از پسرو می‌باشد.
