بررسی برخی فرایندهای واژ-واجی در زبان ترکی آذری گویش زنجانی بر اساس رویکرد بهینگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فرناز عبادی ¹
• محمدرضا اروجی ¹
• سکینه جعفری ¹
• مهری تلخابی ²

¹ گروه زبان و زبانشناسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران

² گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.

https://doi.org/10.22067/jlkd.2024.85728.1223

چکیده

در این تحقیق سعی بر آن شد تا برخی فرایند‌های واژ-واجی یعنی فرایندهای واجی که در مرز تکواژ‌ها (ریشه و پسوند) رخ می‌دهد در چهارچوب بهینگی (پرینس و اسمولنسکی، 1993) بررسی شوند. زبان ترکی آذری زبانی پیوندی است بطوریکه حروف اضافه (پس‌اضافه) بصورت پسوند به ریشه پیوند می‌خورند. این تحقیق بصورت توصیفی-تحلیلی و بر اساس داده‌هایی صورت گرفت که بصورت مصاحبه از سی گویشور بومی زن و مرد شهر زنجان ( بین 15 تا 75 سال) در سه گروه نوجوان، میانسال و بزرگسال ( هر گروه ده نفر) جمع آوری شده بود. بر اساس نظریه بهینگی، محدودیت‌های وفاداری و نشانداری مربوط به فرایندهای واژ-واجی مشخص شد و تعامل محدودیت‌ها برای به‌دست آوردن صورت بهینه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که محدودیت ONSET (هجا باید دارای آغازه باشد) و محدودیتHARMONY (واکه پسوند باید از نظر مشخصه پسین و گرد با آخرین واکه ریشه هماهنگی داشته باشد) به عنوان محدودیت‌های بالارتبه در زبان ترکی آذری گویش زنجانی در نظر گرفته می‌شود. همچنین محدودیت‌های وفاداری IDENT-IO (واحد برونداد باید دارای ارزش برابر با واحد متناظر دروندادی‌اش باشد) در رتبه‌بندی محدودیت‌ها دارای رتبه پایینی هستند و تخطی از آنها گزینه را غیر‌بهینه نمی‌کند. همچنین می‌توان گفت که نظریه بهینگی توانایی توصیف فرایندهای واژ-واجی در زبان ترکی آذری را دارد.

کلیدواژه‌ها

• زبان ترکی آذری
• فرایندهای واژ-واجی
• محدودیت‌های نشانداری
• محدودیت‌های وفاداری
• نظریه بهینگی

موضوعات

• واج شناسی

عنوان مقاله [English]

The Study of Some Morpho-phonological Processes in Azeri Turkish Zanjani Dialect based on The Optimality Theory

نویسندگان [English]

• Farnaz Ebadi ¹
• Mohammad Reza Orouji ¹
• Sakineh Ja'fari ¹
• mehri talkhabi ²

¹ Department of Language and Linguistics, Zanjan Branch, Islamic Azad University, Zanjan, Iran

² Department of Persian Language and Literature, Zanjan Branch, Islamic Azad University, Zanjan, Iran.

چکیده [English]

At the present study, some Morpho-phonological processes in Azeri Turkish, Zanjani Dialect were studied based on Optimality Theory (Prince & Smolenski, 1993). This was a descriptive-analytical study and was based on interviews with 30 native speakers (between 15 and 75 years old) of Zanjan in three groups of adolescents, Middle-aged, and the elderly (each group included 10 interviewees). Their voices were recorded and later on were transcribed. All the words were transcribed based on IPA, version 2005. In this study, constraints were identified and ranked. Those constraints which were of two kinds (markedness and faithfulness constraints) competed against one another to select the optimal candidate. Results illustrated that ONSET and HARMONY were considered as high-ranked constraints, whereas IDENT-IO constraint was considered as low-ranked one, the violation of which didn’t render the candidate non-optimal. It can also be concluded that morpho-phonological rules in Turkish Azeri, Zanjani Dialect could be analyzed via the optimality theory.

کلیدواژه‌ها [English]

• Azeri Turkish
• Faithfulness constraints
• Optimality Theory
• Markedness constraints
• Morpho-phonological processes