تحلیل گفتمان انتقادی
احمد سپنتامهر؛ مجیدرضا خزاعی وفا؛ علی ماندگار
دوره 15، شماره 3 ، آذر 1402، ، صفحه 89-53
چکیده
زبان از منظرهای مختلفی قابل‌مطالعه است و یکی از روش‌های پژوهش دگرگونی‌های زبانی در جامعه، پژوهش در منابع فرهنگی جامعه از قبیل داستان‌ها، رمان‌ها، تولیدات موسیقیایی و اشعار و اساطیر کهن است. از مقولات موردتوجه رسانهها که در بازنماییها جایگاه مهمی را به خود اختصاص داده است، مقولۀ جنسیت و به‌طور ویژه بازنمایی جنسیتی مردانه ...
بیشتر
زبان از منظرهای مختلفی قابل‌مطالعه است و یکی از روش‌های پژوهش دگرگونی‌های زبانی در جامعه، پژوهش در منابع فرهنگی جامعه از قبیل داستان‌ها، رمان‌ها، تولیدات موسیقیایی و اشعار و اساطیر کهن است. از مقولات موردتوجه رسانهها که در بازنماییها جایگاه مهمی را به خود اختصاص داده است، مقولۀ جنسیت و به‌طور ویژه بازنمایی جنسیتی مردانه یا زنانه است. نمایش مردسالاری جنبه‌های مختلف مثبت و منفی دارد و در فرهنگهای مختلف دگرگون است و نحوۀ به تصویر کشیدن مرد دارای اقتدار و تأثیرگذار برخاسته از مؤلفه‌های یک فرهنگ به نقش و جایگاه او در همان بستر و زمینه است. هدف پژوهش حاضر، مطالعۀ شیوۀ بازنمایی مردسالاری در شکل مثبت در شعر کهن فارسی از منظر زبانشناسی اجتماعی است. به این منظور، ابیاتی که در ارتباط روشن‌تری با موضوع تحقیق، یعنی تعامل زبانی مبتنی بر جنسیت، هستند انتخاب شده و با استفاده از روش تحلیل نشانه‌شناختی سه سطحی بارت، نحوۀ بازنمایی شخصیت مرد و به‌طور مشخص پدر، همچنین جایگاه زبانی پدر در برابر دیگر نقش‌ها از منظر زبانشناسی اجتماعی تحلیل شده است. نتایج به‌دست‌آمده، نشان میدهد در شعر کهن شاهد بازنمایی از نوع کنترل زبانی مردان، فرادستی زبانی پدر در برابر دیگر نقش‌ها، غیاب گفتگو و بسترسازی برای درخواست از مرد کانونی (پدر) و همچنین جنسیتزدگی در مراودات زبانی هستیم که این بازنمایی مبتنی بر ایدئولوژی و گفتمان مردسالاری در جامعه است و هرچند مثبت قلمداد می‌شده است در جامعه و فرهنگ کنونی آن جایگاه و نقش را بر عهده ندارد.
